Đầu tư trái phiếu là gì? Tất tần tật thông tin về trái phiếu

Đầu tư trái phiếu là gì? Sự khác biệt giữa trái phiếu và cổ phiếu? Các rủi ro khi đầu tư trái phiếu mà các nhà đầu tư nên lưu ý?… Trái phiếu là loại hình đầu tư được ưa chuộng nhất hiện nay bởi nó phù hợp với hầu hết mọi người chơi. Chỉ cần một số vốn nhỏ cùng những kiến thức cơ bản về trái phiếu, các nhà đầu tư đã có thể kiếm được nguồn thu nhập ổn định.

Smartland sẽ phân tích đầy đủ về loại hình đầu tư trái phiếu, các nhà đầu tư và những ai đang có nhu cầu tham gia thị trường trái phiếu đừng bỏ qua bài này nhé!

Trái phiếu là gì?

Trái phiếu là loại hình huy động vốn dưới dạng chứng khoán trong đó quy định nhà phát hành trái phiếu (đi vay) phải trả cho nhà đầu tư trái phiếu (cho vay) một khoản tiền với mức lãi suất cố định trong khoản thời gian xác định. Khi khoản vay tới dịp đáo hạn, nhà phát hành phải trả nợ cho nhà đầu tư. 

Đặc điểm của loại hình đầu tư trái phiếu

• Bất kỳ cá nhân, doanh nghiệp hoặc chính phủ đều có thể mua trái phiếu hoặc trái chủ. 

• Trái phiếu có ghi tên trái chủ thì được gọi là trái phiếu ghi danh, còn không ghi tên được gọi là trái phiếu vô danh. 

• Những người sở hữu, mua trái phiếu được gọi là trái chủ.

• Trái phiếu được gọi là trái phiếu doanh nghiệp nếu nhà phát hành trái phiếu là doanh nghiệp.

• Trái phiếu được gọi là công trái hoặc trái phiếu chính phủ khi một tổ chức chính quyền công phát hành, còn trái phiếu kho bạc là do nhà nước phát hành. 

• Nguồn thu nhập của trái phiếu đến từ tiền lãi. Đây là khoản thu cố định đơn vị phát hành trái phiếu phải trả cho người cho nhà đầu tư mà không dựa vào tình hình kinh doanh của công ty. 

• Có thể hiểu đơn giản trái phiếu chính là chứng khoán nợ. Vì vậy khi đơn vị phát hành trái phiếu có thể bị phá sản hoặc giải thể thì đơn vị có nghĩa vụ phải thanh toán cho những trái chủ sở hữu trái phiếu trước sau đó mới chia cho các cổ đông trong công ty. 

• Người đầu tư trái phiếu sẽ không phải chịu bất kỳ trách nhiệm pháp luật nào về việc sử dụng nguồn vốn vay của doanh nghiệp và doanh nghiệp có nghĩa vụ phải thanh toán đầy đủ lãi suất và vốn gốc theo hợp đồng vay. 

Các loại đầu tư trái phiếu hiện hành thị trường 

Hiện nay, dựa trên các điểm đặc trưng của trái phiếu mà trái phiếu được phân loại, phổ biến là cách phân loại theo chủ đề phát hành, bao gồm:

• Trái phiếu ngân hàng:

  Các ngân hàng, tổ chức tài chính phát hành trái phiếu nhằm tăng thêm vốn để hoạt động.

• Trái phiếu chính phủ:

  Chính phủ với mục đích đáp ứng nhu cầu chi tiêu đã phát hành trái phiếu. Ngoài ra còn có nhằm mục đích huy động lượng tiền nhàn rỗi trong dân chúng để phục vụ an sinh xã hội. Đây cũng là loại trái phiếu uy tín và ít rủi ro nhất trên thị trường. 

• Trái phiếu doanh nghiệp:

  Đây là loại trái phiếu do các công ty, doanh nghiệp phát hành để tăng vốn hoạt động cho doanh nghiệp. Vì là của doanh nghiệp nên trái phiếu này có rất nhiều loại và vô cùng đa dạng. 

Ngoài ra tùy vào tính chất trái phiếu mà có thể phân loại ví dụ như dựa theo lợi tức, mức độ đảm bảo thanh toán… Cụ thể như sau: 

• Trái phiếu phân loại theo lợi tức bao gồm: Trái phiếu có lãi suất biến đổi (lãi suất thả nổi), trái phiếu có lãi suất cố định, trái phiếu có lãi suất bằng không. 

