Không phải ngẫu nhiên mà hệ điều hành Windows được sử dụng rộng rãi nhất trên các máy tính cá nhân và chiếm một vị trí độc tôn về thị phần trên thị trường hiện nay. Với lịch sử phát triển và tồn tại hơn 30 năm, rất nhiều thay đổi về kĩ thuật trong suốt thời gian từ khi xuất hiện đến nay với khoảng thời gian thăng trầm đã trở thành một hệ điều hành không thể thiếu đối với đại đa số người dùng, có một chỗ đứng vững chắc trong lòng của người sử dụng.

Trong bài viết này, các bạn hãy cùng

Laptop Ngoại

tìm hiểu rõ hơn về lịch sử hình thành và các phiên bản Windows

1. Hệ điều hành Windows là gì ?

Microsoft Windows (hoặc đơn giản là Windows) là tên của một hệ điều hành dựa trên giao diện người dùng đồ hoạ được phát triển và được phân phối bởi Microsoft. Nó bao gồm một vài các dòng hệ điều hành, mỗi trong số đó phục vụ một phần nhất định của ngành công nghiệp máy tính.

2. Tóm tắt lịch sử phát triển của hệ điều hành Windows.

Phiên bản đầu tiên của hệ điều hành Windows được nghiên cứu từ năm 1981 dựa trên nền tảng MS-DOS và được Microsoft ra mắt vào năm 1985, là hệ điều hành đầu tiên có giao diện đồ hoạ của hãng này, với tên gọi Windows 1.0 – tên mã nội bộ là Interface Manager.

Tên gọi Windows được lựa chọn bởi hệ điều hành của Microsoft xoay quanh những khung nội dung hình chữ nhật hiển thị trên màn hình. Trải qua nhiều phiên bản với nhiều sự thay đổi, đến nay hệ điều hành Windows đã trở nên phổ biến, nắm giữ hơn 90% thị trường máy tính cá nhân thế giới.

Cho đến nay, trải qua nhiều phiên bản với nhiều sự thay đổi, hệ điều hành Windows đã gặt hái rất nhiều thành công trong đó phải kể đến Windows XP, Windows 7 và Window 8.

Ngoài ra, các phiên bản khác của Windows như: Window 98, Windows 2000, Windows Vista, Windows Sever… và gần đây nhất là Windows 10.

Ngoài ra, theo công bố từ Microsoft thì hãng chuẩn bị phát hành chính thức phiên bản Windows 11 từ cuối năm 2021. Windows 11 giống như một phiên bản được lột xác, thay đổi từ âm thanh khởi động đến các biểu tượng ứng dụng mới. Microsoft cho biết Windows 11 nhanh hơn nhiều so với các phiên bản tiền nhiệm.

3. Lịch sử hệ điều hành Windows qua các phiên bản.

3.1 

Hệ điều hành DOS

Windows được phát triển từ hệ điều hành DOS ban đầu của Microsoft, đây là hệ điều hành được phát hành năm 1981. Hệ điều hành mới này đã được Bill Gates và Paul Allen phát triển để chạy trên máy tính cá nhân IBM, với giao diện hoàn toàn bằng văn bản và các lệnh người dùng giản đơn.

Thời điểm đó, DOS được cài sẵn trên các máy tính cá nhân IBM và được bán dưới dạng một gói riêng bởi Microsoft. Vì hệ điều hành là Microsoft Disk Operating System, thường được gọi là MS-DOS và vì sử dụng dựa trên dòng lệnh nên DOS không thân thiện và không thực sự phù hợp với hầu hết mọi người, vì yêu cầu người dùng phải nhớ các lệnh để thực thi. Do đó, những người chỉ có kiến thức về DOS mới có thể sử dụng chúng.

Hệ điều hành DOS sử dụng rất ít bộ nhớ và thời điểm đó các máy tính chỉ có 640K bộ nhớ.

