Hướng dẫn cúng Tất niên 2023 chuẩn nhất [+Tải văn khấn]

Cúng Tất niên là một trong những phong tục tập quán, nét đẹp văn hóa độc đáo của người Việt vào mỗi dịp Tết Nguyên Đán. Đây được xem là nghi lễ quan trọng nhằm tạ ơn đất trời, thần linh, thổ địa đã gia hộ độ trì cho cuộc sống, công việc kinh doanh được suôn sẻ và cầu cho năm mới gặt hái được nhiều thành công.

Trong bài viết này, PITO hướng dẫn bạn đầy đủ các bước chuẩn bị mâm cỗ cúng Tất niên để không chỉ cúng đúng nghi lễ mà còn phù hợp với từng trường hợp cụ thể.

Ý nghĩa của lễ cúng Tất niên

Cúng Tất niên là nghi thức đánh dấu sự kết thúc năm cũ và chuẩn bị bước sang năm mới. Đây được xem là sợi dây gắn kết tình cảm giữa các thành viên trong gia đình hay cộng sự trong công ty. Tạo cơ hội để mọi người được quây quần bên nhau, cùng ngồi lại sẻ chia những câu chuyện buồn vui trong suốt một năm vừa qua.

Nhiều công ty, doanh nghiệp mong muốn công việc kinh doanh được thuận lợi trong năm tới vì vậy họ đã chuẩn bị lễ cúng Tất niên rất chu đáo nhằm thể hiện lòng thành kính với các vị thần linh đã phù hộ cho gia đạo bình an và cầu mong một năm mới hanh thông, như ý cùng nhiều thành công và thắng lợi.

Hướng dẫn cúng Tất niên cho công ty

Mâm cúng Tất niên của công ty, doanh nghiệp không cần quá cầu kỳ. Nhưng không thể thiếu các vật phẩm quan trọng như hoa tươi, trái cây, hương đèn, rượu trà… Bởi hương tượng trưng cho tinh tú cùng sự nối kết âm dương. Đèn tượng trưng cho mặt trăng, mặt trời. Mâm ngũ quả tượng trưng cho lộc trời ban cùng ý niệm khát khao của con người về một cuộc sống ấm no, đủ đầy.

Thời gian cúng Tất niên

Theo phong tục thì lễ cúng Tất niên sẽ được tiến hành vào ngày cuối cùng của năm, thường là ngày 30/12 Âm lịch. Tuy nhiên theo thông báo của chính phủ, lịch nghỉ Tết Nguyên đán năm 2022 của các công ty sẽ rơi vào ngày 29 tháng Chạp. Vì vậy công ty, doanh nghiệp có thể chọn cúng Tất niên vào buổi trưa hay chiều tối của ngày này hoặc có thể sớm hơn. Về cơ bản, cúng Tất niên dù vào thời gian nào thì cũng mang ý nghĩa thể hiện tấm lòng tri ân với đất trời đã gia hộ bình an cho việc làm ăn trong năm qua.

Vị trí đặt mâm cúng

Ở các gia đình, mâm cúng thường được đặt ở nơi thờ cúng ông bà, tổ tiên. Thế nhưng với công ty, doanh nghiệp, không gian cúng và vị trí đặt mâm lễ nên có sự giao thoa giữa cả đất, trời và vạn vật xung quanh. Vị trí thích hợp nhất sẽ khoảng sân trước hoặc sảnh công ty. Khi cúng, gia chủ nên mở cửa để vận khí được lưu thông, mang lại nhiều phúc lành, tài lộc cho năm mới.

Chuẩn bị mâm cúng

Mâm cúng Tất niên cho công ty cũng giống như ở các gia đình, chỉ có điều nhỏ gọn hơn tùy vào tài chính của chủ doanh nghiệp, lễ vật nhiều không có nghĩa công ty sẽ ăn nên làm ra và ngược lại. Quan trọng nhất là ở sự thành tâm, chỉn chu cùng lòng thành của gia chủ. Tùy vào từng vùng miền, mâm cúng sẽ có những vật phẩm khác nhau, thuận theo tục lệ và truyền thống của nơi đó. Tuy nhiên, bạn cần đảm bảo các món đồ cúng cơ bản dưới đây:

• Một con gà hoặc một con heo sữa quay
• Bình hoa tươi (thường là hoa cúc, vạn thọ, hoa ly…)
• Một bát gạo, một bát muối
• Trà, rượu, nước đóng chai
• Xôi
• Trầu cau
• Mâm ngũ quả
• Nhang, đèn, nến, vàng mã
• Cau trầu, giấy tiền cúng Tất niên

Bên cạnh việc cúng Tất niên, các công ty, doanh nghiệp cũng có thể nhân cơ hội này tổ chức một bữa tiệc ấm cúng cùng các trò chơi Tất niên thú vị, tạo không gian để mọi người kết nối, trò chuyện, gắn kết cùng nhau, đồng thời cách này cũng giúp xây dựng văn hóa công ty thêm vững chắc hơn. 

