Kiến thức cơ bản về đầu tư cổ phiếu cho nhà đầu tư F0

Chủ đề:

Chứng khoán

24HMoney đã kiểm duyệt

Theo dõi 24HMoney trên

Bộ lọc cổ phiếu

Đầu tư cổ phiếu hiện rất phổ biến

Đầu tư cổ phiếu là một trong những hình thức đầu tư phổ biến nhất hiện nay. Sở hữu nhiều ưu thế, ngày càng nhiều nhà đầu tư gia nhập vào đường đua nhưng không phải ai cũng nắm vững kiến thức cơ bản về đầu tư cổ phiếu. Vì vậy bài viết này sẽ cung cấp đầy đủ thông tin nền tảng về:

• Đầu tư cổ phiếu là gì?
• Vì sao nên đầu tư cổ phiếu?
• Làm thế nào để đầu tư cổ phiếu hiệu quả?

Hãy cùng 24hMoney tìm hiểu ngay

Đầu tư cổ phiếu là gì?

Đầu tư cổ phiếu hay dân dã hơn là chơi cổ phiếu được biết đến như một trong các kênh sinh lời hấp dẫn và phổ biến nhất nhì hiện nay. Tại đây mỗi nhà đầu tư sẽ bỏ tiền ra để mua cổ phiếu từ công ty phát hành hoặc thực hiện giao dịch mua bán cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Nói cách khác nhà đầu tư giữ cổ phiếu và nhận cổ tức hằng năm hoặc hưởng chênh lệch khi mua đi bán lại ở thời điểm giá hợp lý.

Như những kênh sinh lời khác, đầu tư cổ phiếu vẫn tồn tại ưu và nhược điểm cùng song hành, cụ thể là:

Ưu điểm:

• Số vốn linh hoạt, ví dụ như giá thị trường của cổ phiếu Vinamilk (Mã VNM) là 90.000 đồng/cp, vì vậy chỉ cần số vốn khoảng tầm mươi triệu, quý vị đã có thể gia nhập vào đội ngũ cổ đông của doanh nghiệp sữa hàng đầu Việt Nam. Chi phí này còn thấp hơn nếu quý vị lựa chọn cổ phiếu từ các công ty có giá trị vốn hoá trung bình (Cổ phiếu Midcap) hoặc thấp (Cổ phiếu Penny).
• Được kiểm chứng minh bạch: Cổ phiếu được niêm yết trên sàn giao dịch phải đáp ứng được điều kiện của Sở Giao dịch Chứng Khoán. Đơn cử như cổ phiếu của sàn HoSE sẽ quy tụ các công ty có vốn điều lệ thực góp từ 120 tỷ đồng, 2 năm liền kinh doanh có lãi (không có lỗ luỹ kế tính đến thời điểm đăng ký), tỷ suất sinh lời phải từ 5% trở lên.
• Tỷ suất sinh lời cao, thanh khoản tốt: Cổ phiếu có tính thanh khoản tương đối cao. Ngoài ra tốc độ tăng trưởng trung bình của doanh nghiệp là 20%/năm, vượt trội so với nhiều kênh đầu tư khác.

Nhược điểm:

• Biến động ngắn hạn: Giá cổ phiếu có thể tăng hoặc giảm nhanh chóng trong một khoảng thời gian ngắn, rất dễ ảnh hưởng đến tâm lý và khiến nhà đầu tư đưa ra những quyết định sai lầm.
• Chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như kinh tế vĩ mô trong nước, biến động nền kinh tế thế giới, tình hình hoạt động của doanh nghiệp…
• Cần đầu tư nhiều thời gian/công sức: Ngoài việc tìm hiểu về các doanh nghiệp, nhà đầu tư phải dành thời gian xây dựng “bộ lọc”, danh mục đầu tư, nền kinh tế vĩ mô… và bỏ thời gian theo dõi biến động thị trường để mua vào bán ra hợp lý.
• Cần kiến thức sâu rộng: Cả về cách định giá, đọc hiểu báo cáo tài chính, bảng cân đối kế toán đến chu kỳ nền kinh tế, các chỉ số/biểu đồ của thị trường chứng khoán, mở rộng ra là kiến thức kinh tế, chính trị đương thời sẽ tác động đến doanh nghiệp và thị trường.
• Tiềm ảnh nhiều rủi ro như thông tin bất cân xứng, rủi ro đạo đức (động thái đầu cơ/lừa đảo.

