Hạ canxi máu là gì? Có chữa được không?

Canxi là một khoáng chất quan trọng giúp xây dựng xương và răng chắc khỏe. Canxi cũng cần thiết cho tim và các cơ quan khác của bạn hoạt động bình thường. Hãy theo dõi bài viết dưới đây để biết tình trạng hạ canxi máu xảy ra như thế nào và làm cách nào để chữa trị căn bệnh này.

Hạ canxi máu là gì?

Khi không nhận đủ canxi, bạn sẽ tăng nguy cơ mắc các chứng như:

• Loãng xương

• Thiếu xương

• Hạ canxi máu (Bệnh thiếu canxi)

• Trẻ không được cung cấp đủ canxi có thể không phát triển chiều cao đầy đủ tiềm năng khi trưởng thành.

Hạ canxi máu, hay còn gọi là hạ canxi đường huyết là tình trạng nồng độ canxi máu có giá trị thấp hơn giới hạn bình thường. Hạ canxi máu được định nghĩa khi nồng độ canxi huyết thanh toàn phần thấp hơn 8.8 mg/dl (2.2 mmol/l) với điều kiện protein huyết tương bình thường, hay nồng độ canxi ion hóa dưới 4.7 mg/dl (1.17mmol/l).

Hạ canxi máu xuất hiện  ở trẻ em và người lớn. Tình trạng còi xương, chậm phát triển chiều cao, hay khóc đêm, vã mồ hôi trộm,v.v. là những dấu hiệu thường gặp ở trẻ bị thiếu canxi máu. Còn ở người lớn thì sự tụt giảm nồng độ canxi trong máu có thể gây ra loãng xương, thoái hóa cột sống.

Hạ canxi đường huyết là tình trạng nồng độ canxi máu có giá trị thấp hơn giới hạn bình thường

Bạn có thể bổ sung canxi bằng nhiều cách như thông qua chế độ ăn uống, thực phẩm bổ sung hoặc vitamin.

Nguyên nhân nào gây ra tình trạng hạ canxi máu?

Nhiều người có nguy cơ bị thiếu canxi khi họ già đi. Sự thiếu hụt này có thể do nhiều yếu tố, bao gồm:

• Hấp thụ canxi kém trong một thời gian dài, đặc biệt là khi còn nhỏ

• Thuốc tây có thể làm giảm hấp thu canxi

• Chế độ ăn uống không dung nạp thực phẩm giàu canxi

• Thay đổi nội tiết tố, đặc biệt là ở phụ nữ

• Một số yếu tố di truyền

Điều quan trọng là phải đảm bảo lượng canxi thích hợp ở mọi lứa tuổi.

Đối với trẻ em và thanh thiếu niên, chế độ ăn được khuyến nghị hàng ngày với lượng canxi gần như bằng cho cả hai giới. Dựa theo nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia (NIH), ta có thể theo dõi bảng sau:

Chế độ ăn được khuyến nghị hàng ngày

Theo chính phủ Hoa Kỳ, lượng canxi cần thiết cho người lớn là:

Lượng canxi cần thiết cho người lớn

Nữ giới cần tăng lượng canxi sớm hơn nam giới, bắt đầu từ tuổi trung niên. Việc bổ sung canxi cần thiết là đặc biệt quan trọng khi phụ nữ đến tuổi mãn kinh. Trong thời kỳ mãn kinh, việc tăng cường bổ sung canxi sẽ giúp phụ nữ giảm nguy cơ loãng xương và các bệnh do thiếu canxi. Sự suy giảm hormone estrogen trong thời kỳ mãn kinh khiến xương của phụ nữ mỏng đi nhanh hơn.

Rối loạn hormone suy tuyến cận giáp cũng có thể gây ra bệnh thiếu canxi. Những người bị tình trạng này không sản xuất đủ hormone tuyến cận giáp để kiểm soát lượng canxi trong máu.

