Du lịch Campuchia tháng 4, đón Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay | Ẩm thực Campuchia
Khác với Việt Nam, người dân Campuchia đón lễ hội mừng năm mới theo lịch cổ truyền của dân tộc Khmer gọi là Tết Chol Chnam Thmay. Đây là dịp để người dân Khmer gửi gắm ước mơ hạnh phúc, bày tỏ lòng hướng thiện, sự biết ơn đối với tổ tiên và những người có công lao với dân tộc, đất nước đã khuất.
Những ngày này từ truyền thuyết xa xưa trở thành lễ hội truyền thống của cả cộng đồng. Và cả những người Khmer ở khắp mọi nơi cũng tổ chức ngày hội Chol Chnam Thmay một cách vui vẻ và náo nhiệt. Nhiều trò chơi như đốt đèn trời, đốt ống lói, đánh quay lửa được diễn ra náo nức.
Theo lịch Phật giáo Khmer lễ hội Chol Chnam Thmay được tổ chức vào các ngày đầu tháng Chét khoảng giữa tháng 4 dương lịch và kéo dài trong 3 ngày, nếu là năm nhuận sẽ kéo dài 4 ngày, mỗi ngày là một ngày tết khác nhau với những nét văn hóa đặc trưng vô cùng đặc sắc. Trong những ngày này, người dân thường đi lễ chùa cầu mong một năm mới thanh bình và thịnh vượng. Họ mang hoa tươi, đồ lễ lên chùa nghe giảng kinh từ sáng sớm, rồi thực hiện nghi thức tắm Phật, cắm cờ hoa lên bảo tháp bằng cát và đổ ra đường phố, lấy nước tạt nhau chúc mừng năm mới. Thay cho lời chúc may mắn đầu năm, người dân Campuchia sẽ tưng bừng chào đón năm mới với nghi thức dội nước lên người nhau. Bất kể người lớn, trẻ em, khách du lịch, không phân biệt màu da, ai nấy đều hòa vào màn té nước vui nhộn trong tình thân ái.
Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay của Campuchia đặc biệt nhất là các điệu múa Apsara quyến rũ, cùng các món ăn truyền thống đậm hương vị Khmer dùng chung với rượu thốt nốt thơm lừng. Đến Campuchia dịp này, du khách sẽ có dịp chiêm ngưỡng kỳ quan Angkor vĩ đại nguy nga, thành cổ Angkor Wat với những ngọn tháp chọc trời… Sau lễ hội té nước buổi sáng, người dân và du khách chìm đắm trong ánh hoàng hôn dịu dàng trên đỉnh đồi Bakheng, và thưởng thức chương trình ca múa nhạc truyền thống của người Khmer… khi đêm về.
Trong đêm giao thừa, trên bàn thờ của mỗi gia đình có bày sẵn 5 nhánh hoa, 5 đèn cầy, 5 cây nhang, 5 hạt cốm và nhiều loại trái cây. Cha mẹ, ông bà tập hợp con cháu lại, ngồi xếp chân về một phía trước bàn thờ tổ tiên, đốt nhang đèn, vái ba cái để tiễn đưa Têvêđa cũ và rước Têvêđa mới, mong được ban phúc lành. Họ tin rằng Têvêđa là ông tiên được trời sai xuống chăm sóc dân chúng trong thời gian. Sau đó, người dân đón ba ngày lễ chính thức được tiến hành trong không khí vui vẻ, hào hứng.
Ngày thứ nhất gọi là ngày Châul Sây Kran Thmây, tức là ngày thay năm cũ vào năm mới. Trong ngày này, mọi người sẽ tắm rửa thay trang phục đẹp mang theo những lễ vật: nhang đèn, hoa quả đến chùa làm lễ rước Đại lịch Môha Sang-Kran. Môha Sang-Kran đặt trong khay sơn son thếp vàng đưa lên kiệu khiêng đi vòng quanh chính điện 3 vòng trang trọng, vừa là lễ chào mừng năm mới vừa chờ điềm báo năm mới tốt hay xấu, tuỳ vào cuộc rước có hoàn thiện hay không, rồi mới vào chính điện làm lễ. Sau đó, tất cả vào lễ Phật, các sư sẽ tổ chức tụng kinh, rắc nước có hương thơm vào một số nơi nhằm tiễn đưa vị thần cũ và đón vị thần mới xuống bảo trợ cho cuộc sống của muôn dân. Cũng như xua đuổi tà ma, tẩy rửa điều xui xẻo của năm cũ, cầu mong một năm mới bình an và hạnh phúc.
