Hướng dẫn cho bé ăn dặm đúng cách từ A đến Z | Cleanipedia

1. Ăn dặm là gì?

Để giúp ba mẹ biết ý nghĩa của việc ăn dặm đúng cách thì trước hết cần hiểu được ăn dặm là gì. Ăn dặm là giai đoạn bổ sung thêm cho trẻ sơ sinh các loại thực phẩm, thức ăn khác ngoài sữa mẹ, bao gồm các nhóm chất trong tháp dinh dưỡng như:

• Tinh bột: gạo, bánh mì, bún,…

• Protein: thịt, cá trứng, các loại đậu

• Rau củ và trái cây

Tuy nhiên, những thực phẩm này chỉ hỗ trợ bổ sung thêm dinh dưỡng và không thay thế được sữa mẹ. Trong giai đoạn sơ sinh, sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng chính cho trẻ do trong sữa mẹ chứa nhiều kháng thế giúp bé tăng sức đề kháng và giảm nguy cơ mắc bệnh.

>>> Xem thêm: Thực đơn và cách nấu cháo cho bé ăn dặm lần đầu tiên

2. Có nên cho trẻ 4 tháng ăn dặm?

Hiện nay, rất nhiều cha mẹ lo lắng sợ trẻ không đủ dinh dưỡng nên khi trẻ được 3-4 tháng tuổi là đã bắt đầu cho trẻ ăn dặm. Tuy nhiên, việc cho trẻ ăn dặm quá sớm sẽ kéo theo nhiều hệ lụy nguy hại:

• Hệ tiêu hóa của bé non nớt và chưa hoàn thiện nên không thể thích nghi với thức ăn.

• Trẻ dễ bị đầy bụng, khó tiêu hóa gây đau bao tử, tiêu chảy hoặc táo bón.

• Bé ăn dặm sớm sẽ ít bú sữa mẹ lại và bị thiếu hụt dinh dưỡng, kháng thể trong sữa mẹ.

• Trẻ bú ít tăng nguy cơ mang thai sớm ở mẹ.

Mặt khác, nếu cho trẻ ăn dặm quá trễ sau 9 tháng sẽ làm thiếu hụt các chất dinh dưỡng đóng góp quá trình phát triển của trẻ, dẫn đến các nguy cơ về suy dinh dưỡng, còi xương, thiếu máu,…ở trẻ.

Trường hợp bố mẹ bắt buộc phải cho trẻ ăn dặm sớm thì nên tham khảo cách cho trẻ 2, 3, 4 tháng tuổi ăn dặm thận trọng và hợp lý dưới sự tư vấn của bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng nhé!

3. Khi nào thì cho trẻ ăn dặm?

Theo khuyến cáo của các tổ chức y tế, 6 tháng tuổi là thời điểm phù hợp nhất để bắt đầu cho bé ăn dặm. Ngoài ra, cha mẹ cũng nên quan sát khả năng vận động của trẻ để đánh giá xem trẻ đã sẵn sàng cho việc ăn dặm hay chưa. Ba mẹ có thể dựa vào 3 dấu hiệu sau để đánh giá bé đã sẵn sàng chưa:

• Bé có thể tự chuyển sang tư thế ngồi không cần trợ giúp

• Bé có thể ngồi vững vàng trong ghế ăn dặm

• Bé có khả năng cầm, nắm và đưa tay về phía miệng

4. Hướng dẫn lựa chọn phương pháp cho bé ăn dặm đúng cách và phù hợp

Cho bé ăn dặm đúng cách và khoa học cần phải làm gì? Thực tế, ăn dặm đúng cách không chỉ cung cấp dinh dưỡng cho bé phát triển, quá trình này còn quyết định rất lớn đến việc hình thành kỹ năng ăn uống cho trẻ sau này. Do đó, dựa vào “3 dấu hiệu” sẵn sàng ăn dặm của trẻ, mẹ hãy đánh giá xem em bé của mình phù hợp với những phương pháp ăn dặm nào.

4.1. Hướng dẫn cho bé ăn dặm truyền thống đúng cách

Đây là phương pháp lâu đời, phổ biến tại Việt Nam. Mặc dù, nhiều mẹ bỉm sữa hiện nay cho rằng, phương pháp này đã lạc hậu, không khoa học. Tuy nhiên, chúng ta cũng không thể phủ định tính tiện lợi trong việc nấu nướng, cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ. Hầu hết, những trẻ được cha mẹ áp dụng cách ăn dặm truyền thống thường tăng cân khá tốt trong giai đoạn đầu.

