Đề cương ôn tập môn Chủ nghĩa xã hội khoa học | Lecture notes Psychology | Docsity

Download Đề cương ôn tập môn Chủ nghĩa xã hội khoa học and more Psychology Lecture notes in PDF only on Docsity! DE CUONG CHU NGHiA XA HOI KHOA HOC 1. Theo anh/ chi chu nghia xa héi Khoa hoc ra doi nhu thé nao? Tra Idi: Cht nghia xa héi khoa hoc dugc hiéu theo hai nghia: – Nghia réng: Thi day la cht: nghia Mac – Lénin, luan giai tu cac giac dé triét hoc, kinh té hoc chinh tri va chinh tri – x4 héi vé su chuyén bién tat yéu cla x4 héi loai ngudi tt) CNTB l€n CNXH va CNCS – Nghia hep: Day la mét trong ba bé phan hgp thanh cht nghia Mac – Lé- nin 1.1.1 Diéu kién kinh té – xa hdi: – Vao nhitng nam 40 cta TK XIX, cudéc cach mang céng nghiép da hoan thanh 6 nudéc Anh va bat dau chuyén sang nuéc Phap, Dic lam xuat hién mét luc lugng san xuadt mdi, dé la nén dai cong nghiép. Nén dai cong nghiép phat trién da lam cho phuong thiic san xuat TBCN c6 budc phat trién vudt bac. – Day chinh la nguyén nhan lam xuat hién mau thuan ngay cang quyét liét gitta luc lugng san xuat mang tinh chat x@ hdi vdi quan hé san xuat dua trén ché d6 chiém hitu tu nhan TBCN vé TLSX. – Cung v6di qua trinh phat trién cia nén dai céng nghiép, su ra ddi hai giai cap cé Igi ich co ban déi lap nhau: Tu san va v6 san. Tir day, cudc dau tranh cta giai cap v6 san chéng lai su théng tri 4p bttc cla giai cap tu san ngay cang phat trién manh mé. – Su lén manh cia phong trao dau tranh cla giai cap céng nhan doi hdi mét cach btic thiét phai cé mot hé théng ly luan soi duéng va mét cuong linh chinh tri lam kim chi nam cho hanh déng. > Diéu kién kinh té – x4 hdi ay khéng chi dat ra yéu cau déi vdi cac nha tu tuéng cia giai cap cong nhan ma con la manh dat hién thuc cho sy ra ddi mot ly luadn mdi, tién b6 – CNXHKH. 1.1.2. Tién dé khoa hoc tu nhién va tu tuéng ly luan. – Tién dé khoa hoc tu nhién – Cuéi TK XVIII – Dau TK XIX, nhan loai dat dugc nhiéu thanh tuu, hoc thuyét to Ién nhu: Hoc thuyét Tién héa, Dinh luat Bao toan, … – Tao tién dé cho su ra déi cua chi nghia duy vat bién chting va duy vat lich str, la co s6 phuong phap luan cho cac nha sang lap CNXHKH nghién cttu nhitng van dé ly luan chinh tri – x4 hdi. 1 – Tién dé tu tudng ly luan: – Cung vdi su phat trién cla KHTN, KHXH cing cé nhitng thanh tuu dang ghi nhan, trong d6 cé triét hoc cé dién Duc, kinh té chinh tri c6 dién Anh va dac biét la cht: nghia x4 héi khéng tudng. Day la tién dé quan trong nhat dé dan dén su ra doi cla CNXHKH. – Nhitng tu tuéng xa héi cht nghia khéng tudng Phap da cé nhitng gia tri nhat dinh. Vi du nhu da thuc tinh giai cap céng nhan va ngudi lao déng trong cuédc dau tranh chéng ché d6 quan chu chuyén ché va ché dé TBCN day bat céng,…Tuy nhién, nhitng tu tuéng xa hdi cht: nghia khéng tuéng phé phan con khong it nhitng han ché nhu: Kh6éng phat hién ra dugc quy luat van déng va phat trién cla xa héi, khéng chi ra dugc nhitng bién phap hién thuc cai tao xa hdi ap bttc, bat céng duong thdi,… Chinh vi nhitng han ché ay, ma cht: nghia xa héi khéng tudéng phé phan chi ditng lai 6 mttc dé mét hoc thuyét xa hdi cht nghia khéng tudng – phé phan. Song vuot lén tat ca, nhitng gia tri Khoa hoc, céng hién cua cac nha tu tuGng da tao ra tién dé tu tuGng – ly luan, dé C. Mac va Angghen ké thtta nhitng hat nhan hgp ly, loc bé nhitng bat hgp ly, xay dung va phat trién CNXHKH. 