Một bữa tiệc Buffet với đa dạng các món ăn mang hương vị độc đáo đan xen giữa hai nền ẩm thực Á – Âu hay tiện lợi, nhanh gọn hơn với Tiệc nhanh chỉn chu mà vẫn tiết kiệm chi phí. Tất thảy đều là những lựa chọn “hấp dẫn” mà PITO muốn gửi đến bạn.

Những lưu ý khi cúng Tất niên cho công ty

Lễ cúng Tất niên tại công ty có thể không long trọng như cúng tại gia, tuy nhiên để thể hiện rõ lòng thành, gia chủ cũng cần phải đảm bảo một số vấn đề như sau:

• Người chủ lễ cần phải ăn mặc chỉnh tề, nghiêm trang khi hành lễ, không được cười đùa trong lúc đang tiến hành lễ cúng.
• Khi chuẩn bị lễ cúng, cần phải hết sức cẩn thận, tránh tình trạng đổ vỡ vì theo quan niệm tâm linh, điều này sẽ dẫn đến những xui xẻo, nhất là trong thời điểm quan trọng như chuyển giao giữa năm cũ và năm mới.
• Do lễ cúng không hướng đến ông bà tổ tiên mà chỉ khấn vái các thần linh phù hộ độ trì cho doanh nghiệp nên người chủ lễ cần phải chuẩn bị văn khấn một cách chu đáo, nên tìm kiếm những bài văn khấn ở những nguồn uy tín.

Hướng dẫn cúng Tất niên tại nhà

Bày mâm cỗ và cúng Tất niên là hoạt động truyền thống không thể thiếu đối với mỗi gia đình trong dịp lễ Tết. Bên cạnh ý nghĩa gia đình đoàn tụ, lễ cúng Tất niên còn là nghi thức tiễn biệt năm cũ, sửa soạn chào đón năm mới, bày tỏ lòng biết ơn thành kính đến ông bà tổ tiên và cầu mong một năm mới tràn đầy hanh thông tốt đẹp.

Thời gian cúng Tất niên

Thông thường, lễ cúng Tất niên ở nước ta sẽ thường được các gia đình tổ chức vào ngày cuối cùng của năm tính theo lịch âm (tức là ngày 30 tháng 12 Âm lịch hay còn được gọi là ngày 30 Tết, một số năm thiếu thì sẽ được tổ chức vào ngày 29 Tết).

Do tính chất công việc, những năm gần đây nhiều gia đình có xu hướng làm lễ cúng Tất niên sớm hơn để về quê hoặc đi du lịch cùng người thân, bạn bè. Không nhất thiết là vào ngày 30 hay 29 Tết mà có thể làm trước đó vài ngày. Tuy nhiên tốt nhất bạn vẫn nên cúng vào ngày cuối cùng trong năm để đúng với phong tục xưa nay cha ông truyền lại.

Vị trí đặt mâm cỗ

Mỗi gia đình bày trí mâm lễ cúng một khác, tuy vậy mâm cỗ cúng nên đặt ở bàn thờ phụ, hoặc một chiếc bàn nhỏ chữ nhật thấp hơn bàn thờ chính. Trên bàn thờ chính chỉ để hoa tươi, trái cây cùng một ít tiền vàng mã mang tính tượng trưng. Nếu bàn dưới quá chật chội, gia chủ có thể đặt bánh chưng, xôi, chè trên bàn thờ chính, tuy nhiên không nên cắm “cành vàng lá ngọc“ (hàng mã) lên bàn thờ vì có chứa nhiều trường khí âm bất lợi.

Ở một số nơi, mâm cúng sẽ được đặt ngoài trời. Vì vậy, trong thời gian làm lễ cúng, gia chủ nên mở hết cửa để vận khí được lưu thông, từ đó mang đến nhiều may mắn và phúc lành đến cho gia đình và các thành viên.

Chuẩn bị mâm cúng

Mâm cơm cúng Tất niên không cần quá cầu kỳ, chủ yếu thể hiện được tấm lòng của người cúng. Về cơ bản, vào ngày 30 Tết, các gia đình sẽ chuẩn bị hai mâm, một mâm cúng Tất niên và sau đó là ăn tối, mâm còn lại sẽ chuẩn bị cho cúng giao thừa. Ngày nay, để cho giản tiện, nhiều gia đình đã gộp chung lễ cúng Tất niên với lễ cúng giao thừa thành một lễ.

