Không phải hễ bị cận là mổ!
Bệnh cận thị và tật cận thị
Theo bác sĩ Trần Hải Yến – Trưởng khoa Khúc xạ BV Mắt TP.HCM: “Cận thị thường được chia làm hai loại, tật cận thị và bệnh cận thị. Nguyên tắc chung về quang học như nhau, nhưng bệnh cận thị là trường hợp bệnh bẩm sinh, có yếu tố di truyền, độ cận thường cao, thậm chí rất cao (có trường hợp trên 20 diop), mức độ cận tăng nhanh, nhiều, ngay cả khi đã đến tuổi trưởng thành. Bệnh cận thị chiếm 30% – 40% trong số những người đến phẫu thuật chữa cận thị tại BV Mắt TP.HCM.
Người bị bệnh cận thị thường có nhiều biến chứng như: thoái hóa hắc võng mạc, bong pha lê thể, xuất huyết hoàng điểm, xuất huyết pha lê thể, rách võng mạc, bong võng mạc… Tiên lượng điều trị những biến chứng này kém, khả năng phục hồi thị lực thấp. Còn tật cận thị còn gọi là cận thị học đường, cận thị mắc phải. Bệnh thường bắt đầu ở lứa tuổi học trò, đôi khi ở thanh niên, mức độ cận nhẹ và trung bình (6 diop trở xuống), cận tiến triển chậm, tăng độ ít, độ cận thường ổn định khi đến tuổi trưởng thành (18 – 20 tuổi). Tỷ lệ biến chứng thấp…”.
Lứa tuổi học sinh dễ bị cận do nhãn cầu của trẻ còn phát triển; trẻ chưa tự phân bổ thời gian học, các hoạt động nhìn gần với các hoạt động ngoài trời một cách hợp lý; học tập, đọc sách, máy tính… cũng là những yếu tố làm cho trẻ bị cận. Một số điểm lưu ý để phát hiện trẻ có dấu hiệu bị cận thị đó là: trẻ xem tivi hay chạy lại gần hoặc nhắm một mắt lại; ở lớp trẻ phải chạy lại gần bảng mới thấy chữ, thường chép đề bài sai, đọc chữ hay nhảy hàng; thường nheo mắt, nghiêng đầu khi xem tivi hoặc nhìn vật ở xa; thường hay dụi mắt, dù không buồn ngủ; sợ ánh sáng hoặc chói mắt; hay than nhức đầu, mỏi mắt, chảy nước mắt…
Những lưu ý khi quyết định phẫu thuật chữa cận thị
Dịp gần cuối năm vừa qua, Sở Y tế (TP.HCM) đã buộc một BV mắt tư nhân ở Q.1 phải ngưng ngay chương trình mổ cận thị (chương trình dạng khuyến mãi cho bệnh nhân bảo hiểm y tế), vì không đảm bảo một số yếu tố an toàn cho người bệnh. Sau đó, một BV công khác cũng triển khai chương trình mổ mắt tương tự, nhưng rồi cũng phải ngưng giữa chừng! Qua sự việc trên, cơ quan chức năng đã họp khẩn các nhà chuyên môn và ra một số quy định chung, nhằm chấn chỉnh tình trạng lạm dụng mổ mắt, không đảm bảo an toàn cho người bệnh.
Có một số phương pháp điều trị cận thị: phổ biến và rẻ tiền nhất là đeo kính gọng; kế đó là đeo kính sát tròng; và hiện đại nhất hiện nay là mổ bằng tia laser (phương pháp lasik). Đeo kính gọng rẻ tiền và an toàn nhất, cũng như có thể thay đổi gọng kính theo thời trang! Tuy nhiên, cũng có một số bất tiện nhất định, như phải phụ thuộc vào kính… Còn đeo kính sát tròng, giải quyết được một số bất tiện của kính gọng, nhưng phải giữ gìn vệ sinh tốt, đặc biệt trong môi trường nóng, ẩm, nhiều bụi như ở Việt Nam; không đeo được khi bơi, tắm biển; chi phí dung dịch ngâm kính, thay kính cao; cần kiểm tra giác mạc mỗi 3 tháng.
Gần đây, chúng ta nghe nói nhiều về phương pháp mổ lasik chữa tật khúc xạ, trong đó có cận thị, chi phí mổ khá cao: 11 – 12 triệu đồng/hai mắt. Nhiều nơi quảng cáo máy móc hiện đại, có thể mổ ở độ cận lên đến 20 diop… Thực tế thì sao?
Bác sĩ Trần Hải Yến cho biết: “Một số trường hợp không được mổ cận thị như: có bệnh lý cấp tính, mạn tính tại mắt (glaucoma, viêm màng bồ đào, viêm giác mạc, loạn dưỡng giác mạc, bệnh giác mạc chóp, xuất huyết võng mạc…); những người không nên mổ gồm: độ cận chưa ổn định, đang dùng thuốc ngừa thai, đang mang thai, khô mắt… Lasik có thể mổ cho độ cận từ 0,5 diop đến 15 diop (tùy trường hợp). Độ cận cao hơn thường phải phối hợp với mổ phaco thay thủy tinh thể nhân tạo, hoặc phẫu thuật đặt kính nội nhãn”.
Các bác sĩ cho rằng, hiện nay phương pháp mổ lasik chữa cận thị ở ta, trung bình ở 10 diop trở lại là tốt nhất (tùy theo độ dày giác mạc của mỗi người); chỉ định ở người từ 18 tuổi trở lên, và độ cận người đó phải ổn định (không tăng đến 1 diop trong một năm). Việc một số nơi quảng cáo mổ lasik chữa cận đến 20 diop là chuyện… chưa có thực!
Theo bác sĩ Hồ Văn Phượng – Giám đốc BV Mắt Việt – Hàn (TP.HCM): “Tật cận thị thường xuất hiện ở lứa tuổi học đường. Người ta đánh giá độ cận theo các mức độ: cận nhẹ (từ 1,5 diop trở xuống); cận trung bình (từ 1,5 – 6 diop); cận nặng (trên 6 diop). Nguyên nhân gây cận thị chưa được biết rõ, nhưng người ta nhận thấy có hai yếu tố làm gia tăng nguy cơ bị cận thị, đó là di truyền và môi trường”.
Lasik là phương pháp mổ hiện đại (dùng dao vi phẫu tạo một vạt giác mạc, rồi chiếu tia laser để chỉnh độ cận…), có nhiều ưu điểm, tuy nhiên người bệnh cần được khám sàng lọc kỹ càng từ bác sĩ có chuyên môn trước khi mổ, để loại trừ một số bệnh, yếu tố chống chỉ định, cũng như một số nguy cơ gây biến chứng. Rất nhiều người thắc mắc là “Sau mổ cận thị bằng lasik có nguy cơ tái cận không?”. Theo các bác sĩ là có. Mức độ tái phát tùy trường hợp.
Để có thể lựa chọn phương pháp phẫu thuật tối ưu, người bệnh cần được khám kỹ lưỡng, dựa trên những thông số, bác sĩ sẽ tư vấn cụ thể cho từng trường hợp về dự báo kết quả, những nguy cơ rủi ro nếu có. Người bệnh sẽ tự quyết định có phẫu thuật hay không sau khi nắm rõ những thông tin về bệnh của mình, vì phẫu thuật không phải là phương pháp bắt buộc hoặc duy nhất đối với những người “bốn mắt”.
Thanh Tùng