2. Anh/chi hay trinh bay li luan co ban cua chu nghia Mac – Lenin vé: Giai cép céng nhan va str ménh lich su thé gidi cua no. Lién hé véi giai cap céng nh4n trén thé giéi va ¢ Viét Nam hién nay. Tra loi: 2.1 Giai cA4p céng nhan: – Theo cht: nghia Mac – Lenin: Giai cap céng nhan la mét tap doan xa héi, hinh thanh va phat trién cling vdi qua trinh phat trién ctia nén céng nghiép hién dai; Ho lao déng bang phuong thc céng nghiép ngay cang hién dai va gan lién vdi qua trinh san xuat vat chat hién dai, la dai biéu cho phuong thitc san xuat mang tinh xa hdi héda ngay cang cao. Ho la nhitng ngudi lam thué do khéng c6 tu liéu san xuat, budc phai ban stic lao déng dé séng va bi giai cap tu san béc l6ét gia tri thang du; Vi vay Idi ich co ban ctia ho déi lap vdi Idi ich co ban cia giai cap tu san. Dé 1a giai cap cé st ménh pht dinh ché dé tu ban chu nghia, xay dung thanh céng cht nghia x héi va cht nghia céng san trén toan thé gidi. – Dac diém ni bat cua giai cap céng nhan [a lao déng bang phuong thutc céng nghiép vdi dac trung céng cu lao déng la may moc, tao ra nang suat lao déng cao, qua trinh lao d6éng mang tinh chat xa hdi héa. – Giai cap céng nhan la san phaém cla ban than nén dai céng nghiép, la cha thé cia qua trinh san xuat vat chat hién dai. Do dé, giai cap cong 2 – Cha nghia x4 hdi cé nén van héa phat trién cao, ké thita va phat huy nhitng gia tri cua van héa dan téc va tinh hoa van héa nhan loai. Day la nén tang tinh than cla x4 héi; déng thdi cing la muc tiéu va la dong luc cla phat trién xa héi; yéu t6 van héa da hun dic nén tam hén, khi phach, ban linh con ngudi huéng con ngudi dén “chan, thién, my”. – Chti nghia x4 héi bao dam binh dang, doan két giita cac dan téc va cé quan hé hitu nghi, hgp tac vdi nhan dan céc nuéc trén thé gidi. 3.2 Lién hé voi viéc xac dinh dac trung cua xa héi, XHCN 6 Viét Nam hién nay. Bat dau tt 1991, cuong linh xay dung dat nudéc trong thdi ki qua dé lén cha nghia xa hdi da xac dinh mé hinh CNXH 6 nudc ta vdi 6 dac trung. Dén dai hdi XI, nhan thc cla Dang ta vé CNXH va con dudng di lén CNXH da c6 buéc phat trién mdi bang viéc phat trién cuong linh xay dung dat nudc trén co sé ké thtta, phat huy va bé sung thém 2 dac trung mdi. Vdi 8 dac trung nay da thé hién rat r6 muc tiéu, ban chat, ndi dung cla xa héi XHCN ma nhan dan ta xay dung, dé la: – Dan giau, nuéc manh, dan chu, céng bang, van minh – Do nhan dan lam cha. – C6 nén kinh té phat trién cao dua trén luc lugng san xuat hién dai va quan hé san xuat tién b6 pht hap. – C6 nén van héa tién tién, dam da ban sac dan téc. – Con ngudi c6é cuéc s6ng 4m no, tu do, hanh phic, cé diéu kién phat trién toan dién. – Cac dan téc trong céng déng Viét Nam binh dang, doan két, t6n trong va gidp nhau cung phat trién. – C6 Nha nudéc phap quyén xa héi cht: nghia cua nhan dan, do nhan dan, vi nhan dan do Dang céng san lanh dao. – C6 quan hé hitu nghi va hop tac vdi cac nudc trén thé gidi. 4. Hay trinh bay ly ludn co ban cua chi nghia Mac – Lenin vé dac diém cua thoi ki qua dé lén CNXH. Lién hé véi dac diém cua thdi ki qua dé l6n CNXH o Viét Nam hién nay. 4.1 Ly luan co ban cua cha nghia Mac – Lenin vé