Kinh nghiệm của những bậc cha mẹ đã áp dụng ăn truyền thống cho con thành công cho rằng, sau giai đoạn ăn dặm làm quen đầu tiên, cha mẹ nên linh hoạt thay đổi món ăn cho bé. Thực đơn ăn dặm cho bé nên thay đổi từ loãng đến đặc, từ ít đến nhiều, không ép bé ăn.

Thực đơn ăn dặm cho trẻ thường chia làm hai loại là bột ngọt và bột mặn. Bột được xay từ gạo (đã được rang sơ), đỗ xanh, và một số loại hạt như hạt diêm mạch, hạt óc chó…sau đó được chế biến như sau:

• Bột ngọt: thường áp dụng trong 30 ngày đầu tiên ăn dặm. Bột nên được nấu với nước hầm của rau, củ, quả có độ loãng phù hợp với trẻ.

• Bột mặn: sau 1 tháng ăn bột ngọt, bé sẽ làm quen với bột mặn. Bột mặn được chế biến đầy đủ 4 nhóm chất: tinh bột, đạm, chất xơ và chất béo.

Lưu ý: các mẹ không nêm gia vị hoặc muối vào bữa ăn của bé. Khi bé ăn bột mặn, lượng muối trong đạm đã đáp ứng đủ nhu cầu của trẻ vào thời điểm này.

4.2. Ăn dặm kiểu nhật (ADKN)

Ưu điểm lớn nhất của phương pháp ăn dặm kiểu Nhật ADKN đó là kích thích vị giác cho trẻ. Bé sẽ được ăn dặm với từng món ăn được chế biến riêng như:cháo trắng, rau/hoa quả(xay nhuyễn), canh…Ăn dặm kiểu Nhật giúp bé cảm nhận được sự khác biệt về hương vị của từng loại thực phẩm, tạo sự hứng thú trong ăn uống cho bé.

Món ăn trong ADKN hết sức phong phú và có chút cầu kỳ trong chế biến. Các mẹ bỉm sữa bận rộn hãy chuẩn bị cho mình một kế hoạch thật khoa học và tâm lý sẵn sàng để giúp bé trải nghiệm những bữa ăn vui vẻ. Ngoài ra, các mẹ nên mua sắm một số dụng cụ như bộ rây, cối, khay trữ thực phẩm để quá trình chế biến diễn ra suôn sẻ hơn.

>>> Xem thêm: 10 Thực đơn cho bé ăn dặm kiểu Nhật tiết kiệm thời gian

4.3. Ăn dặm bé chỉ huy (BLW)

Ăn dặm bé chỉ huy (Baby led weaning) hay còn gọi là ăn dặm kiểu BLW, cho phép bé tự quyết định món ăn và cách ăn. Trẻ sẽ tự lựa chọn món ăn trước, ăn sau, hoặc trẻ có thể bốc ăn hay tự tay cầm thức ăn đưa lên miệng.

Khi áp dụng phương pháp này, cha mẹ cần hết sức tôn trọng trẻ. Nhờ đó, trẻ có thể làm quen với ăn uống một cách tự nhiên nhất. Tuy nhiên, theo các thống kê cho thấy, trẻ ăn dặm theo phương pháp này thường chậm tăng cân hơn, do đó các bậc mẹ cần phải lựa chọn, tính toán kỹ về lượng ăn và loại thực phẩm để giúp bé phát triển toàn diện cả về kỹ năng, thói quen ăn uống và thể chất.

5. Hướng dẫn thực đơn cho bé ăn dặm đúng cách, khoa học

Dù áp dụng bất cứ phương pháp ăn dặm nào, điều quan trọng nhất đó là các bậc cha mẹ hãy lắng nghe bé. Hãy linh hoạt trong việc thay đổi thực đơn ăn dặm hàng ngày. Bạn nên chú ý đến lượng ăn dặm, số bữa ăn trong ngày, và tình trạng sức khỏe của trẻ theo từng giai đoạn.

