KIÊU HÃNH VÀ ĐỊNH KIẾN – Vẻ đẹp thay đổi thế giới – Tạp chí văn hóa

Dựa theo cuốn tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Jane Austen viết năm 1813, tác phẩm được coi là kinh điển của văn học thế giới, “Kiêu hãnh và định kiến” (Pride and Prejudice) dường như đã có sẵn một đòn bẩy mạnh mẽ để tạo ấn tượng với khán giả cũng như biết bao nhà phê bình điện ảnh toàn cầu. Dù là phim điện ảnh đầu tay, nhưng đạo diễn Joe Wright đã chinh phục tượng vàng của giải BAFTA một cách thuyết phục.

Quảng cáo

Được đánh giá là khác biệt so với bản chuyển thể thành công trước đó vào năm 1995, “Kiêu hãnh và Định kiến” năm 2005 của Joe Wright mang đến cho khán giả một Ngài Darcy muôn phần lạnh lùng, thậm chí đáng ghét và một Elizabeth trẻ trung, giản dị, thông minh, hấp dẫn lạ kì. 

Chuyện tình lãng mạn đẹp như mơ cùng một cái kết mà ai cũng đoán được sẽ là Happy Ending đúng nghĩa giữa chàng Darcy giàu có và nàng Lizzie mạnh mẽ không hề làm cho người xem cảm thấy nhàm chán, mà trái lại, nó buộc tất cả phải dán mắt vào cặp đôi “định mệnh” để cùng trải qua muôn vàn cảm xúc với họ. Mô tuýp “Ghét thì Yêu thôi” chắc hẳn là điều mà ai cũng thích thú và dù bất cứ chuyện gì xảy ra ở giữa phim thì tới phút cuối, một nụ hôn hẳn sẽ là điều khiến người ta sung sướng.

Sự kiêu hãnh và định kiến mang tính thời đại

Truyện phim lấy bối cảnh nước Anh thế kỉ 17, khi mà mọi tài sản trong mỗi gia đình dòng họ đều được để lại cho con trai. Nhà Bennet có tới 5 cô con gái và bà mẹ luôn hoảng sợ với nỗi lo lắng nếu chồng bà qua đời thì 6 mẹ con sẽ bơ vơ nghèo đói vì mọi tài sản sẽ thuộc về người cháu của chồng. Vậy là bằng mọi cách, bà tìm tất cả các “mối” tốt nhất cho các cô con gái. Tiêu chí bà Bennet đưa ra thật đơn giản, nhất định con rể phải có tài sản, càng giàu, càng tên tuổi càng tốt. Điều đó khiến cho gia đình trung lưu này bỗng như một cái máy đánh hơi tiền bạc, bủa vây những chàng trai giàu có, khen ngợi tâng bốc các cô con gái của mình và tìm mọi cách để có được lời cầu hôn càng sớm càng tốt.

Gia đình Bennet hiện lên như một xã hội thu nhỏ với những cô con gái mang những cá tính khác nhau tiêu biểu cho mẫu phụ nữ thời bấy giờ. Người thì xinh đẹp nhu mì, người mạnh mẽ và ngay thẳng, người lại ngây thơ đến mức hồn nhiên, người lãng mạn bay bổng và người có những mưu cầu hết sức giản đơn là một mái nhà với một người chồng. Đứng đầu cái tế bào ấy là một người mẹ mà mới xem qua, người ta có thể đánh giá là kẻ hám danh hám của nhưng càng đi sâu, nhìn kĩ và cảm nhận, người ta mới hiểu tình yêu thương và nỗi lo toan bà dành cho cả gia đình.   

Thế nhưng, không phải ai cũng nhận ra điều đó. Chính bởi sự vồn vã săn đón những người con rể hờ tương lai của bà Bennet mà từ đây, những sự định kiến và kiêu hãnh ra đời một cách tự nhiên, tiêu biểu là Darcy và Lizzie, hiện thân của hai giai tầng xã hội khác nhau.

Hành xử lộ liễu của bà Bennet khiến Darcy ngay lập tức có ác cảm với cả gia đình. Buổi gặp mặt đầu tiên trong bữa tiệc khiêu vũ cộng đồng bỗng trở nên căng thẳng khi anh chàng tỏ ra lạnh lùng, nhìn Lizzie bằng nửa con mắt, thẳng thừng từ chối nhảy với cô và thậm chí còn đưa ra nhận xét là cô không đủ hấp dẫn cũng như chẳng mấy ấn tượng với anh.

Ai cũng dễ dàng nhận ra cảm tình mà Darcy dành cho Lizzie ngay từ cái nhìn đầu tiên ấy nhưng rõ ràng định kiến trong anh lớn hơn hết thảy. Cảm giác này cũng chính là nguyên nhân khiến anh phản đối hôn nhân của người bạn thân giàu có, Bingley với Jane, chị gái của Lizzie. Dưới con mắt của một người tự coi mình là “bề trên” cao quý như Darcy, gia đình Bennet chỉ là những kẻ đào mỏ không hơn.

Thái độ của chàng công tử đã tác động lên Lizzie khá mạnh mẽ. Sẵn định kiến “đàn ông bị sự ngạo mạn làm cho mục ruỗng”, cô ngay lập tức dựng chiếc hàng rào vô hình với Darcy dù không thể phủ nhận là cô đã bị anh hút hồn từ đêm đó. Thông minh, ham học hỏi, sự tự tin và kiêu hãnh của Lizzie vô cùng lớn. Cô sẵn sàng từ chối người anh họ Collins trong khi thừa biết rằng gia đình cô sẽ đứng trên bờ vực của sự nghèo đói. Phải Yêu. Phải cảm nhận. Phải xứng đáng. Đó là những gì ông Bennet tin là Lizzie sẽ làm được khi tìm một nửa của mình. Thế nên, trong khi bà mẹ quả quyết rằng nếu Lizzie không cưới Collins thì bà sẽ không nhìn mặt cô, thì người cha lại khích lệ “sẽ từ con nếu con cưới người anh họ”.