dac diém cua thoi ki qua do Ién CNXH. – Dac diém co ban ctia thdi ky qua dé I€n CNXH Ia thdi ky cai tao cach mang sau sac, triét dé xa héi TBCN trén tat ca cac linh vuc, kinh té, chinh tri, van héa, xa héi, x4y dung tttng budc co sé vat chat – ky thuat va di s6ng tinh than cia cht nghia xa hdi. 5 Trén linh vuc kinh té: + Thdi ky qua d6 tir CNTB lén CNXH, vé phuong dién kinh té, tat yéu t6n tai nén kinh té nhiéu thanh phan, trong do c6é thanh phan déi lap. + Tuong ting vdi nuéc Nga, Lenin cho rang thdi ky qua dé tén tai 5 thanh phan kinh té: Kinh té gia truéng, kinh té hang hdéa nhé, kinh té tu ban, kinh té tu ban nha nudc, kinh té xa hdi cht: nghia. Trén finh vuc chinh tri: + Thdi ky qua dé ti) CNTB lén CNXH vé phuong dién chinh tri, la viéc thiét lap, tang cuéng chuyén chinh v6 san ma thuc chat cla né la viéc giai cap céng nhan nam va st dung quyén luc nha nuéc tran ap giai cap tu san, tién hanh xay dung mét x4 héi kh6ng giai cap. Trén finh vuc tu tuéng – van héa: + Thdi ky qua dé tit CNTB 1€n CNXH con tén tai nhiéu tu tudéng khac nhau, chu yéu la tu tuéng v6 san va tu tuéng tu san. Giai cap céng nhan théng qua déi tién phong cla minh la Dang céng san titng budc xay dung van héa vé san, nén van héa mdi XHCN, tiép thu gia tri van héa dan téc va tinh hoa van hda nhan loai, bao dam dap ttng nhu cau van héa – tinh than ngay cang tang cla nhan dan. Trén finh vuc xa hdi: + Do két cau cia nén kinh té nhiéu thanh phan quy dinh nén trong thdi ky qua d6 con tén tai nhiéu giai cap, tang Ié6p va su khac biét gitta cdc giai cap tang Idp x4 hdi, cdc giai cap, tang Id6p vita hop tac vira dau tranh véi nhau. Trong x@ hdéi cla thdi ky qua dé con tén tai su khac biét giita n6ng thon, thanh thi, gitta lao déng tri 6c va lao d6éng chan tay. 4.2 Lién hé voéi dac diém cua thdi ki qué dé lén CNXH 6G Viét Nam hién nay. Xuat phat tt’ mét x4 héi von 1a thuéc dia, ntta phong kién, luc lugng san xuat thap. Dat nudc trai qua chién tranh ac liét, kéo dai nhiéu thap ky, hau qua dé lai cOn nang né. Nhitng tan du thuc dan, phong kién con nhiéu. Cac thé luc tht: dich thuéng xuyén tim cach pha hoai ché dd XHCN va nén déc lap dan téc cla nhan dan ta. Cuéc cach mang KH va cong nghé hién dai dang dién ra manh mé 6 cac nudc Thdi dai ngay nay van la thdi dai qué dé tit CNTB I€n CNXH cho du ché dé XHCN 6 Lién X6 va Dong Au sup dé. Qua dé l€n CNXH bo qua CNTB Ia su Iva chon duy nhat dung, khoa hoc, phan anh dung quy luat phat trién khach quan cla cach mang Viét Nam trong thdi dai ngay nay. Con duéng di l€n cla nuéc ta la su phat trién tat yéu, ttc la bo qua viéc xac lap vi tri thong tri cUa quan hé san xuat va kién tric thugng tang TBCN, tiép thu va ké tha nhitng thanh tuu ma nhan loai da dat dugc dudi ché d6 TBCN, dac biét vé KH va céng nghé, dé phat trién nhanh luc lugng san xuat, xay dung nén kinh té hién dai. 5. Phan tich ly luan co ban cua chu nghia Mac – Lenin vé su ra déi, ban chat va chic nang cua XHCN. Lién hé véi nha nuéc phadp quyén XHCN o Viét Nam hién nay. Tra Idi: 5.1 Ly luan co ban cua chu nghia Mac – Lenin vé su ra doi, ban chat va chirc nang cia XHCN. a. Su ra ddi: Nha nudéc XHCN ra ddi la két qua cla cu6c cach mang do giai cap vé san va nhan dan lao déng tién hanh dudi su lanh dao ctla Dang