Lần kinh nguyệt đầu tiên – Y Học Cộng Đồng
Dậy thì là gì?
Dậy thì là khoảng thời gian khi cơ thể của bạn bắt đầu thay đổi trở nên giống như một người lớn. Ở nữ, một trong những thay đổi này là việc bắt đầu có kinh nguyệt.
Chu kỳ kinh nguyệt là gì?
Khi tuổi dậy thì bắt đầu, não bộ phát những tín hiệu cho cơ thể sản xuất hormone. Một số các hormone này chuẩn bị cho cơ thể của bạn mỗi tháng khi thụ thai có thể xảy ra. Quá trình này được gọi là chu kỳ kinh nguyệt. Hormone này làm cho lớp niêm mạc tử cung trở nên dày hơn, chứa nhiều mô và mạch máu hơn. Trứng sẽ được phóng thích từ một trong hai buồng trứng, gọi là sự rụng trứng. Trứng sau khi rụng sẽ di chuyển theo ống dẫn trứng về phía tử cung.
Nếu trứng không được thụ tinh với tinh trùng của người đàn ông, sự mang thai sẽ không xảy ra. Lớp niêm mạc của tử cung sẽ bong ra và chảy ra khỏi cơ thể qua âm đạo. Sự đào thải máu và mô này từ lớp niêm mạc tử cung gọi là giai đoạn có kinh nguyệt hay còn gọi là giai đoạn hành kinh.
Khi nào sẽ bắt đầu có kinh nguyệt?
Hầu hết các cô gái bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt ở độ tuổi từ 12 tuổi đến 14 tuổi, nhưng một số trường hợp bắt đầu sớm hơn hoặc muộn hơn.
Mỗi lần có kinh nguyệt kéo dài bao lâu?
Khi bạn có kinh nguyệt lần đầu tiên, thường chỉ kéo dài vài ngày. Những lần hành kinh đầu tiên của bạn có thể rất ít. Bạn có thể chỉ thấy một vài vết máu màu nâu đỏ. Thời gian hành kinh từ 2 – 7 ngày là bình thường.
Chu kỳ kinh nguyệt là bao lâu?
Một chu kỳ kinh nguyệt được tính từ ngày đầu tiên chảy máu trong một tháng đến ngày đầu tiên chảy máu trong tháng tiếp theo đó. Chu kỳ kinh nguyệt bình quân là khoảng 28 ngày, nhưng chu kỳ từ 21 – 45 ngày cũng là bình thường. Kể từ lần có kinh nguyệt đầu tiên, bạn có thể mất đến 6 năm hoặc hơn để có chu kỳ kinh nguyệt đều.
Tại sao nên theo dõi thời gian chu kỳ kinh nguyệt?
Nếu bạn làm điều này mỗi tháng, bạn có thể biết được chu kỳ của bạn. Đồng thời giúp bạn dễ dàng dự đoán được thời điểm có kinh nguyệt vào tháng tới. Tìm kiếm những ứng dụng có trên mạng hoặc trên điện thoại có thể giúp bạn theo dõi chu kỳ kinh nguyệt.
Làm thế nào để có thể theo dõi thời gian chu kỳ kinh nguyệt trên lịch?
Để theo dõi thời gian chu kỳ kinh nguyệt của bạn trên lịch, đánh dấu ngày đầu tiên bạn chảy máu vào lịch với dấu “X”. Đánh dấu”X” trên lịch vào mỗi ngày tiếp theo trong thời gian bạn vẫn đang chảy máu. Đếm ngày có chữ “X” đầu tiên là ngày 1. Tiếp tục đếm từng ngày cho đến khi bạn có chu kỳ tiếp theo.
Những sản phẩm chăm sóc cá nhân có sẵn trong suốt thời kỳ kinh nguyệt?
Băng vệ sinh được sử dụng để hút dòng chảy kinh nguyệt. Tampon và ly kinh nguyệt (menstrual cup) là băng vệ sinh dạng ống hoặc dạng ly, có tác dụng thấm hút dòng chảy từ bên trong âm đạo. Băng vệ sinh, tampon, và ly kinh nguyệt có thể được sử dụng tại các thời điểm khác nhau. Đôi khi cũng có thể được sử dụng cùng nhau.
Băng vệ sinh được sử dụng như thế nào?
Băng vệ sinh được mặc bên trong quần lót của bạn để thấm hút máu chảy ra. Băng vệ sinh có nhiều kích thước, kiểu dáng và độ dày khác nhau. Một số được thiết kế dạng có cánh hai bên để gấp lên cạnh ngoài của đồ lót, giúp giữ miếng băng vệ sinh cố định và bảo vệ tốt hơn. Một dạng băng vệ sinh mỏng hơn, ngắn hơn là một dạng của phiên bản “quần lót dây”, thường được một số cô gái dùng vào những ngày cuối của kinh nguyệt khi lượng máu ra ít, hoặc vào những ngày mà họ nghĩ rằng chu kỳ kinh nguyệt sẽ đến.
Bao lâu thì nên thay băng vệ sinh?
Thay băng vệ sinh ít nhất mỗi 4 – 8 giờ hoặc bất cứ khi nào bạn thấy băng thấm quá nhiều hoặc cảm thấy ẩm ướt và khó chịu. Một số người thay băng vệ sinh mỗi lần họ đi tiểu.
Tampon
Tampon được sử dụng như thế nào?