Niềm kiêu hãnh của cả Darcy và Lizzie đẩy họ càng lúc càng xa nhau, dẫn đến vô vàn những định kiến cứ mãi lớn dần lên, đặc biệt là từ phía Lizzie. Cùng với sự tự tin thái quá vào bản thân, cho rằng mình luôn phán đoán đúng, hết lần này tới lần khác, những hiểu lầm của Lizzie dành cho Darcy ngày một chất chồng. Từ việc anh coi thường phụ nữ, tới việc anh đối xử xấu với Wickham – người bạn niên thiếu của anh, và cuối cùng là hành động chia rẽ mối tình giữa Bingley với Jane. Chính những kiêu hãnh và định kiến ấy đã khiến Lizzie từ chối tình yêu của Darcy dù trong lòng cô, rõ ràng con tim đang ứa máu.

Tình yêu soi rọi

Người ta nói “Yêu là mù quáng” nhưng có vẻ điều đó không đúng trong tác phẩm tuyệt vời lay động lòng người này.

Với Darcy, nó giống như ngọn đuốc dẫn anh đi qua bóng đêm của những định kiến mông muội, vượt lên trên sự kiêu hãnh của một “kẻ bề trên” và để tình yêu lên tiếng.

Trong phim, người ta thấy Darcy giống như lột xác sau mỗi lần gặp Lizzie. Lúng túng, hành xử có đôi phần ngu ngốc, hoàn toàn không biết mình đang làm gì và cần phải làm gì, khác biệt hẳn với một Darcy ngạo mạn ban đầu. Một Darcy chạy vào nhà của Collins với ý định tỏ tình với Lizzie nhưng ngượng ngùng không biết nói gì, chỉ dám thốt lên khen ngôi nhà đẹp rồi vội vã ra về. Một Darcy đuổi theo Lizzie, ướt nhẹp dưới mưa, ngỏ lời rằng anh đang dằn vặt vì quá yêu cô và đôi mắt đau khổ khi bị cô từ chối. Một Darcy lặn lội giữa cánh đồng lạnh băng vào sáng sớm, tìm tới Lizzie chỉ để hỏi có phải anh đã có cơ hội thứ hai không. Một Darcy của Đổi thay, của Yêu.

Lần tỏ tình thứ nhất, Darcy bị Lizzie từ chối. Cô không màng tới tiền bạc hay của cải mà anh có. Dù gia đình cô có thể đói nghèo, dù họ có thể mất nhà và tất cả tài sản nhưng đó không phải cái mà Lizzie quan tâm. Cô khác biệt với mọi người. Cùng với vẻ đẹp thông minh, đơn giản, chân thành từ ẩn sâu bên trong Lizzie đã nhóm lên ngọn lửa Yêu, khiến Darcy vượt qua rào cản của giai tầng để đến với cô.

Cũng như thế, ngọn lửa ấy cũng từ từ thiêu rụi cái hàng rào ngăn cách mà Lizzie dựng lên giữa cô và anh. Trải qua bao hiểu lầm, cuối cùng, cô nhận ra lòng kiêu hãnh của cô đã sai và những định kiến cô dành cho anh đều đáng bỏ đi. Sự thật, anh coi thường gia đình cô vì những biểu hiện thái quá của mẹ cô. Sự thật, Wickham, người bạn thời thơ ấu của anh, là kẻ đểu giả lừa đảo và tham lam. Sự thật, anh đã luôn đứng sau giúp đỡ mọi khó khăn mà tất cả mọi người gặp phải, trong đó có gia đình cô.

Cuối cùng, Lizzie đã phải thừa nhận là Darcy và cô quá giống nhau. Họ nhìn nhau như nhìn vào một tấm gương và thấy mình trong đó. Cả hai đều giỏi, giàu kiến thức, giàu lòng trắc ẩn, yêu văn chương và không thích chạy theo những phù phiếm xa hoa. Họ cùng có sự kiêu hãnh về bản thân và định kiến riêng về các giai tầng khác. Họ không hoàn hảo. Nhưng bù lại, chính những sự định kiến sâu sắc ấy cùng với kiêu hãnh cá nhân, họ đã đẩy mọi cuộc nói chuyện trở thành những cuộc tranh luận gay gắt nhưng thẳng thắn và từ từ hóa giải những hiểu lầm.

Chuyện tình đẹp đẽ của Darcy và Lizzie được thể hiện hòa vào khung cảnh đồng quê nước Anh đẹp lộng lẫy mơ màng, giữa những tòa lâu đài cổ kính, những cánh rừng sáng bừng trong nắng, những buổi sớm tinh mơ cỏ đẫm sương đêm hay những núi non trùng điệp hùng vĩ là điểm nhấn vô cùng ấn tượng.  Không chỉ có vậy, phim là tiếng nói về những người phụ nữ độc lập, dám đấu tranh chống lại sự áp đặt và đứng lên giành lấy điều mình thật sự mong muốn, điều mình thật sự đáng được hưởng, là tình yêu.      

Không phải tiền bạc, hay địa vị sang hèn, mà là vẻ đẹp ẩn sâu bên trong, là cái cốt lõi của một con người, là nhân cách, là lòng tốt đã rọi sáng con đường tình trong Darcy và Lizzie, thay đổi cái nhìn của họ về nhau và đưa họ tới với nhau.

Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí

Đăng ký

Tải ứng dụng RFI để theo dõi toàn bộ thời sự quốc tế