céng san. Tuy nhién, tuy vao dac diém va diéu kién cla mi quéc gia, su ra ddi cla nha nuéc XHCN cing nhu viéc t6 chttc chinh quyén sau cach mang cé nhitng dac diém va hinh thitc va phuong phap pht hop. Nha nudéc XHCN la mét kiéu nha nuéc ma 6 do su théng tri chinh tri thuéc vé giai cap céng nhan, cé st ménh xay dung thanh céng CNXH, dua nhan dan lao déng lén lam chu trén tat ca cac mat cla ddi sé6ng xa héi. b. Ban chat: So vdéi cdc kiéu nha nuéc khac trong lich st, nha nuéc XHCN Ia kiéu nha nudéc mdi, cé ban chat khac vdi ban chat cia cdc kiéu nha nudc béc 1ét trong lich su. + Vé chinh tri: Day la kiéu nha nudéc mang ban chat cla giai cap cong nhan, giai cap cé Idi fch phi hop véi loi ich chung cla quan chung nhan dan lao d6éng. Trong XHCN, giai cap v6 san Ia luc lugng gitt dia vi thong tri vé chinh tri. + Vé kinh té: Chiu su quy dinh ctia co sé kinh té cla x4 hdi XHCN, do la ché d6 sé hitu xa hdéi vé TLSX cht yéu. Do dé, khéng con tén tai quan hé san xuat béc Iét. + Vé van héa, xa héi: Dugc xay dung trén nén tang tinh than la ly luan cua cht nghia Mac – Lenin va nhitng gia tri van héa tién tién, déng thdi 7 + Thi ba, c6 chung mét ng6n ngit lam céng cy giao tiép. + Tha tu, c6 chung mét nén van héa va tam ly. Biéu hién th6ng qua tam ly, tinh cach, phong tuc, tap quan, Idi s6ng dan t6c, tao nén ban sac riéng ctia ting dan téc. Day la mot yéu té dac biét quan trong cua su li€n két céng déng. + Thi nam, cé chung mét nha nudc (nha nudc dan téc). Cac thanh vién cing nhu cac cong déng téc ngudi trong mét dan téc déu chiu su quan ly, diéu khién cia m6t nha nudc déc lap. Day la yéu té phan biét dan t6éc – quéc gia va dan toc – téc ngudi. b. Dac diém dan téc Viét Nam: – C6 su chénh léch vé s6 dan gitta cac t6c ngudi – Cac dan téc cu tra xen ké nhau – Cac dn téc thiéu sé 6 Viét Nam phan b6 cht yéu 6 dia ban cé vi tri chién lugc quan trong. – Cac dan téc 6 Viét Nam cé trinh dé phat trién khéng déu – Cac dan téc 6 Viét Nam cé6 truyén théng doan két gan bé6 lau déi trong céng déng dan téc – quéc gia théng nhat – Méi dan téc cé ban sac van héa riéng, gop phan tao nén su phong phd, da dang cla nén van héa Viét nam th6éng nhat. >Xuat phat tr dac diém co ban trén, Dang va Nha nuéc ta luén quan tam dén chinh sach dan téc, xem do la van dé chinh tri – x@ hdi réng Ién va toan dién gan lién vdi muc tiéu trong thdi ky qua dé lén CNXH 6 nudéc ta. c. Quan diém va dudng I6i cla Dang vé van dé dan téc. – Van dé d&n téc va doan két dan téc la van dé chién lugc co ban, lau dai, déng thdi cing la van dé cap bach hién nay cla cach mang Viét Nam. – Cac dan t6éc trong dai gia dinh Viét Nam binh dang, doan két, tuong tro, gidp nhau cuing phat trién, clung nhau phan dau thuc hién thang Idi su nghiép céng nghiép héa, hién dai héa dat nudc, xay dung va bao vé T6 quéc Viét Nam XHCN. Kién quyét dau tranh vdi moi 4m muu chia ré dan tdc. – Phat trién toan dién chinh tri, kinh té, van héa, x hdéi va an ninh – quéc phong trén dia ban ving dan téc va mién ndi; gan tang trudng kinht é vdi gidi quyét cac van dé xa hdi, thuc hién tét chinh sach dan téc. 10 – Uu tién dau tu phat trién kinh té – xa héi cdc ving dan téc va mién nui, trudc hét, tap trung vao phat trién giao théng va co sé ha tang, x6a doi, giam