Thị trường biến động trong thời gian ngắn thách thức tâm lý nhà đầu tư

Sau khi tìm hiểu ưu và nhược điểm của đầu tư cổ phiếu, chúng ta sẽ cùng phân tích những kiểu nhà đầu tư hiện nay.

Nhóm 1: Nhóm bắt đáy và trung bình giá

Khi cho rằng đáy thị trường chứng khoán đã xuất hiện, đây sẽ nhóm gom mua thêm cổ phiếu. Đa phần nhà đầu tư thuộc nhóm này nếu chưa bị kẹt ở giá cao cũng sẽ mua dần để thăm dò đáy, còn nếu đã bị kẹt thì vẫn mua thêm một chút vì kỳ vọng trung bình giá dần xuống. Nói dễ hiểu hơn, đặc trưng của nhóm này là mua chậm rãi dò thị trường. Khi thành công, nhóm đầu tư bắt đáy mới sẽ nhận mức lợi nhuận vô cùng hấp dẫn, còn những ai bắt đáy để trung bình giá có thể đang lỗ hoặc lãi không đáng kể tuỳ thuộc vào mức giá trước đó. Tiếp theo đó, họ sẽ hành động tuỳ theo nhìn nhận của chính bản thân về thị trường, đặt trường hợp đang lỗ 20 – 30% mà việc trung bình giá khiến chỉ còn lỗ nhẹ thì có lẽ họ sẽ bán bớt một phần để tránh rủi ro hoặc chấp nhận giữ cổ phiếu lâu hơn.

Nhóm 2: Nhóm bị kẹt cổ phiếu giá cao nhưng không áp lực tài chính

Là những nhà đầu tư cương quyết giữ cổ phiếu nhưng không bỏ lỡ cơ hội “lướt sóng” theo quan điểm bán rẻ để mua rẻ hơn hoặc mua thêm cổ phiếu giá thấp để bán ra giá cao hơn rồi hưởng chênh lệch. Thông thường nhóm này sẽ khiến thị trường gặp nhiều khó khăn nhất vì cái họ không thiếu là tiền và cổ phiếu, cứ giảm là mua, cứ tăng là bán.

Nhóm 3: Nhóm chuyên lướt sóng

Người thuộc nhóm này thường khá sành sỏi về phân tích và nhanh nhạy trước biến động thị trường, hành động mua đi bán lại rất nhanh và dứt khoát. Nếu đoán đúng xu hướng thị trường họ sẽ lãi đậm – chốt lãi chắc chứ không dò đỉnh, ngược lại họ sẽ kiên quyết cắt lỗ chứ không chờ đợi.

Nhóm 4: Nhóm bán và chưa hẹn ngày quay lại

Đây là nhóm nhà đầu tư không “dò đáy” mà sẽ bán ra rất nhiều khi cảm thấy rủi ro lớn đang rình rập. Sau khi hoàn thành giao dịch, họ sẽ rời khỏi thị trường mà không hẹn ngày quay lại. Tuy nhiên nếu khi nhận định rủi ro qua đi họ vẫn trở lại, có thể mua cổ phiếu với giá cao hơn nhưng là vùng an toàn hơn. Ở thị trường chứng khoán Việt Nam từ giai đoạn Covid-19 tới nay, đối tượng bán ròng rã bất chấp thị trường tăng hay giảm là khối ngoại vì dịch bệnh lan ra toàn cầu đã tạo nên tâm lý e ngại ngày một lớn hơn. Đơn cử là tính riêng quý 1/2021, khối ngoại đã bán ròng hơn 14.000 tỷ đồng trên HoSE, gần bằng lượng bán ròng trong cả năm 2020 (hơn 15.000 tỷ đồng).

(Nguồn: CafeF)

Làm thế nào để đầu tư cổ phiếu hiệu quả?

Để đầu tư cổ phiếu, mọi nhà đầu tư cần thực hiện đầy đủ các bước sau:

Bước 1: Mở tài khoản giao dịch

Có thể mở trực tiếp tại công ty chứng khoán hoặc chọn hình thức mở tài khoản trực tuyến (online).