Một số loại tampon có dạng ống nhựa hoặc ống giấy mà giúp trượt tampon vào đúng chỗ. Một số tampon không có thiết bị này và được chèn vào bằng ngón tay của bạn. Một sợi dây ngắn gắn vào phần cuối của tampon trồi ra âm đạo để giúp bạn rút tampon ra sau này.
Làm thế nào để chọn tampon?
Cũng giống như băng vệ sinh, tampon có nhiều kích thước khác nhau dùng cho lúc kinh nguyệt ra nhiều hoặc ít. Các gói tampon sẽ ghi chú lượng chất lỏng nó có thể thấm hút. Ví dụ một “siêu” tampon thì dày hơn và dùng cho lượng kinh nguyệt ra nhiều. Một tampon “mỏng” (ghi slim hoặc junior) thì mỏng hơn và dùng cho lượng kinh nguyệt ra ít.
Bao lâu thì nên thay tampon?
Bạn nên thay tăm-pông ít nhất mỗi 4-8 giờ. Nếu để tăm-pông một thời gian dài trong âm đạo có thể có liên quan với hội chứng sốc nhiễm độc. Khi lượng máu kinh ra quá nhiều, bạn có thể cần phải thay thường xuyên hơn.
Ly kinh nguyệt là gì?
Ly kinh nguyệt được làm bằng nhựa hoặc cao su. Chúng được đưa vào âm đạo để đón dòng chảy kinh nguyệt. Bạn lấy ra và làm sạch ly sau mỗi 8 – 12 giờ. Một số ly kinh nguyệt chỉ được sử dụng một lần và vứt bỏ. Một số khác có thể rửa sạch và tái sử dụng.
Liệu kinh nguyệt có gây ra đau bụng hay khó chịu?
Một số cô gái có cơn đau quặn ở bụng dưới hoặc đau lưng hoặc cương tức ngực ngay trước và trong thời kỳ hành kinh. Một số bị đau đầu hay cảm thấy chóng mặt. Một số khác có thể buồn nôn hoặc tiêu chảy. Để giúp giảm khó chịu, bạn có thể thử những điều sau đây:
- Hãy uống ibuprofen hoặc naproxen sodium (nếu bạn không bị dị ứng với aspirin hoặc hen suyễn nặng). Luôn luôn tuân theo hướng dẫn trên chai về liều lượng dùng.
- Tập thể dục.
- Đặt một miếng đệm nóng hoặc các nguồn nhiệt khác trên bụng hoặc ở thắt lưng.
Vô kinh là gì?
Vô kinh có nghĩa là không có kinh nguyệt. Nó là bình thường đối với một số cô gái khi mãi đến năm 16 tuổi mới bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt. Tuy nhiên, bạn nên đến gặp bác sĩ khi bạn 15 tuổi mà vẫn chưa có kinh nguyệt. Bạn cũng nên gặp bác sĩ nếu bạn đã bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt nhưng sau đó không có kinh nguyệt trong hơn 3 tháng.
Phải làm gì nếu bị chảy máu nặng?
Nếu bạn đang chảy máu quá nhiều mà bạn cần thay đổi bặng vệ sinh hoặc tăm-pông mỗi 1-2 giờ hoặc nếu thời gian hành kinh của bạn kéo dài hơn 7 ngày, bạn nên đến gặp bác sĩ. Đi khám bác sĩ ngay nếu bạn bị hoa mắt, chóng mặt, hoặc mạch nhanh dồn dập (racing pulse).
Phải làm gì nếu kinh nguyệt không đều?
Bạn nên nói với bác sĩ của bạn nếu kinh nguyệt thường xuyên nhưng sau đó trở nên thất thường trong vài tháng. Bạn cũng nên khám bác sĩ nếu chu kỳ kinh nguyệt của bạn đến thường xuyên hơn (≤ 21 ngày) hoặc ít hơn (≥ 45 ngày).
Giải thích thuật ngữ
- Vô kinh: Sự vắng mặt của chu kỳ kinh nguyệt.
- Trứng: là tế bào sinh sản của nữ được sản xuất và phóng thích từ buồng trứng.
- Ống dẫn trứng: là ống mà trứng đi từ buồng trứng đến tử cung.
- Hormone: những chất được sản xuất bởi cơ thể để điều khiển các chức năng của các cơ quan khác nhau.
- Buồng trứng: Hai tuyến, nằm ở hai bên của tử cung, có chứa trứng được phóng thích lúc rụng trứng và sản phẩm hormone.
- Rụng trứng: Việc phóng thích của một quả trứng từ buồng trứng.
- Dậy thì: là giai đoạn khi các cơ quan sinh sản bắt đầu hoạt động và các đặc điểm giới tính phụ phát triển.
- Tinh trùng: là tế bào sinh dục nam được sản xuất trong tinh hoàn của nam mà có thể thụ tinh với trứng của nữ.
- Hội chứng sốc nhiễm độc: Một bệnh nghiêm trọng gây ra do nhiễm khuẩn.
- Tử cung: là một cơ quan cấu tạo bởi cơ nằm trong khung chậu nữ, chứa và nuôi dưỡng thai nhi đang phát triển trong suốt thai kỳ.
- Âm đạo: Một cấu trúc ống được bao quanh bởi các cơ dẫn từ tử cung ra bên ngoài của cơ thể.
Nếu bạn có thắc mắc, liên hệ với bác sĩ sản khoa, bác sĩ phụ khoa của bạn.
Tài liệu tham khảo
http://www.acog.org/~/media/For%20Patients/faq049.ashx