nghéo, khai thac cé hiéu qua tiém nang, thé manh cua tting vung, di d6éi vdi bao vé bén vitng mdi truéng sinh thai; phat huy néi luc, tinh than tu luc, tu cuéng cua déng bao d&n téc, déng thdi tang cudng su quan tam hé tro cla Trung udng va su giip dé cua cdc dia phuong trong ca nuéc. – C6ng tac dan téc va thuc hién chinh sach dan téc la nhiém vu cia toan Dang, toan dan, toan quan, cla cac cap, cac nganh va toan b6 hé théng chinh tri. 7. Trinh bay ly luaén co ban cua chi nghia Mac – Lenin vé van dé tén gido trong thdi ki qua dé lén CNXH. Tra loi: 7.1 Vé ban chat: Theo cht nghia Mac – Lenin, t6n giao la mot hinh thai y thttc x4 héi phan anh hu ao hién thuc khach quan. Théng qua su phan anh dé, cac luc lugng tu nhién va xa héi tré thanh siéu nhién, than bi,… Dé chi r6 ban chat ctia t6n gido, chU nghia Mac – Lenin khang dinh rang: T6n giao la mot hién tugng xa hdi – van hdéa do con ngudi sang tao ra. – Vé phuong dién thé gidi quan, cac t6n gido mang thé gidi quan duy tam, c6 su khac biét vdi thé gidi quan duy vat bién chttng, khoa hoc ctia cha nghia Mac – Lenin. – T6n giao va tin nguéng khéng déng nhat, nhung cé giao thoa nhat dinh. – Mé tin di doan la niém tin ctia con ngudi vao cac luc lugng siéu nhién, than thanh dén mtic dé mé mudi, cuéng tin, dan dén nhiing hanh vi cuc doan, sai léch qua muc, trai vdi cdc gia tri van héa, dao duc, phap luat, gay tén hai cho ca nhan, x héi va céng déng. 7.2 Vé nguén géc: a. Ngu6n géc tu nhién, kinh té – xé héi: Trong xa héi céng x4 nguyén thy, do luc lugng san xuat chua phat trién, trudc nhitng diéu kién tu nhién tac déng va chi phéi khién con ngudi bat luc, su phan héa giai cap va 4p btic béc lé6t dién ra khong giai thich dudc nén con ngudi da gan ch tu nhién nhitng stic manh than bi. b. Ngu6n géc nhén thitc: 11 6 mot giai doan lich st nhat dinh thi nhan thttc cla con ngudi cé gidi han. C6 nhitng diéu khoa hoc khéng ly giai dugc thi khi dé sé dugc giai thich théng qua lang kinh cla tén gido, bién cai néi dung khach quan thanh cai siéu nhién. c. Ngudn géc tam ly: Hinh thanh tt nhitng hién tugng tu nhién, xa hdi. Vi du nhu ma chay, cudi hdi,… hay bay td long biét on nhitng ngudi cé céng vdi dat nudc nhu thd cdc anh hing dan téc, … cing dan con ngudi dén vdi tén gido. 7.3 Vé tinh chat: – Tinh lich str – Tinh quan chung – Tinh chinh tri > Da sé con ngudi dén vdi t6n gido nhdam théa man nhu cau tinh than. 7.4 Nguyén tac giai quyét van dé tén gido trong thoi ky qua dé 1én CNXH – T6n trong, bao dam quyén ty do tin ngudng va khéng tin nguéng cua nhan dan. – Khac phuc dan nhitng anh huGng tiéu cuc cla tn giao phai gan lién vdi qua trinh cai tao xa héi cU, xay dung xa hdi mdi. – Phan biét hai mat chinh trj va tu tuéng cUla t6n giao trong qua trinh giai quyét van dé t6n giao. – Quan diém lich st cu thé trong giai quyét van dé tin nguéng, t6n gido. 7.5 Tén giao & Viét Nam va chinh sach cua Dang, Nha nuéc ta hién nay. a. Dac diém: – C6 nhiéu t6n giao. – Da dang, dan xen, chung s6ng héa binh va khéng c6 xung dét, chién tranh – Da phan cac tin dé déu la nhan dan lao d6ng, cé long yéu nudéc va tinh than dan téc. – C6 vai trd, vi tri quan trong anh hudng dén cac tin dé. – C6 qan hé vi cac té chic, cA nhn t6n gido 6 nudéc ngoai. b. Chinh sdéch cua Dang: 12