Mâm cỗ cúng Tất niên tùy thuộc vào điều kiện kinh tế của mỗi gia đình và văn hóa phong tục của từng vùng miền. Thế nhưng, một số vật phẩm cơ bản nhất định phải có theo phong tục của người Việt đó là:

• Hương, hoa, vàng mã
• Đèn nến
• Trầu cau
• Rượu
• Bánh chưng
• Cỗ mặn với đầy đủ các món ăn ngày Tết, được chế biến thơm ngon, bày biện chỉn chu, đầy đặn.

Những lưu ý khi cúng Tất niên tại nhà

“Có thờ có thiêng, có kiêng có lành”, đó là quan niệm từ rất xa xưa của nhiều thế hệ dân tộc. Vào thời khắc chuyển mùa, để cầu mong một năm mới an lành thịnh vượng, mọi người  thường rất cẩn trọng trong khâu hành lễ cúng với các lưu ý như:

• Phải sử dụng hoa quả tươi để bày lên bàn thờ cỗ. Đối với quả, cần chọn những loại quả tươi ngon, không giập nát để thể hiện lòng thành kính. Không được sử dụng hoa quả giả (nhựa) để cúng gia tiên.
• Theo quan niệm tâm linh, gia chủ không nên đặt mâm ngũ quả ở chính giữa bát hương, bởi khi đó mâm quả sẽ che đi trục khí chính. Hãy đặt hoa quả bên cạnh bàn thờ.
• Người chủ lễ cần phải ăn mặc chỉnh tề, khi cúng cần có thái độ nghiêm trang, thành kính. Mọi thành viên trong gia đình không được đùa giỡn, ồn ào trong lúc đang làm lễ. 
• Trong lúc cúng không được gọi tên trẻ nhỏ. Bởi lúc này, bên cạnh ông bà tổ tiên về quây quần cùng con cháu, không thể tránh khỏi những linh hồn lang thang vào nhà. Vì thế, khi nghe được tên của trẻ, có thể sẽ gây hại nếu trẻ bị yếu bóng vía. 
• Tránh khắc khẩu và gây đổ vỡ vì theo quan niệm cha ông, điều này mang đến sự không may cho gia đình.

Mâm cỗ 3 miền Bắc – Trung – Nam

Mâm cỗ Tất niên là một trong những nét văn hóa độc đáo và lâu đời của người Việt. Không chỉ là nét đẹp trong văn hóa truyền thống, coi gia đình là cái gốc mà còn thể hiện tấm lòng tri ân của con cháu với tổ tiên, đất trời, các bậc thần linh. Tùy vào văn hóa từng vùng miền, mâm cỗ sẽ có những nét đặc trưng riêng.

Mâm cỗ truyền thống miền Bắc

Mâm cỗ Tất niên ở miền Bắc thường gồm 4 bát, 4 đĩa. Cỗ lớn thì 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa…có khi mâm cỗ lớn phải xếp cao đến 2, 3 tầng. Cụ thể, mâm cỗ cúng tất niên truyền thống của người miền Bắc sẽ bao gồm các món như: bánh chưng, dưa hành, giò nạc, giò thủ, hành cuốn, nem, rau nộm, măng ninh lưỡi lợn, mọc nước…

Mâm cỗ miền Trung

Khác với miền Bắc, mâm cơm cúng tất tiên của người dân miền Trung sẽ ít cầu kỳ hơn với các món ăn truyền thống, đậm chất vùng miền như: bánh chưng, bánh tét, dưa món củ kiệu, giò lụa, thịt đông, gỏi gà bóp rau răm, nem, măng ninh khô, canh miến, cá chiên hay ram…

Mâm cỗ miền Nam

Mâm cơm cúng Tất niên của người dân miền Nam thường có các món ăn đặc trưng như: Bánh tét, củ cải ngâm nước mắm, thịt lợn luộc, gỏi tôm thịt, giò chả, canh măng nấu xương, canh khổ qua nhồi thịt (hay còn được gọi là canh mướp đắng nhồi thịt), thịt kho tàu… Bên cạnh đó, các gia đình có thể thêm bớt các món ăn sao cho phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện gia đình mình.

Với những hướng dẫn về cách cúng Tất niên mà PITO vừa chia sẻ, chúng tôi mong rằng đây sẽ là thông tin hữu ích giúp bạn có thể chuẩn bị lễ cúng một cách chu đáo, tươm tất và trang nghiêm. Mến chúc bạn cùng gia đình một năm mới bình an, vạn sự như ý!