3.2 Windows 1.0

Microsoft tin rằng các máy tính các nhân sẽ trở thành xu thế chủ đạo, chúng phải dễ dàng hơn trong sử dụng, bảo vệ cho sự tin tưởng đó chính là giao diện đồ họa người dùng (GUI) thay cho giao diện dòng lệnh của DOS. Với quan điểm đó, Microsoft đã bắt tay vào thực hiện phiên bản mở đầu của Windows vào năm 1983, và sản phẩm cuối cùng được phát hành ra thị trường vào tháng 11 năm 1985.

Phiên bản đầu tiên của Windows này chỉ có một vài tiện ích sơ đẳng như: chương trình đồ họa Windows Paint, bộ soạn thảo văn bản Windows Write, bộ lịch biểu, notepad và một đồng hồ. Tuy nhiên thời đó Windows 1.0 cũng có Control Panel, đây là thành phần được sử dụng để cấu hình các tính năng khác cho môi trường, và MS-DOS Executive – kẻ tiền nhiệm cho bộ quản lý file Windows Explorer ngày nay.

3.3 Windows 2.0

Chỉ hai năm sau, vào tháng 11 năm 1987 thì Windows 2.0 xuất hiện. Phiên bản này nhanh chóng được cập nhật lên v2.03, đã bao gồm các cửa sổ mà tất cả mọi người đều biết. Chưa kể đến thực tế là một số tiện ích nhất định đã được trang bị thêm và ói, lẽ ra phải trở thành nguồn của các công cụ tự động hóa văn phòng hiện tại.

Trong phiên bản này, Windows 2.0 đã có trong nó các ứng dụng Word và Excel của Microsoft. Lúc này Word và Excel là các ứng dụng đồ họa cạnh tranh với các đối thủ khi đó WordPerfect và Lotus 1-2-3; các ứng dụng của Microsoft cần một giao diện đồ họa để có thể chạy hợp thức, do đó Microsoft đã tích hợp chúng vào với Windows.

Lúc này không có nhiều ứng dụng tương thích với Windows. Chỉ có một ngoại lệ đáng lưu ý đó là chương trình Aldus PageMaker.

3.4 Windows 3.0

Lần thứ ba có tiến bộ hơn các phiên bản trước rất nhiều và đánh dấu một mốc quan trọng trong thương mại. Windows 3.0, phát hành năm 1990, là phiên bản thương mại thành công đầu tiên của hệ điều hành, Microsoft đã bán được khoảng 10 triệu copy trong hai năm trước khi nâng cấp lên 3.1. Đây là phiên bản hệ điều hành đa nhiệm đích thực đầu tiên.

Windows 3.0 là một cải thiện lớn so với các phiên bản trước đây. Giao diện của nó đẹp hơn nhiều với các nút 3D và người dùng có thể thay đổi màu của desktop (tuy nhiên thời điểm này chưa có các ảnh nền – wallpaper). Các chương trình được khởi chạy thông qua chương trình Program Manager mới, và chương trình File Manager mới đã thay thế cho chương trình MS-DOS Executive cũ trong vấn đề quản lý file. Đây cũng là phiên bản đầu tiên của Windows có trò chơi Solitaire trong đó. Một điều quan trọng nữa là Windows 3.0 có một chế độ Protected/Enhanced cho phép các ứng dụng Windows nguyên bản có thể sử dụng bộ nhớ nhiều hơn hệ điều hành DOS của nó.

Sau phát hành Windows 3.0, các ứng dụng được viết cho Windows được phát triển rất rộng rãi trong khi đó các ứng dụng không cho Windows (non-Windows) thì ngược lại. Windows 3.0 đã làm cho các ứng dụng Word và Excel đã đánh bại các đối thủ cạnh tranh khác như WordPerfect, 1-2-3.

Windows 3.1, phát hành năm 1992, có thể coi là một nâng cấp cho phiên bản 3.0. Phiên bản này không chỉ có các bản vá lỗi cần thiết mà nó còn là phiên bản đầu tiên mà Windows hiển thị các font TrueType –làm cho Windows trở thành một nền tảng quan trọng cho các máy desktop. Một điểm mới nữa trong Windows 3.1 là bộ bảo vệ màn hình (screensaver) và hoạt động kéo và thả.

3.5 Windows NT

Được ra mắt vào năm 1993, Windows NT (New Technology) chủ yếu hướng đến đối tượng là người dùng doanh nghiệp và được sản xuất cho các máy trạm và máy chủ với các tính năng bảo mật quan trọng.

Windows NT cũng lần đầu tiên giới thiệu giao thức truyền thông mạng TCP/IP, đây là giao thức vẫn đang còn được sử dụng để truy cập Internet ngày nay. Phiên bản này còn hỗ trợ kết nối mạng nội bộ (LAN), có thể tạo nhiều tài khoản trên một máy tính.

3.6 Windows 95

Quay trở lại với hướng khách hàng, Microsoft đã sẵn sàng một phát hành mới vào tháng 8 năm 1995. Phiên bản Windows 95 này có lẽ là phát hành lớn nhất trong số các phát hành Windows.

Windows 95 có diện mạo đẹp hơn và khả năng làm việc cũng tốt hơn, cả hai thứ đó đều đạt được mong mỏi của người dùng sau nhiều năm chờ đợi. Đây là một hệ điều hành được viết lại phần lớn và đã cải thiện được giao diện người dùng và đưa Windows sang nền tảng 32-bit giả mạo

3.7 Windows 98

Windows 98, cũng được lấy tên năm phát hành của nó (1998), là một thay đổi mang tính cách mạng so với phiên bản trước đó. Diện mạo bên ngoài của nó đẹp hơn Windows 95 khá nhiều, và thậm chí nó còn có nhiều cải thiện hữu dụng bên trong. Những cải thiện ở đây như sự hỗ trợ cho USB, chia sẻ kết nối mạng và hệ thống file FAT32, tuy tất cả đều những cải thiện này rất đáng giá nhưng không làm cho cả thế giới choáng ngợp như lần ra mắt của Windows 95.

Microsoft đã phát hành phiên bản nâng cấp “Second Edition” của Windows 98 vào năm 1999. Phiên bản này có ít những thay đổi đáng chú ý mà chỉ có hầu hết các bản vá lỗi

3.8 Windows ME và Windows 2000

• Windows Me

Microsoft phát hành phiên bản Windows Millennium edition vào năm 2000. Windows Me, có lẽ là lỗi lớn nhất của Microsoft, một nâng cấp thứ yếu với rất nhiều lỗi thay vì sửa các lỗi trước đó.

Trong phiên bản mới này, Microsoft đã nâng cấp các tính năng Internet và multimedia của Windows 98, bổ sung thêm ứng dụng Windows Movie Maker, giới thiệu tiện ích System Restore – tất cả đều là những ứng dụng tốt. Tuy nhiên điều đáng chú ý nhất trong Windows Me đó là hiện tượng dễ đổ vỡ và hệ thống dễ bị treo. Nguyên nhân này đã làm cho nhiều khách hàng và các doanh nghiệp bỏ qua toàn bộ nâng cấp này.

• Windows 2000

Được phát hành gần như đồng thời với phát hành dành cho khách hàng Windows Me, Windows 2000 là một nâng cấp thành công cho khối doanh nghiệp của Microsoft. Kế vị ngay sau Windows NT, Windows 2000 là một sự tiến hóa từ nền tảng cơ bản NT, và vẫn nhắm đến thị trường doanh nghiệp.

Không giống như NT, Windows 2000 có hai phiên bản (Workstation và Server), Windows 2000 có đến 5 phiên bản khác nhau: Professional, Server, Advanced Server, Datacenter Server và Small Business Server. Tất cả các phiên bản đều kết hợp chặt chẽ các tính năng từ Windows 95/98 và tạo nên một giao diện đẹp mắt và tinh tế.

3.9 Windows XP

Một bước nhảy vọt khác trong sự phát triển của hệ điều hành Microsoft xảy ra vào ngày 25 tháng 10 năm 2001, khi Windows XP được tung ra. Phiên bản Windows này là sự kết hợp của Windows NT/2000 và Windows 95/98/ME và được phát hành với hai phiên bản khác nhau: Home và Professional.