Các nguyên nhân khác của hạ canxi máu bao gồm suy dinh dưỡng và kém hấp thu. Suy dinh dưỡng là khi bạn không nhận đủ chất dinh dưỡng, trong khi kém hấp thu là khi cơ thể bạn không thể hấp thụ các vitamin và khoáng chất cần thiết từ thực phẩm bạn ăn. Các nguyên nhân khác bao gồm:

• Lượng vitamin D thấp, khiến việc hấp thụ canxi khó khăn hơn

• Thuốc, chẳng hạn như phenytoin, phenobarbital, rifampin, corticosteroid và các loại thuốc được sử dụng để điều trị nồng độ canxi tăng cao

• Viêm tụy

• Tăng magnesi máu và hạ magnesi máu

• Tăng phốt phát trong máu

• Sốc nhiễm trùng

• Truyền máu khối lượng lớn

• Suy thận

• Một số loại thuốc hóa trị liệu

• “Hội chứng đói xương”, có thể xảy ra sau khi phẫu thuật cường cận giáp

• Loại bỏ mô tuyến cận giáp như một phần của phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp

Bạn phải cố gắng cung cấp đủ canxi mỗi ngày, vì lượng hao hụt canxi tích tụ lâu dài sẽ dẫn đến tình trạng thiếu canxi. Những người ăn chay trường có nhiều khả năng bị thiếu canxi nhanh chóng vì họ không ăn các sản phẩm từ sữa, những thứ mà rất giàu canxi.

Những người ăn chay trường có nhiều khả năng bị thiếu canxi nhanh chóng

Thiếu canxi sẽ không tạo ra các hậu quả ngắn hạn vì cơ thể duy trì mức canxi bằng cách lấy nó trực tiếp từ xương. Nhưng lượng canxi thấp trong thời gian dài có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng.

Các triệu chứng của hạ canxi máu là gì?

Thiếu canxi giai đoạn đầu có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Tuy nhiên, các triệu chứng sẽ phát triển khi tình trạng bệnh tiến triển.

Các triệu chứng nghiêm trọng của hạ canxi máu bao gồm:

• Nhầm lẫn hoặc mất trí nhớ

• Co thắt cơ bắp

• Tê và ngứa ran ở bàn tay, bàn chân và mặt

• Phiền muộn

• Ảo giác

• Chuột rút cơ bắp

• Móng tay yếu và dễ gãy

• Dễ gãy xương

Sự thiếu hụt canxi có thể ảnh hưởng đến tất cả các bộ phận của cơ thể, dẫn đến móng tay yếu, tóc mọc chậm hơn và da mỏng manh. Canxi cũng đóng một vai trò quan trọng trong cả quá trình giải phóng chất dẫn truyền thần kinh và co cơ. Vì vậy, sự thiếu hụt canxi có thể dẫn đến co giật ở những người khỏe mạnh.

Nếu bạn bắt đầu gặp các triệu chứng thần kinh như mất trí nhớ, tê và ngứa ran, ảo giác hoặc co giật, hãy hẹn gặp bác sĩ càng sớm càng tốt.

Làm thế nào để chẩn đoán bệnh thiếu canxi?

Liên hệ với bác sĩ nếu bạn có các triệu chứng của bệnh thiếu canxi. Họ sẽ xem xét bệnh sử của bạn cũng như hỏi bạn về tiền sử bệnh án của những người trong gia đình bạn bị thiếu canxi và loãng xương .

Bệnh thiếu canxi

Nếu bác sĩ nghi ngờ thiếu canxi, họ sẽ lấy mẫu máu để kiểm tra mức canxi trong máu của bạn. Bác sĩ sẽ đo mức canxi tổng, mức albumin và mức canxi ion hóa hoặc “tự do” của bạn. Trong đó, Albumin là một loại protein liên kết với canxi và vận chuyển nó qua máu. Nồng độ canxi thấp liên tục trong máu của bạn có thể xác nhận chẩn đoán bệnh thiếu canxi.

Mức canxi bình thường cho người lớn có thể dao động từ 8,8 đến 10,4 milligram mỗi deciliter (mg / dL), theo Merck Manual. Bạn có thể có nguy cơ mắc bệnh thiếu canxi nếu mức canxi của bạn dưới 8,8 mg/dL. Trẻ em và thanh thiếu niên thường có nồng độ canxi trong máu cao hơn người lớn.

Hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh

Hầu hết các trường hợp hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh xảy ra trong vòng hai ngày đầu sau khi sinh. Hạ canxi máu phát bệnh muộn có thể xảy ra ba ngày sau khi sinh, hoặc muộn hơn.

Hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh

Các nguy cơ phát bệnh đối với trẻ sơ sinh có thể là do bệnh tiểu đường ở máu. Hạ canxi máu khởi phát muộn thường do uống sữa bò hoặc sữa công thức có quá nhiều phốt phát .

Các triệu chứng của hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Trẻ quấy khóc, không chịu ăn hoặc bú, hay ngủ gà gật và dễ bị giật mình

• Trẻ hoạt động ít hơn hoặc chậm chạp hơn, thở mạnh hơn, nghiến răng và đôi khi có hiện tượng khó thở.

• Tình trạng co rút cơ xảy ra, nếu nặng hơn là co giật, run rẩy hoặc động kinh.

• Tóc của trẻ rụng thành hình vành khăn ở sau gáy, đây là dấu hiệu điển hình để nhận biết hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh

• Tăng phản xạ gân xương: Cha mẹ có thể kiểm tra bằng cách thực hiện dấu chvostek bằng cách gõ lên vị trí trước gờ tai ngoài 2cm và quan sát cơ mặt trẻ, nếu thấy tình trạng co cơ ở các vùng trên mặt thì chứng tỏ có khả năng trẻ bị hạ canxi máu, cần đưa trẻ đi khám để kiểm tra rõ hơn.

Chẩn đoán được thực hiện bằng cách xét nghiệm máu của trẻ sơ sinh để biết tổng mức canxi hoặc mức canxi ion hóa. Mức đường huyết của trẻ sơ sinh cũng sẽ được kiểm tra để loại trừ hạ đường huyết.

Điều trị thường bao gồm tiêm gluconat canxi qua đường tĩnh mạch, sau đó bổ sung canxi qua đường uống vài ngày.

Điều trị hạ canxi máu như thế nào?

Thiếu canxi thường dễ điều trị. Nó thường liên quan đến việc bổ sung nhiều canxi vào chế độ ăn uống của bạn. Không nên tự điều trị bằng cách uống nhiều thuốc bổ sung canxi. Dùng nhiều hơn liều khuyến cáo mà không có sự chấp thuận của bác sĩ có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như sỏi thận.

Các chất bổ sung canxi thường được khuyến nghị bao gồm:

• Canxi cacbonat rẻ nhất và có nhiều canxi nguyên tố nhất

• Canxi citrate là chất dễ hấp thu nhất

• Canxi photphat cũng dễ hấp thu và không gây táo bón

Thuốc bổ sung canxi có sẵn ở dạng lỏng, viên nén và nhai. ****Điều quan trọng cần lưu ý là một số loại thuốc có thể gây nên phản ứng tương khắc với các chất bổ sung canxi. Những loại thuốc này bao gồm:

• Thuốc chẹn beta điều trị tăng huyết áp như atenolol có thể làm giảm hấp thu canxi nếu dùng trong vòng hai giờ sau khi bổ sung canxi

• Thuốc kháng axit có chứa nhôm có thể làm tăng nồng độ nhôm trong máu

• Chất cô lập axit mật làm giảm cholesterol như colestipol có thể làm giảm hấp thu canxi.

• Thuốc estrogen có thể góp phần làm tăng nồng độ canxi trong máu

• Digoxin: vì nồng độ canxi cao có thể làm tăng độc tính của digoxin

• Thuốc lợi tiểu có thể làm tăng nồng độ canxi (hydrochlorothiazide) hoặc giảm nồng độ canxi trong máu (furosemide)

• Một số loại kháng sinh như fluoroquinolones và tetracycline có thể bị giảm hấp thu khi bổ sung canxi

Thuốc bổ sung canxi có sẵn ở dạng lỏng, viên nén và nhai.