Bước 2: Nạp tiền vào tài khoản

Số tiền đầu tư sẽ bằng số lượng cổ phiếu nhân với thị giá cổ phiếu mà khách hàng giao dịch tại thời điểm cụ thể. Mỗi sàn có nguyên tắc riêng về số cổ phiếu tối thiểu cho mỗi giao dịch. Ví dụ như sàn HSX quy định giao dịch 100 cổ phiếu/lô, trong khi sàn HNX/UpCom quy định thêm giao dịch lô lẻ từ 1 – 99 cổ phiếu có thể áp dụng hình thức khớp lệnh liên tục/thoả thuận bên cạnh quy tắc giao dịch 100 cổ phiếu/lô.

Bước 3: Tìm hiểu thời gian giao dịch

Thời gian giao dịch cơ sở của 3 sàn HoSE, HNX, UPCOM là từ thứ hai đến thứ sáu trong khung giờ 9 – 15h, đóng cửa vào thứ bảy chủ nhật và ngày lễ, Tết. Bên cạnh đó, mỗi sàn sẽ có thêm những quy định cụ thể nên quý vị nên tìm hiểu kỹ vì mỗi phương thức giao dịch (khớp lệnh) tương ứng với khung giờ khác nhau. Đặc biệt Việt Nam hiện đang áp dụng thời gian giao dịch chứng khoán phái sinh, thường mở cửa trước 15 phút so với chứng khoán cơ sở và đóng cửa vào cùng thời điểm.

Bước 4: Tìm hiểu cách đọc bảng giá

Kiến thức bắt buộc nhằm tránh trường hợp mua – bán nhầm giá. Bảng giá chứng khoán thường bao gồm nhiều thông số như mã chứng khoán, giá tham chiếu, giá trần, giá sàn, tổng khối lượng, bên mua, bên bán, khớp lệnh, giá, dư mua/dư bán, đầu tư nước ngoài, chỉ số thị trường. Theo đó cách đọc cơ bản sẽ là dựa vào chỉ số thị trường (Index) vốn được tính toán dựa trên biến động tăng/giảm giá, vốn hoá của cổ phiếu được cho vào rổ tính toán. Hiện nay chỉ số sử dụng phổ biến nhất sẽ là VN-Index.

Bước 5: Xây dựng bộ lọc cổ phiếu

Bộ lọc cổ phiếu sẽ giúp nhà đầu tư có được hướng đầu tư đúng đắn vì quý vị không thể cứ thường đến bạn bè, đồng nghiệp, hội nhóm để biết nên mua mã nào. Ở thời điểm khởi đầu, quý vị có thể tìm hiểu, phân tích, lựa chọn 1 hoặc kết hợp những “bộ lọc” từ các chuyên gia đầu tư như Warren Buffett, Benjamin Graham, Philip Fisher, Peter Lynch, Piotroski… Sau đó theo thời gian sẽ tích luỹ được “bộ lọc” phù hợp cho riêng mình.

Bước 6: Phân tích và định giá

Bước bắt buộc để xác định khả năng sinh lời của cổ phiếu, tuy nhiên không nên quá chủ quan hay phụ thuộc vì chưa có phương pháp nào là chính xác tuyệt đối khi áp dụng cho mọi cổ phiếu. Quý vị có thể “cân đo” tiềm năng của cổ phiếu phương pháp P/E, P/B, P/S, kết hợp cùng việc thấu hiểu những yếu tố có thể tác động đến cổ phiếu như tình hình kinh tế – chính trị, quy luật thị trường, báo cáo tài chính của từng công ty cụ thể hay thậm chí là tâm lý của phần lớn nhà đầu tư.

Bước 7: Lựa chọn chiến lược

Mỗi người sẽ có hướng đi đầu tư riêng, nhưng khởi đầu luôn là tìm hiểu, học hỏi bí quyết từ người đi trước. Chẳng hạn như các phương châm, nhận xét của Warren Buffett vẫn còn khá đúng so với thị trường hiện tại. Một trong số đó là lời khuyên nên xác định chất lượng doanh nghiệp phát hành cổ phiếu, phân biệt giá – giá trị, phân biệt giá trị nội tại – giá trị sổ sách – giá trị thị trường, tìm hiểu khả năng sinh lời, các khoản nợ, biên lợi nhuận, vấn đề quản trị… để đánh giá liệu doanh nghiệp đó có đủ minh bạch, vững vàng, đảm bảo cổ tức cho nhà đầu tư hay không.