Windows XP nhận được nhiều chỉ trích, chủ yếu liên quan đến vấn đề nn ninh. Để giải quyết mối lo ngại này, Windows đã phát hành gói dịch vụ Service Pack in 2002, sau đó tiếp tục phát hành một loạt gói dịch vụ bảo mật khác để bảo vệ ổn định hệ thống.

Ở khía cạnh trực quan, Windows XP nổi bật với những cải tiến đáng kể trong giao diện người dùng với các biểu tượng, menu và thông số mới cho phép người dùng đi sâu hơn và kiểm soát tất cả các loại tác vụ trong hệ thống. Nhưng Windows XP không chỉ cung cấp các cải tiến về đồ họa mà còn tăng đáng kể tốc độ và khả năng cơ động.

Windows XP được tích hợp các tính năng như mã hóa các tập tin hệ thống, hỗ trợ mạng Wi-Fi và hỗ trợ từ xa. Phiên bản này được hỗ trợ tiêu chuẩn đến ngày 14 tháng 4 năm 2009, trong khi hỗ trợ mở rộng đến ngày 8 tháng 4 năm 2014. 

3.10 Windows Vista

Được phát hành năm 2007, phiên bản Windows này đã phát triển các tính năng của XP và bổ sung thêm sự bảo mật và độ tin cậy, chức năng truyền thông số được cải thiện và giao diện đồ họa Aero UI, mang lại sự hấp dẫn về mặt hình ảnh nhưng lại tạo gánh nặng lên các máy tính có cấu hình kém mạnh mẽ hơn, vấn đề chậm chạp và quá tải đã làm lu mờ những tính năng mới về đồ họa. 

Cùng với nhiều nguyên nhân khác đã khiến Windows Vista trở thành một thất bại trong lịch sử hệ điều hành, bất chấp sự kỳ vọng cao của Microsoft. Phiên bản này được hỗ trợ tiêu chuẩn cho đến ngày 10 tháng 4 năm 2012 và hỗ trợ mở rộng kéo dài đến ngày 11 tháng 4 năm 2017.

3.11 Windows 7

Ngày 22 tháng 10 năm 2009, Microsoft công bố phát hành Windows 7 thay thế cho Windows Vista và trở thành một trong những phiên bản hệ điều hành quan trọng nhất của Microsoft. 

Hỗ trợ cảm ứng đa điểm, giao diện Windows được thiết kế lại, thanh tác vụ mới, hệ thống mạng, cải tiến hiệu năng và tốc độ, cũng như giảm mức tiêu thụ tài nguyên… tất cả đều đã được thêm vào hệ thống này. 

Ngoài ra, Windows 7 đã giới thiệu một thiết kế mới cho thanh tác vụ, làm cho nó rộng hơn và một hệ thống với các biểu tượng lớn. Hỗ trợ tiêu chuẩn cho Windows 7 kéo dài đến ngày 13 tháng 1 năm 2015 và hỗ trợ mở rộng đến ngày 14 tháng 1 năm 2020.

3.12 Windows 8

Phát hành: 26/10/2012

Thay thế: Windows 7 và Windows XP

Đổi mới đáng chú ý: Microsoft biết phải đạt được chỗ đứng trong thế giới di động, bao gồm cả điện thoại và máy tính bằng, nhưng họ không muốn từ bỏ người dùng máy tính để bàn và máy tính xách tay truyền thống. Vì vậy, họ đã cố gắng để tạo ra một hệ điều hành lai (hybrid OS), có thể hoạt động tốt trên cả thiết bị cảm ứng và không cảm ứng. Nhưng hiệu quả mà Windows 8 mang lại không được như mong đợi, Microsoft đã bỏ đi nút Start còn người dùng thì luôn cảm thấy bối rối khi sử dụng Windows 8.

Thực tế không rõ ràng: Microsoft gọi giao diện người dùng của Windows 8 là Metro, nhưng phải bỏ đi vì bị một công ty ở châu Âu kiện. Sau đó, nó được đổi tên thành Modern, nhưng điều đó cũng chưa được đón nhận nồng nhiệt.