Đôi khi thay đổi chế độ ăn uống và bổ sung canxi cũng không đủ để điều trị tình trạng thiếu canxi. Trong trường hợp này, bác sĩ có thể muốn điều chỉnh mức canxi của bạn bằng cách tiêm canxi thường xuyên cho bạn.

Kết quả có thể thấy rõ rệt trong vài tuần đầu điều trị. Các trường hợp bệnh thiếu canxi nghiêm trọng sẽ được theo dõi trong khoảng thời gian từ một đến ba tháng.

Các biến chứng có thể xảy ra của hạ canxi máu là gì?

Các biến chứng do bệnh thiếu canxi bao gồm tổn thương mắt, nhịp tim bất thường và loãng xương.

Các biến chứng do loãng xương bao gồm:

• Thuyết tật

• Gãy xương sống hoặc gãy xương khác

• Đi lại khó khăn

Nếu không được điều trị, bệnh thiếu canxi cuối cùng có thể gây tử vong.

Làm thế nào để ngăn ngừa hạ canxi máu?

Bạn có thể ngăn ngừa bệnh thiếu canxi bằng cách bổ sung canxi vào chế độ ăn uống hàng ngày. Các thực phẩm giàu canxi như các sản phẩm từ sữa cũng có thể chứa nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa. Chọn các lựa chọn ít chất béo hoặc không có chất béo để giảm nguy cơ phát triển cholesterol cao và bệnh tim.

Bạn có thể nhận được 1/4 đến 1/3 lượng canxi cần thu nhận đủ trong một khẩu phần sữa và sữa chua. Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), các loại thực phẩm giàu canxi khác bao gồm:

Các loại thực phẩm giàu canxi khác

Các loại thực phẩm giàu canxi

Mặc dù việc đáp ứng nhu cầu canxi là rất quan trọng, nhưng bạn cũng cần đảm bảo rằng mình không nạp quá nhiều. Theo Mayo Clinic, giới hạn trên của lượng canxi hấp thụ tính bằng miligam (mg) đối với người lớn là:

• 2.000 mg mỗi ngày cho nam và nữ từ 51 tuổi trở lên

• 2.500 mg mỗi ngày cho nam giới và phụ nữ từ 19 đến 50 tuổi

Bạn có thể bổ sung chế độ ăn uống của mình bằng cách uống một loại vitamin tổng hợp. Hoặc bác sĩ có thể đề nghị bổ sung nếu bạn có nguy cơ cao bị thiếu canxi.

Vitamin tổng hợp có thể không chứa tất cả lượng canxi bạn cần, vì vậy hãy đảm bảo thực hiện một chế độ ăn uống đầy đủ. Nếu bạn đang mang thai, hãy uống vitamin trước khi sinh.

Bổ sung Vitamin D

Vitamin D rất quan trọng vì nó làm tăng tốc độ canxi được hấp thụ vào máu của bạn. Hãy hỏi bác sĩ của bạn lượng vitamin D mà bạn cần có. Để tăng lượng canxi, bạn có thể thêm thực phẩm giàu vitamin D vào chế độ ăn uống của mình. Bao gồm:

• Cá như cá hồi và cá ngừ

• Nước cam

• Sữa bổ sung vi chất

• Nấm Portobello

• Trứng

Bổ sung vitamin D từ thực phẩm

Cũng như các sản phẩm từ sữa giàu canxi, một số sản phẩm từ sữa giàu vitamin D cũng có thể chứa nhiều chất béo bão hòa.

Ánh nắng mặt trời vào buổi sáng sớm sẽ thúc đẩy cơ thể bạn tạo ra vitamin D, vì vậy việc sưởi nắng vào sáng sớm cũng có thể giúp tăng mức vitamin D.

Thay đổi lối sống

Ngoài việc duy trì mức canxi và vitamin D khỏe mạnh, bạn có thể thực hiện một số thay đổi lối sống nhất định để tăng cường sức khỏe của xương. Bao gồm:

• Duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh

• Tập thể dục thường xuyên

• Hạn chế sử dụng thuốc lá và uống rượu

  Tham khảo từ Healthline

Xem thêm: