DIỄN ĐÀN DOANH NHÂN TOÀN CẦU – BÀI VIẾT

GS.BS Trần Đông A: “Thiên thần tận hiến”

Đăng bởi : Hoa Nắng .
Ngày : 2021-01-04 16:42:31

“Trên mọi phương diện, ông là một tấm gương lớn về Y đức, về tài năng và nỗ lực không ngừng vượt lên “cái bóng của chính mình”. Trang Wikipedia nhận định về vị danh y Việt Nam ấy rất chính xác. “Cái bóng” đó cũng đã có nửa đời tưởng chừng lỡ nhịp với không ít đoạn trúc trắc, gập ghềnh. Nhưng trên hết, với những cháu bé được ông tái sinh thì GS.BS Trần Đông A xứng đáng với danh xưng “Thiên thần tận hiến”.

“Thế mới biết chú A giàu lắm”

“Thế mới biết chú A giàu lắm

Chú Trần Đông A ơi, sao cháu yêu chú quá.

Dù đã chưa một lần được gặp mặt chú A

Cháu chỉ thấy chú A trên màn ảnh

Trong bộ đồ bác sĩ mổ mà thôi

Uớc gì cháu được đến nơi

Được hôn má chú được sờ bàn tay

Bàn tay chú có phép tiên

Bàn tay chú có mẹ hiền ở trong

Bàn tay chú ấm hơi cha

Bàn tay chú có bao la tình người

Bàn tay nối với con tim

Con tim, khối óc dính liền với nhau

Thế mới biết chú A giàu lắm

Giàu tình người trí tuệ quyết tâm

Chú A có trái tim nồng

Dạt dào máu đỏ của người Việt Nam”

(Một bài thơ viết thư tay của một bệnh nhi gửi bác sĩ Trần Đông A”

Năm 2020 giữa trận dịch Covid-19 đang hoành hành, cả thế giới phải nghiên mình trước sự tiến bộ vượt bậc của nền Y tế Việt Nam, đó là sự thành công bước đầu của ca phẫu thuật tách dính cặp trẻ song sinh dính liền Trúc Nhi – Diệu Nhi. Trước giờ mổ mọi người cùng cầu nguyện và tin tưởng ca mổ tất yếu sẽ thành công. Bởi lẽ trong ekip ca mổ có sự hiện diện của một danh y có tên là GS. BS Trần Đông A. Ông là một trong 9 bác sĩ chuyên gia được mời tham vấn cho kíp mổ, túc trực bên hai bệnh nhi suốt 13h liền từ khi hai bé được gây mê cho đến khi ca mổ hoàn tất. Cũng chính ông là người đi tiên phong, vào năm 1988, đã giữ vai trò điều phối, chỉ huy, phẫu thuật viên chính ca mổ tách cặp song sinh dính liền Nguyễn Việt – Nguyễn Đức thành công vang dội. Đó là ca mổ tách dính thứ 7 trên toàn thế giới và là ca đầu tiên ở Việt Nam. Cùng với 62 bác sĩ cộng sự, bác sĩ Trần Đông A đã thành công. Giờ đây, thế hệ bác sĩ học trò ông do TS BS Trương Quang Định, Giám đốc Bệnh viện Nhi Đồng Thành phố làm Trưởng kíp, với sự tham gia của đội ngũ 97 y bác sĩ đã đưa trình độ mổ tách dính của Y khoa Việt Nam lên một tầm cao mới.

Giấy khen của UB MTTQVN TP.HCM dành cho Anh hùng lao động, Tiến sĩ – Bác sĩ Trần Đông A.

Trần Đông A sinh năm 1941, quê gốc ở xã Hải Châu, Hải Hậu, Nam Định. Như nhiều vùng chiêm trũng khác ở đồng bằng Bắc Bộ, quê ông cũng rất nghèo. Dù nhà nghèo nhưng ông học rất giỏi. Năm 1953 Trần Đông A theo gia đình vào Nam chọn Sài Gòn làm nơi lập nghiệp. Có chí từ nhỏ, ông quyết định học song song, vượt lớp, sáng học đệ ngũ tại trường Hồ Ngọc Cẩn, chiều học lớp đệ tứ ở trường tư. Hè năm 1958, ông lấy bằng tú tài II trước bạn bè cùng khóa ở trường cũ 1 năm.

Ngay từ đầu, Trần Đông A đã ôm mộng trở thành thầy thuốc cứu người. Vì thế, lấy xong chứng chỉ PCB (Lý – Hóa – Sinh) của Đại học Khoa học Sài Gòn, ông đã theo học Đại học Y khoa Sài Gòn theo diện tình nguyện, ra trường sẽ trở thành bác sĩ quân y. Vốn người hồn hậu, ôn hòa, Trần Đông A khoác áo lính lên người nhưng không để đánh nhau mà để cứu người. Cùng khóa ĐH Y khoa với ông có cả thảy 9 bác sĩ tình nguyện.

Ra trường năm 1969 sau khi hoàn tất thời gian làm Nội trú về Phẫu thuật nhi tại bệnh viện Nhi đồng Sài Gòn (nay là bệnh viện Nhi đồng 1) và là một trong ba phẫu thuật viên đầu tiên được đào tạo bài bản về phẫu thuật nhi (hai người kia hiện ở nước ngoài).

Sáu năm quân ngũ, Trần Đông A chưa từng nổ một viên đạn. Đây là một bác sĩ phẫu thuật giỏi, dũng cảm, thường xuyên phải thực hiện các ca mổ ngay tại chiến trường. Giữa bom đạn đôi bên gầm thét, tay ông vẫn cầm chắc dao mổ, trở thành một trong những bác sĩ quân y có tần suất mổ nhiều và thành công nhất. Trần Đông A được gửi đi tu nghiệp phẫu thuật tại Texas để nâng cao tay nghề. Sau đó, ông trải qua 2 năm “học tập cải tạo” tại trại Suối Máu (Đồng Nai), dù đời ông, việc ông làm tất cả chỉ là cứu người, không liên quan gì đến chiến tranh hay chính trị. Với ông, “làm nghề Y ở đâu cũng cứu người”.

Huyền tích tiên phong

Rời trại cải tạo, Trần Đông A cũng như những bác sĩ y sĩ đồng khóa đều không thể tìm được cơ hội phục vụ trong các bệnh viện. Với trình độ chuyên môn cao, danh tiếng nghề nghiệp lừng lẫy, năm 1978 ở tuổi 37, ông được mời vào Bệnh viện Nhi Đồng II (TP.HCM) đến nay.

Làm việc, nghiên cứu, tận hiến, vị bác sĩ tài danh cùng đồng nghiệp dựng nên một kỳ tích giữa nhân gian. Năm 1981, Nguyễn Việt và Nguyễn Đức ra đời tại Kon Tum. Cặp song sinh bị dính nhau do bị ảnh hưởng chất độc da cam, chung nhau phần bụng chậu, bộ phận sinh dục, hậu môn, có hai chân và một chân cụt, được bệnh viện Việt Đức (Hà Nội) điều trị, đến đầu tháng 12/1982 thì cặp song sinh được chuyển vào bệnh viện Từ Dũ, TP.HCM. Thời đó, đất nước đang trong giai đoạn rất khó khăn. Ngành Y thiếu thốn đủ bề, từ thuốc men đến phương tiện, dụng cụ Y tế. Nhiều ca mổ, điều trị, bác sĩ thiếu tới cả chỉ may vết thương, không có thuốc sát trùng da, kháng sinh, kháng viêm.

Sau một chuyến đến thăm vào năm 1983, GS Fujimoto Bunro đã về Nhật thành lập Hội vì sự phát triển của Việt – Đức, quyên góp để giành sự sống cho hai đứa trẻ. Người dân Nhật đã ủng hộ rất đông đảo, nhiệt tình. Đức tương đối lành lặn về thần kinh và trí não. Việt thì bị bại não, thường xuyên lên cơn co giật, tay co quắp, gồng cứng. Mỗi lần như thế, Việt lại kéo lê người anh em dính liền ngã dúi dụi, không cách gì cưỡng lại được. Được một thời gian, Nguyễn Việt rơi vào hôn mê, sống đời thực vật trong khi Đức vẫn tỉnh táo. Cặp song sinh được Hội chữ thập đỏ Nhật đưa sang Tokyo điều trị 3 tháng, đến ngày 29/10/1986 thì trở về Việt Nam. Việt đã không còn tri giác, thường xuyên bị sặc, ngưng thở, thường xuyên phải được cấp cứu. Mỗi lần vào thuốc cứu Việt, Đức cũng bị ảnh hưởng nặng nề, hôn mê theo. Nếu Việt chết, Đức cũng sẽ chết. Việc tách rời cặp song sinh dính liền nhau là yêu cầu không thể trì hoãn.

Đến nay, Đức sống khỏe mạnh cùng vợ và hai con – Kỳ tích sau ca mổ Việt Đức.

Sau gần một năm chuẩn bị với vô số cuộc hội chẩn, ngày 4/10/1988, Việt và Đức được phẫu thuật tách dính. Ca mổ “vô tiền khoáng hậu” do GS BS Trần Đông A làm trưởng kíp phẫu thuật. Chỉ đạo ca mổ là BS Dương Quang Trung. Kết quả thám sát cho biết có một nguy cơ rất lớn: màng dính xương chậu quá cứng, không tách được như dự kiến, phải phẫu đục. Khi BS Lê Kính và BS Võ Văn Thành thực hiện đục thành xương, GS Trần Đông A đưa ngón tay mình vào dẫn đường. Nếu trượt, đục sẽ cắt vào ngón tay vị bác sĩ, nhờ thế sẽ không làm tổn thương các phần cơ thể hai sinh linh nhỏ.

Sau 15 tiếng đồng hồ, ca mổ tách rời đầu tiên ở Việt Nam đã thành công. Hai đứa trẻ đã có hai cuộc đời riêng. Việt tiếp tục được chăm sóc trong đời sống thực vật ở làng Hòa Bình, Bệnh viện Từ Dũ thêm 19 năm mới mất. Đức cũng ở đó, có thể dùng nạng đi lại như một đứa trẻ tật nguyền nhưng bình thường, được học hành, trưởng thành và làm việc tại làng. Năm 2006, anh lập gia đình với một cô gái cùng là nhân viên tại làng Hòa Bình. Họ có 2 đứa con khỏe mạnh. Ngày Đức cưới vợ, cũng như những dịp quan trọng khác trong đời anh, GSBS Trần Đông A đều đến chung vui.

Thành công của ca mổ nhanh chóng được cả thế giới biết đến. Trước thời điểm đó, cả thế giới chỉ có 6 ca mổ song sinh dính liền được thực hiện thành công. Kết quả, có hai cặp sống cả hai, hai cặp chết cả hai, hai cặp sống một. Ca mổ Việt – Đức khó hơn hẳn, vì đây là ca mổ tách dính duy nhất mà một trong hai bệnh nhi dính liền đã chết não. Nhưng cuối cùng, kỷ lục đã được lập. Cả hai đều sống. Việt kéo dài được thêm 19 năm, còn Đức đã có cả một cuộc đời bình thường… Cho tới hôm nay, thế giới vẫn chưa có ca nào khó tương tự mà được mổ thành công. Kỷ lục Giuness mà các bác sĩ Việt Nam đạt được sẽ khó có cơ hội bị thay thế.

Tái lập kỳ tích, tái tạo sự sống

Tên tuổi GS BS trần Đông A vang khắp thế giới và 32 năm sau, ông lại tiếp tục lập kỳ tích khi giữ vai trò chuyên gia tham vấn cho ca mổ bóc tách dính liền Trúc Nhi – Diệu Nhi. Hai bé là con của chị Trần Thị Hồng Thúy, 25 tuổi ở quận 9, TP.HCM. Trong lần mang thai đầu tiên năm 2019, chị được các bác sĩ của BV Hùng Vương cho biết, thai nhi là hai bé gái bị dính nhau ở phần bụng, chậu. Chị quyết định giữ lại con của mình.

Ngày 7/6/2019, hai bé được các bác sĩ Bệnh viện Hùng Vương mổ sinh chủ động an toàn lúc thai 33 tuần. Cả hai cân nặng 3,2 kg. Chuyển đến Bệnh viện Nhi đồng Thành phố từ sau sinh, hai cháu được các bác sĩ hồi sức sơ sinh tích cực điều trị ổn định tình trạng suy hô hấp do bệnh màng trong và các bệnh lý liên quan đến trẻ sinh non, nhẹ cân. Qua thăm khám ban đầu, các bác sĩ nhận định đây là trường hợp song sinh dính nhau vùng bụng chậu với 4 chân tách rời theo kiểu ischiopagus tetrapus (quadripus) cực kì hiếm gặp. Theo ước tính trên thế giới, tỉ lệ song sinh dính nhau là 1/200.000 trẻ. Chỉ có 6% là dính nhau kiểu ischiopagus tetrapus, tức tỷ lệ 1/12 triệu.

Hai em bé song sinh dính nhau vùng bụng chậu với 4 chân tách rời theo kiểu ischiopagus tetrapus (quadripus) cực kì hiếm gặp.

Sau vô số lần hội chẩn, hai cháu được quyết định mổ. Kết quả chẩn đoán hình ảnh cho biết 2 bé có chung 1 phần hồi tràng, 1 khung đại tràng và chỉ có 1 lỗ hậu môn. Về hệ thận niệu: 2 bé có 2 bàng quang nằm 2 bên của ổ bụng chung, mỗi bàng quang được 2 niệu quản xuất phát từ 2 bé khác nhau đổ vào thay vì của cùng 1 bé. Cơ quan sinh dục 2 bé có tử cung âm đạo đôi. Cơ thể song sinh dính nhau hở khớp mu, khung chậu 2 bé lại xếp thành 1 vòng tròn. May mắn hơn cặp Việt – Đức xưa là cả hai có đủ 4 chân tay, não và hệ thần kinh bình thường. Ở tháng tuổi thứ 13, hai bé cân nặng được 15 kg.