• Trẻ từ 6-8 tháng: đây chỉ là giai đoạn làm quen với việc ăn uống. Cha mẹ hãy cho trẻ ăn những thức ăn mềm, dễ tiêu hóa. Bố mẹ cũng không quá vội vàng cho trẻ ăn những món ăn chứa quá nhiều đạm. Thực phẩm như rau, củ, quả được chế biến kỹ vẫn thân thiện hơn với dạ dày của trẻ ở giai đoạn này. Ban đầu, hãy cho trẻ ăn 1 bữa/ngày, sau đó tăng dần 2 bữa ngày.

• Trẻ từ 9-11 tháng: Giai đoạn này, cha mẹ nên bổ sung thêm trứng, thịt, cá…dầu mỡ vào món của trẻ. Ngoài việc tăng độ thô của món ăn, nên tăng số bữa thành 3,4 cữ ăn trong một ngày.

• Trẻ từ 12-23 tháng: Khi đủ 1 tuổi, trẻ đã ăn đa dạng các loại thức ăn. Trẻ có thể ăn đủ 4 bữa trong ngày. Dinh dưỡng cần được cung cấp cân bằng từ 4 nhóm chất thiết yếu cho sự phát triển của trẻ.

• Trẻ từ 24-36 tháng: Bắt đầu từ giai đoạn này, trẻ có đủ kỹ năng để ăn uống như người lớn. Tuy nhiên, cha mẹ vẫn nên tránh các thực phẩm quá dai, hoặc cứng. Cha mẹ vẫn cần chú ý nhiều đến trẻ vì độ tuổi này vẫn có nguy cơ bị hóc, nghẹn.

>>> Xem thêm: Ăn dặm đúng cách cho bé 6 tháng tuổi

6. Những điều cần lưu ý khi cho bé ăn dặm

Sau đây sẽ là những hướng dẫn cho bé ăn dặm đúng cách thông qua những lưu ý quan trọng mà bố mẹ không nên bỏ qua:

• Bắt đầu cho bé ăn thức ăn vào giữa trưa hoặc vào giờ ăn nhẹ thay vì cho trẻ ăn vào buổi tối vì lúc này đứa trẻ sẽ có thể cáu kỉnh và mệt mỏi sau một ngày dài dẫn khó tiếp nhận thức ăn hơn.

• Tránh cho trẻ ăn vặt nhiều.

• Lúc đầu nên ưu tiên 2 đến 3 bữa ăn mỗi ngày sau đó tăng lên 3 đến 4 bữa khi trẻ phát triển khoảng 9 – 10 tháng.

• Chuẩn bị bữa ăn cho trẻ trong điều kiện vệ sinh tốt để hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn.

• Không thêm muối vào thức ăn

• Thay đổi các loại thực phẩm để giới thiệu hương vị mới cho trẻ.

• Lần lượt cho trẻ ăn các loại rau hoặc trái cây mới để trẻ nhận biết chúng.

• Đừng ép buộc: trong trường hợp bé từ chối ăn, hãy cho bé ăn lại sau một vài ngày.

Sự thành công trong giai đoạn ăn dặm của mỗi em bé phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Tuy nhiên, cha mẹ hãy cố gắng lắng nghe bé, không ép bé ăn. Cha mẹ nên cho bé làm quen với việc ăn uống cùng gia đình để bé tập cách nhai, nuốt thức ăn, và hiểu cách sử dụng đũa, thìa…Ngoài ra, cha mẹ có thể linh hoạt thay đổi các phương pháp ăn với mỗi bữa ăn của trẻ. Điều quan trọng nhất, hãy tạo không khí vui vẻ cho bữa ăn gia đình cùng bé. Hãy giúp bé hiểu rằng, ăn uống là niềm vui.

Mong rằng, những hướng dẫn cho bé ăn dặm đúng cách của Cleanipedia sẽ giúp cha mẹ và bé yêu bước qua giai đoạn ăn dặm thật suôn sẻ. Hãy nhớ ghé thăm Cleanipedia thường xuyên để cập nhật những kiến thức khoa học mới nhất về chăm sóc gia đình, nhà cửa nhé.

>>> Xem thêm: Cách làm bánh flan cho bé ăn dặm

Tác giả: Team Cleanipedia

Bản quyền thuộc về: Unilever Vietnam. Ghi rõ nguồn khi tham khảo.