• Trái phiếu phân loại theo hình thức bao gồm: Trái phiếu vô danh và trái phiếu ghi danh. 

• Trái phiếu phân loại theo tính chất: Trái phiếu có thể chuyển đổi, trái phiếu có thể mua lại, trái phiếu có quyền mua cổ phiếu.

• Trái phiếu phân loại theo mức độ đảm bảo thanh toán: Trái phiếu đảm bảo và trái phiếu không đảm bảo.

Phân biệt loại hình đầu tư trái phiếu và cổ phiếu

Đặc điểm

Trái phiếu 

Cổ phiếu

Chủ thể phát hành

Ngân hàng, Doanh nghiệp công ty, Chính phủ

Công ty cổ phần

Quyền lợi của chủ sở hữu

• Người sở hữu trái phiếu (trái chủ) sẽ được trả lãi suất cố định vào thời gian xác định trên hợp đồng.

• Không có quyền tham gia vào hoạt động kinh doanh của đơn vị phát hành trái phiếu.

• Người mua cổ phiếu sẽ trở thành cổ đông của công ty phát hành cổ phiếu và có những quyền lợi khác nhau tùy vào loại và số lượng cổ phần họ nắm giữ.

• Được chia lợi nhuận phụ thuộc vào KQKD của công ty.

• Có quyền tham gia vào QL và điều hành HĐ của công ty. 

Thời gian được sở hữu

Có thời hạn nhất định được ghi trực tiếp trong trái phiếu.

Đến khi chuyển nhượng hoặc công ty phá sản hoặc giải thể.

Thứ tự ưu tiên thanh toán nếu công ty bị phá sản, giải thể

Trái chủ sẽ được ưu tiên thanh toán nợ khi công ty bị phá sản, giải thể trước các cổ đông. 

Sau khi thanh toán hết các nghĩa vụ trả nợ khác, phần vốn góp của cổ đông sẽ được thanh toán. 

Có nên đầu tư trái phiếu trong các quỹ mở trái phiếu? 

Quỹ mở trái phiếu là quỹ được thành lập và quản lý bởi các công ty quản lý quỹ. Quỹ này đầu tư tập trung đầu tư chủ yếu vào tài sản có lợi nhuận cố định như trái phiếu ngân hàng, trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp uy tín. 

Khi tham gia quỹ mở, các nhà đầu tư trái phiếu cần phải có khoản tiền tối thiểu theo quy định của từng Quỹ, tuy nhiên nó không quá lớn. Bên cạnh đó, mức rủi ro khi tham gia các quỹ mở trái phiếu sẽ được giảm thiểu rủi ro nhờ được quản lý chuyên nghiệp bởi công ty quản lý Quỹ. Vì vậy Quỹ mở trái phiếu phù hợp với những người có nguồn vốn ít nhưng muốn có thu nhập ổn định và ít rủi ro. 

Giá trái phiếu tính như thế nào? 

Giá trái phiếu hay gọi là giá phát hành trái phiếu chính là định mức giá trị của mỗi trái phiếu khi được phát hành và chào bán ra ngoài thị trường. Tùy thuộc vào loại trái phiếu mà sẽ có các mức giá khác nhau. Tùy thuộc vào loại trái phiếu khác nhau sẽ có giá phát hành khác nhau. Thông thường giá của trái phiếu được tính dựa trên phần trăm của giá trị trái phiếu đó. Để tính toán ra giá của một trái phiếu đòi hỏi rất nhiều quy trình. Cần dựa vào tình hình thực tế của thị trường lúc đó, thị trường của bên phát hành trái phiếu: 

• Giá đi ngang:

  Giá trái phiếu hiện hành ngang bằng với giá phát hành của trái phiếu đó khi được chào bán ra thị trường.

• Giá chiết khấu:

  Mệnh giá của trái phiếu hiện hành cao hơn giá phát hành. Các nhà đầu tư trái phiếu có thể mua trái phiếu với giá thấp hơn so với mệnh giá ban đầu của nó. 

• Giá gia tăng:

  Giá bán phát hành trái phiếu ra thị trường cao hơn mệnh giá của trái phiếu.

Thời hạn của trái phiếu là gì?  

Các loại trái phiếu đều có thời hạn riêng của mình, tức là thời gian số năm trái phiếu đó được lưu hành trên thị trường. Sau thời gian đó, các nhà phát hành trái phiếu phải thu hồi và thanh toán toàn bộ cả gốc lẫn lãi cho các trái chủ. Các nhà đầu tư trái phiếu cần phải nắm rõ thời hạn lưu hành của trái phiếu. Trong tiếng anh, khái niệm “term Bonds” chính là thời hạn của trái phiếu. 

Thời hạn của trái phiếu thông thường là khoảng thời gian bên phát hành trái phiếu tính toán số năm mình hoàn thành mục tiêu kinh doanh. Thời hạn trái phiếu sẽ phản ánh rõ mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp và khoảng thời gian trả lãi cho các nhà đầu tư trái phiếu. Trái chủ sẽ nhận được mức lãi suất cao hơn khi đầu tư trái phiếu dài hạn so với các trái phiếu ngắn hạn.

Thị trường trái phiếu là gì? 

Thị trường trái phiếu là nơi diễn ra các giao dịch mua bán trao đổi trái phiếu với đa dạng mức giá và đông đảo các nhà đầu tư trái phiếu tham gia. Ngoài ra còn có các hình thức môi giới bán trao đổi trái phiếu trên thị trường. 

Thị trường trái phiếu có các đặc điểm và tính năng riêng của nó. Do đó thị trường trái phiếu được chia thành nhiều loại khác nhau và tùy vào mục đích đầu tư mà các nhà đầu tư trái phiếu có thể lựa chọn cho mình thị trường trái phiếu phù hợp. 

Trái phiếu chính phủ được xem là một nhân tố then chốt để đảm bảo thị trường trái phiếu hoạt động bình ổn và có khả năng huy động vốn nhanh chóng. Trong những trường hợp nhà nước cần vốn bù đắp cho sự thiếu hụt nguồn vốn. Thị trường trái phiếu chính phủ là nơi yêu thích của các nhà đầu tư nhỏ lẻ, mong muốn an toàn. 

Khi tham gia vào thị trường trái phiếu chính phủ, các chủ thể sẽ được bảo vệ và có quyền lợi rõ ràng. Các trái phiếu được phát hành trong thị trường trái phiếu chính phủ chủ yếu dùng để phục vụ huy động vốn các dự án đầu tư công của nhà nước. Không những thế, đây cũng là nơi để nhà nước quản lý dòng tiền trên thị trường, ngăn chặn lạm phát tăng vượt mức cho phép. 

Đầu tư trái phiếu và những rủi ro có thể gặp phải

Đầu tư trái phiếu là hoạt động giao dịch cho vay giữa người đầu tư trái phiếu (trái chủ cho vay) và người phát hành trái phiếu (doanh nghiệp, chính phủ, ngân hàng hoặc tổ chức tài chính đi vay). Nhà phát hành trái phiếu có nghĩa vụ phải thanh toán đầy đủ lãi suất và vốn gốc cho nhà đầu tư trái phiếu theo các cam kết nợ đang xác định trong hợp đồng vay. Dù vậy, vẫn có thể xảy ra những rủi ro: 

Rủi ro lãi suất

Giá trái phiếu và lãi suất là mối quan hệ nghịch đảo. Khi lãi suất giảm, các nhà đầu tư cố gắng nắm bắt hoặc khóa lợi suất cao nhất với thời gian lâu nhất có thể. Và khi đó, họ sẽ thu lãi từ trái phiếu với mức lãi suất cao hơn so với thị trường lúc đó. Giá trái phiếu sẽ tăng lên khi nhu cầu mua tăng lên. 

Ngược lại, khi mức lãi suất hiện hành tăng lên, các nhà đầu tư trái phiếu (trái chủ) đương nhiên sẽ bỏ qua những trái phiếu trả lãi suất thấp. Điều này làm cho giá trái phiếu bị giảm xuống.

Rủi ro khi tái đầu tư

Rủi ro tái đầu tư là nguy cơ các trái chủ phải tái đầu tư khoản tiền thu được ở mức lợi suất thấp hơn so với lợi suất của các khoản tiền kiếm được trước đây. Một trong những nguyên nhân gây ra rủi ro này là khi lãi suất giảm theo thời gian và các tổ chức phát hành mua lại các trái phiếu có thể thu hồi. 

Đặc tính có thể thu hồi cho phép các tổ chức phát hành trái phiếu mua lại trái phiếu trước ngày đáo hạn và trái chủ nhận được khoản thanh toán gốc có giá trị cao hơn một chút so với mệnh giá. Tuy nhiên mặt trái của trái phiếu có thể thu hồi là nhà đầu tư không thể tái đầu tư ở mức lợi suất tương đương dù có thể nhận được tiền. Rủi ro tái đầu tư có thể tác động xấu đến lợi nhuận đầu tư của một cá nhân về lâu dài. 

Để bù đắp cho những rủi ro này, các nhà đầu tư khi mua những trái phiếu không có đặc tính thu hồi sẽ nhận được mức lợi suất trái phiếu cao hơn. Ngoài ra, để giảm thiểu rủi ro thấp nhất có thể, các nhà đầu tư trái phiếu có thể chủ động mua trái phiếu phiếu có ngày thu hồi rơi vào những thời điểm khác nhau. Điều này giúp hạn chế khả năng nhiều trái phiếu bị thu hồi cùng một thời điểm.

Rủi ro lạm phát

Việt Nam trong những năm gần đây có tình trạng lạm phát vô cùng cao. Lạm phát ảnh hưởng đến sự gia tăng của tốc độ lãi suất, làm sức mua trái phiếu giảm đi và khiến các nhà đầu tư trái phiếu thu về lợi suất âm. 

Khi chi phí tiêu dùng hàng ngày và lạm phát gia tăng với tốc độ nhanh hơn so với tốc độ gia tăng của lãi suất đầu tư trái phiếu thì sức mua của các trái chủ khi đó sẽ giảm và việc thu về mức lợi suất âm là hoàn toàn có thể. 

Rủi ro tín dụng

Trái phiếu chính phủ là loại trái phiếu an toàn, uy tín và có mức độ rủi ro thấp nhất vì Chính phủ có khả năng thu thuế hoặc phát hành tiền để thanh toán cho các nhà đầu tư trái phiếu khi đáo hạn. Tuy nhiên mức lãi suất của trái phiếu này lại vô cùng thấp. Trái ngược với điều đó, trái phiếu doanh nghiệp lại có lãi suất cao hơn nhưng độ uy tín thấp hơn và mức độ rủi ro cao hơn. 

Rủi ro thanh khoản

Thanh khoản là khả năng chuyển đổi thành tiền mặt của các tài sản. Trong một vài trường hợp, các trái chủ không thể bán được trái phiếu do thị trường của trái phiếu đó quá nhỏ và chỉ có vài người tham gia mua bán dẫn đến giá cả bị biến động. Chúng tác động trực tiếp đến ROI (tỷ suất lợi nhuận của trái chủ). Lãi suất thấp trong một đợt phát hành trái phiếu có thể gây ra biến động giá vô cùng lớn và gây ra nhiều tác động xấu đến tổng lợi nhuận của trái chủ (khi bán). 

Rủi ro xếp hạng

Nếu một công ty phát hành trái phiếu có xếp hạng tín dụng thấp hoặc khả năng thanh toán và trả nợ có vấn đề, các tổ chức cho vay hoặc ngân hàng có thể tính lãi suất cao hơn cho các khoản vay tiếp theo của doanh nghiệp. Điều này có thể tác động xấu đến khả năng thanh toán lãi suất và khoản nợ với các trái chủ hiện tại và gây tổn thất cho các trái chủ khi muốn bán trái phiếu. 

Đầu tư trái phiếu có thể an toàn và tạo ra nguồn thu nhập thụ động ổn định cho các nhà đầu tư nhưng nếu không đủ sáng suốt, các nhà đầu tư có thể gặp những rủi ro không đáng đó. Để thích ứng trước thị trường và những biến đổi có thể xảy ra với trái phiếu, các nhà đầu tư trái phiếu nên tìm hiểu kiến thức cơ bản về trái phiếu, tìm ra những nhân tố thị trường quen thuộc và đưa ra các kế hoạch đầu tư để đối phó cũng như chuẩn bị tốt nhất cho những rủi ro có thể xảy ra trong tương lai. 

Để biết thêm thông tin về đầu tư trái phiếu vui lòng liên hệ:

• Công ty TNHH Bất Động Sản Smartland
• Địa chỉ: 92 Nguyễn Hữu Cảnh Phường 22 Quận Bình Thạnh
• Hotline: 0916 25 78 25