LÀM GÌ KHI TRẺ BỊ TIÊU CHẢY? | Thư Viện Sức Khỏe
LÀM GÌ KHI TRẺ BỊ TIÊU CHẢY?
By Victoria Healthcare 10 Tháng 4 2019
1.Giới thiệu:
Tiêu chảy ở trẻ em: là bệnh thường hay gặp và hiếm khi nặng, nhưng phải hiểu để tránh những hậu quả đáng tiếc thường gặp như mất nước và điện giải v.v..
2.Tần suất:
- Đứng hàng thứ 2 tử vong ở trẻ em : ở trẻ < 5 tuổi : 1.5-2 triệu tử vong mỗi năm.
- Ở nước đang phát triển như nước ta, nhũ nhi 6 lần/năm, trẻ em 3 lần/năm.
Định nghĩa tiêu chảy:
- Bình thường trẻ em đi cầu bao nhiêu lần 1 ngày?
- Thường trẻ dưới 1 tháng tuổi có thể đi cầu 4-10 lần/ngày
- Trong vòng 3 tháng đầu sau sinh thường đi cầu hơn 2 lần/ngày
- Tùy bé: có bé thì đi cầu ngay sau mỗi bữa ăn, cũng có bé thì đi 2 ngày/lần, hay 1 tuần/lần. Nhưng mà trước 2 tuổi thì phân mềm nhưng đóng khuôn.
- Vậy định nghĩa thế nào là tiêu chảy? tiêu chảy có nghĩa là bé nhũ nhi thì đi gấp 2 lần bình thường, còn trẻ lớn thì trên 3 lần/ngày.
Phân loại:
- Tiêu chảy nước cấp
- Tiêu chảy xâm lấn có đàm máu
- Tiêu chảy >= 14 ngày mãn
Nguyên nhân:
- Vi trùng
- Virus
- Ký sinh trùng (tác nhân nhiễm trùng tùy tuổi: ví dụ < 2t thường do rotavirus. Tiêu đàm máu sốt do shigella thường 2-5t: là nguyên nhân chính gây tử vong)
- Tác dụng phụ của kháng sinh
- Nhiễm trùng không liên quan hệ tiêu hóa hay bệnh hệ thống: cúm, sởi , tay chân miệng, viêm phổi, nhiễm trùng tiểu, viêm màng não, nhiễm trùng huyết, hiv…
- Bụng ngoại khoa cần cấp cứu :lồng ruột, viêm ruột thừa…
a) Virus: nổi bật
- Thời gian: mùa đông
- Ủ bệnh: 12giờ-5ngày
- Kéo dài: virus 3ngày-1tuần
b) Vi trùng: Thường do:
- Xử lý nước không sạch
- Xử lý cống không tốt: như thiên tai lụt lội , hay ăn thức ăn không sạch
- Triệu chứng:
- Sốt cao
- Tiêu đàm máu
- Diễn tiến:
- Có thể tự khỏi
- Hoặc cần điều trị
c) Ký sinh trùng:
- Kéo dài: nhiều tuần tháng
d) Do tác dụng phụ kháng sinh:
- Nhẹ
- Ngưng 1-2 ngày sau ngưng kháng sinh
Đường lây: thường qua phân miệng …
7. Xử trí khi trẻ bị tiêu chảy tại nhà:
a) Ăn uống:
- Từ thập kỷ 1990 không hạn chế ăn
- <6tháng: bú mẹ
- >6 tháng:
- Nước không đường (không ăn : kem, nước giải khát như nước ngọt, sữa hoặc nước trái cây pha đường).
- Không ăn nhiều béo vì khó hấp thu
b) Theo dõi mất nước điện giải:
- Khô môi
- Khát nước
- Mắt trũng
- Thóp lõm (<18tháng còn thóp)
- Khóc không có nước mắt
- Không tiểu 4-6 giờ
- Quấy đòi uống nước hoặc li bì
c) Điều trị mất nước điện giải:
- ORS : không điều trị tiêu chảy nhưng điều trị mất nước điện giải
- ORS giữ được 24giờ sau khi pha
- Cách pha: đúng chỉ dẫn, không với nước khác chỉ với nước chín
- Cách uống: chậm, thường 10-20 muỗng cà phê (50-100ml) sau mỗi lần tiêu chảy.
- Nếu từ chối uống hoặc ói ngay sau khi uống thì cần theo dõi sát mất nước
- Không thay thế ORS bằng: nước gạo, nước trà, nước trái cây.
- Có thể thay thế bằng nước dừa
d) Thuốc :
- Không kháng sinh, kháng tiêu chảy vì: không cần thiết và có thể nguy hiểm cho trẻ . Ngoài ra cũng che dấu triệu chứng và làm chậm trễ điều trị
- Probiotic: có thể làm giảm tiêu chảy xấp xỉ 1 ngày
- Kẽm:
- Không cần thiết cho những trẻ đủ dinh dưỡng không có nguy cơ thiếu kẽm
- Chỉ cần thiết cho những trẻ có nguy cơ thiếu kẽm: giảm độ nặng , thời gian đợt tiêu chảy cấp và giảm tái phát đợt tiêu chảy tiếp theo trong nhiều tháng sau đó
Khi nào không điều trị tại nhà mà đi khám bác sĩ ngay:
- Mất nước:
- Khô môi
- Khát nước
- Mắt trũng
- Thóp lõm (<18tháng còn thóp)
- Khóc không có nước mắt
- Không tiểu 4-6 giờ
- Quấy đòi uống nước hoặc li bì
- Tiêu máu đàm mót rặn
- Đau bụng nhiều
- Không ăn hay uống gì cả
- Mệt, quấy hay không đáp ứng với môi trường xung quanh gì hết
- Hoặc bất cứ bất thường nào không an tâm
Phòng ngừa:
- Bú mẹ đến ít nhất 6 tháng, 2 tuổi.
- Rửa tay: trước ăn hay chuẩn bị thức ăn, sau khi vệ sinh: bằng xà bông 30 giây, lau khô.
- Không đi học, bơi khi bệnh đẻ tránh lây
- Uống nước sạch nấu chín
- Chích ngừa: virus Rota,sởi
- Uống vitamin A định kỳ