Tìm được cổ phiếu giàu tiềm năng phát triển đòi hỏi nhà đầu tư phải kiên nhẫn tìm hiểu, học hỏi và mạnh dạn ra quyết định

Hiện nay trên các sàn sẽ áp dụng các loại lệnh bao gồm:

• LO (Lệnh giới hạn): Lệnh mua/bán được nhập vào hệ thống giao dịch, có hiệu lực cho đến khi kết thúc phiên giao dịch hoặc đến khi bị huỷ bỏ, sử dụng trên HoSE, HNX, UPCOM.
• ATO (Lệnh mở cửa): Lệnh mua/bán được nhập vào hệ thống giao dịch, có hiệu lực trong phiên khớp lệnh định kỳ mở cửa, sử dụng trên HoSE.
• MP (Lệnh thị trường): Lệnh mua/bán được nhập vào hệ thống giao dịch, khớp ngay tại thời điểm đặt lệnh trong phiên liên tục, nếu không khớp hết thì phần còn lại chuyển thành lệnh LO, sử dụng trên HoSE.
• MTL (Lệnh thị trường): Lệnh mua/bán được nhập vào hệ thống giao dịch, khớp ngay tại thời điểm đặt lệnh trong phiên liên tục, nếu không khớp hết thì phần còn lại chuyển thành lệnh LO, sử dụng trên HNX
• MOK (Lệnh thị trường khớp toàn bộ): Lệnh mua/bán được nhập vào hệ thống giao dịch, bị huỷ nếu không khớp được toàn bộ, sử dụng trên HNX.
• MAK (Lệnh thị trường khớp một phần): Lệnh mua/bán được nhập vào hệ thống giao dịch, có thể khớp toàn bộ hoặc một phần, phần còn lại bị huỷ sau khi khớp lệnh, sử dụng trên sàn HoSE, HNX.
• ATC (Lệnh đóng cửa): Lệnh mua/bán được nhập vào hệ thống giao dịch, có hiệu lực trong phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa, sử dụng trên HoSE, HNX.
• PLP (Lệnh sau giờ): Chỉ được nhập trong phiên giao dịch sau giờ, được khớp ngay khi nhập nếu có lệnh đối ứng chờ sẵn. Giá thực hiện là giá đóng cửa của ngày giao dịch, không được phép, sửa, huỷ, được áp dụng trên HNX.

Cuối cùng là hình thức khớp lệnh:

Khớp lệnh định kỳ:

• Được thực hiện trên cơ sở so khớp lệnh mua/bán tại một thời điểm nhất định
• Lệnh và thời gian: ATO (9h – 9h15), ATC (14h30 – 14g45)
• Sàn: HoSE, HNX

Khớp lệnh liên tục:

• Được thực hiện trên cơ sở khớp lệnh mua/bán ngay khi lệnh được nhập vào hệ thống
• Lệnh và thời gian: LO (9h – 11h30, 13h00 – 14h45, 14g45 – 15h), MP – MOK – MAK – MTL (9h15 – 11h30, 13h – 14g45), PLO (14h45 – 15h)
• Sàn: HoSE, HNX, UPCOM

Khớp lệnh sau giờ:

• Được áp dụng sau phiên đóng cửa trên sàn HNX
• Lệnh và thời gian: PLO (14h45 – 15h)
• Sàn: HNX

Theo đó, nguyên tắc khớp lệnh được xét theo thứ tự ưu tiên như bên dưới:

• Ưu tiên về lệnh: Phiên định kỳ (ATO, ATC) và Phiên liên tục (MP, MTL, MOL)
• Ưu tiên về giá: Mua giá cao, bán giá thấp
• Ưu tiên về thời gian cho lệnh đặt trước

Ngoài những thông tin bên trên, vẫn còn rất nhiều khía cạnh khác về đầu tư cổ phiếu được 24hMoney phân tích chi tiết trong các bài viết khác.

Ngọc Diệp