Ở Campuchia, tín ngưỡng có ảnh hưởng sâu sắc tới đời sống người dân. Trong ngày đầu năm mới này, mỗi nhà thường đem thức ăn lên chùa để nhờ các nhà sư làm lễ cúng thức ăn lên tổ tiên của mình. Theo quan niệm của người dân Campuchia thì ai càng đi nhiều chùa thì càng có nhiều tiền – tài – lộc trong năm mới. Trước những ngôi chùa, trong dịp tết người Campuchia đắp năm núi cát hình chóp tượng trưng vũ trụ Meru, ai có nhu cầu tìm kiếm tình duyên – tài lộc thì đi quanh ụ cát khấn vái, cắm vào đấy những tờ riel (giấy bạc Campuchia).
Ngày thứ hai, là ngày Wanabat, người dân tổ chức nghi thức rước năm mới. Đầu tiên sẽ rước Mahasoongkran, cuốn đại nông lịch Khmer. Dẫn đầu đoàn rước là những người chằn mang mặt nạ oai vệ tay cầm gậy múa mở đường, theo sau là đội trống Chhay dăm hoặc dàn nhạc ngũ âm. Sau khi đoàn rước đi ba vòng quanh ngôi chùa chính, bà con Phật tử sẽ vào chính điện cùng tụng kinh để đón chờ vị thần năm mới. Riêng lớp thanh thiếu niên trẻ tuổi thì tổ chức các trò vui chơi dân gian như: Kéo co, bịt mắt, đá gà, nhảy bao, đánh bóng hay các tiết mục văn nghệ như: Rom vong, hát đối đáp, xem rô băm, du kê, phim ảnh…
Ngày thứ ba là ngày Tngai Laeung Saka. Sau khi đã dâng cơm sáng và trưa cho các vị sư trong chùa, người dân Campuchia sẽ mang nhang và nước ướp hương hoa đến các chùa và làm lễ tắm Phật. Nghi thức này thể hiện sự tôn thờ đức Phật và lòng thành kính của người dân Campuchia với mong ước một năm mới đầy may mắn và bình an. Sau đó, người dân đến đón các nhà sư tới nghĩa trang để thực hiện lễ cầu siêu cho những người đã khuất. Sau khi kết thúc ai về nhà nấy, tắm tượng Phật ở nhà và dâng cỗ chúc phúc đến ông bà, cha mẹ.
Trong suốt 3 ngày lễ hội, không khí cả đất nước Campuchia luôn luôn náo nhiệt, đèn hoa sáng rực, các ngôi chùa kéo dài đến các nẻo đường dẫn đến Hoàng Cung. Người dân và du khách, ai ai cũng nô nức đổ ra đường tham gia vào các hoạt động lễ hội đường phố lễ té nước, bôi bột màu…
Hoạt động đón tết mang tính cộng đồng chủ yếu diễn ra tại chùa, trường học, các khu vực sinh hoạt văn hóa… Khoảng năm ngày trước tết, người Campuchia đã bắt đầu đi viếng chùa, cúng dường để tỏ lòng thành kính Đức Phật, cầu chúc những điều tốt đẹp trong năm mới.
Trong ba ngày Tết, cũng giống như tục lệ của người Việt, người dân Campuchia đi thăm hỏi lẫn nhau, chúc nhau tài lộc, sức khoẻ, phát đạt và cùng nhau tham gia các trò vui. Buổi tối, người ta thường tổ chức nhiều trò vui như đốt đèn trời, đốt ông lói, đánh quay lửa… Các cụ già kể cổ tích, thần thoại, chuyện cũ cho con cháu nghe. Trai gái không kéo co, đấu vật, chạy đua… thì múa ramvông, múa trống, hát aday, diễn roban, hát dù kê… Không khí lúc nào cũng vui vẻ. Thời gian có khi kéo dài hơn tuần mới trở lại cuộc sống thường nhật.
Chol Chnam Thmay là tên gọi ngày tết cổ truyền độc đáo của người dân Campuchia. Và chung với đó các quốc gia như Thái Lan, Lào, Myanmar hay Sri Lanka cũng tổ chức ngày tết cổ truyền của họ theo lịch Phật giáo. Nếu du lịch Campchia vào dịp tết Chol Chnam Thmay, du khách sẽ có được những trải nghiệm khó quên!