3.13 Windows 10

Ngày 29 tháng 7 năm 2015, Microsoft đã phát hành phiên bản mới nhất và được mong đợi của hệ điều hành Windows 10. Một phiên bản có một bộ ứng dụng lớn và giao diện hiện đại với hiệu năng tốt nhất. Bản chất đa nền tảng của hệ thống mới cho phép sử dụng phiên bản hệ điều này trên cả máy tính và thiết bị di động.

Nhưng đây không phải là những cải tiến duy nhất, vì các ứng dụng phổ thông cũng rất đáng chú ý như: Trình duyệt Edge mới, trợ lý Cortana, ứng dụng Settings mới, TimeLine và sự trở lại menu Start, tính năng mà đa số người dùng đều muốn quay trở lại. Nhìn chung, đây là phiên bản Windows tốt nhất cho đến nay và là sản phẩm đáp ứng tốt nhu cầu của người dùng. 

Các phiên bản cập nhật của Windows 10 tính đến 30/10/2020:

• Windows 10 1507: Threshold 1, ngày phát hành 29/07/2015, build mới nhất là 10240
• Windows 10 1511: Threshold 2, ngày phát hành 10/11/2015, hay November Update, build 10586
• Windows 10 1607: Redstone 1, ngày phát hành 02/08/2016, hay Anniversary Update, build 14393
• Windows 10 1703: Redstone 2, ngày phát hành 05/04/2017, hay Creators Update, build 15063
• Windows 10 1709: Redstone 3 hay còn gọi là Fall Creators Update, ngày phát hành 17/10/2017, hiện tại đã có thể tải Fall Creators Updateđể xem trước.
• Windows 10 1803 – April 2018 Update, ngày phát hành 16/04/2018.
• Windows 10 Windows 10 1809 – October 2018 Update, ngày phát hành 02/10/2018). Phiên bản này có rất nhiều lỗi ngớ ngẩn và đã được Microsoft thu hồi.
• Windows 10 1903 – May Update, ngày phát hành 21/05/2019. Mình update thẳng từ 1803 lên 1903, hiện dùng bản này thấy khá hài lòng, cộng thêm quả SSD nên rất “phê”.
• Windows 10 1909 –  có tên mã là 19H2, phát hành ngày 12 tháng 11 năm 2019.
• Windows 10 2004 – có tên mã là 20H1 hay còn gọi là Windows 10 May Update 2020, dự kiến ra mắt vào tháng 5/2020 nhưng đã bị chậm đến ngày 09 tháng 06 năm 2020. Đây đang là bản Windows 10 hiện hành, tuy nhiên vẫn còn khá nhiều lỗi vặt phát sinh. Bạn có thể xem bài đánh giá Windows 10 2004 tại đây.
• Windows 10 2009: Tên mã là 20H2, phiên bản Windows 10 20H2 với Start Menu mới chính thức được tung ra cho người dùng toàn cầu
• Windows 10 21H1 phát hành tháng 5/2021 với một số cải tiến nhỏ.

3.14 Windows 11

Tưởng chừng như Windows 10 đã kết thúc lịch sử của Windows, và chúng ta sẽ không thấy hệ điều hành Windows với tên gọi khác nữa, mà chỉ là những tên phiên bản kèm các cải tiến tính năng, giao diện.

Microsoft đã chính thức trình làng phiên bản Windows 11, trong đặc biệt lột xác hoàn toàn về giao diện, cải thiện hiệu năng, khả năng đa nhiệm và kho ứng dụng so với Windows 10 trước đây. 

Ở thời điểm hiện tại, Microsoft mới chỉ ra mắt phiên bản Windows 11 Preview cho người dùng trải nghiệm và chỉ dành cho những người tham gia chương trình Windows Insiders. Trong khi phiên bản chính thức của Windows 11 dự kiến sẽ được công bố vào tháng 10, dựa vào những thông tin rò rỉ hiện nay, nhiều khả năng 20/10 sẽ là thời điểm Microsoft chính thức cung cấp hệ điều hành mới ra thị trường.