Bác sĩ Trần Đông A (đứng cao nhất)

GSBS Trần Đông A cho rằng khó khăn lớn nhất chính là việc hở xương chậu. Nếu đóng được thì tất cả các cơ quan bên trong đều được ở đúng vị trí. Bệnh viện Nhi Đồng Thành phố đã sử dụng hai phòng mổ siêu sạch số 11 và 12 đủ chuẩn quốc tế, đăng ký 16 đơn vị hồng cầu lắng, 12 đơn vị huyết tương tươi đông lạnh và 12 đơn vị tiểu cầu sẵn sàng cho cuộc mổ. Ca phẫu thuật bắt đầu gây mê lúc 6g30 ngày 15/7. Lúc 9g 51 phút, TS.BS Trương Quang Định, Giám đốc Bệnh viện Nhi Đồng Thành phố, Trưởng kíp mổ rạch da đường đầu tiên. Sau 13 giờ liên tục, đến 19 giờ 20 phút, ca mổ kết thúc. Các chỉ số đo sinh hiệu hai bé hoàn toàn ổn định.

Danh y giản dị

Từ sự kết nối của ông Nguyễn Văn Bé – Chủ tịch các Doanh nghiệp Khu công nghiệp TP.HCM (HBA), tôi có cuộc gặp phỏng vấn GS.BS Trần Đông A và gặp ông khi ông khoác lên người chiếc áo bác sĩ đương nhiệm Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Đồng 2, TP.HCM. Phòng làm việc gọn gàng, đơn giản với rất nhiều hồ sơ, bài báo, hình ảnh được ông xếp cẩn thận trong các bìa sơ mi được bày sẵn ra bàn. Tôi ngạc nhiên khi phòng làm việc của ông chỉ treo một vài bằng khen để trang trí. Thế mới biết ông là người rất khiêm tốn. Vị Đại biểu Quốc hội 2 khóa XI và XII này được phong tặng danh hiệu Thầy thuốc Nhân dân, Anh hùng Lao động và giấy khen cho bà xã của ông cũng đang làm cùng ngành Y… Tôi cảm nhận sâu sắc, đúng là “danh bất hư truyền”, GS.BS Trần Đông A là hiện thân của sự tận tụy với chuyên môn, tri thức và tâm đức tận hiến của một “thiên thần áo trắng”.

Bác sĩ Trần Đông A hạnh phúc nhìn lại hình ảnh thời xưa của mình.

Giấy khen tặng dành cho “bà xã” của bác sĩ Trần Đông A (hiện công tác tại bệnh viện Nhi đồng 2, TP.HCM).

Tiếng tăm lừng lẫy nhưng ông vẫn không mở bệnh viện riêng hay phòng mạch tư. Dù đã về hưu, ông vẫn đều đặn từ 6h sáng đến chiều tối miệt mài trong bệnh viện. Luôn trăn trở truyền nghề, truyền tri thức cho thế hệ sau, ông trở thành Chủ nhiệm bộ môn ngoại nhi Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch và Đại học Y Dược TP.HCM cho đến tận hôm nay. TSBS Trương Quang Định chính là một truyền thừa xứng đáng trong nghề mà ông tâm đắc. Thầy đã cùng trò tái lập một kỳ tích thay tạo hóa sinh ra cuộc đời mới cho hai đứa trẻ giữa mùa dịch Covid.

Rất bận, nhưng ông vẫn thường xuyên chơi thể thao. Đến bây giờ, lão ông 80 tuổi vẫn đều đặn chơi vài set tennis vào mỗi sáng, trước khi đến bệnh viện… đi làm. Ông bảo, không sống khỏe, không suy nghĩ tích cực thì không làm được việc gì, nói chi đến lập kỳ tích.

GSBS Trần Đông A là minh chứng sống của một định đề: những con người giàu tài năng chuyên môn và luôn sục sôi tâm huyết cứu người, giúp đời sẽ luôn luôn tìm được thành công cùng sự kính trọng ở bất kỳ môi trường nào. Vì sự nghiệp cứu người là một điều thiêng liêng nên con người ấy không một phút nghỉ ngơi.

Ông chia tay tôi với nụ cười hồn hậu. Chỉ những người cả đời tận hiến, sống kiêu hùng cương trực, trái tim tràn ngập tình yêu thương mới có thể sở hữu một nụ cười hồn nhiên trên đôi môi đã quá “bát thập cổ lay hy”..

Với các em nhỏ, GS. TS. BS Trần Đông A là một thiên thần áo trắng gần gũi và thân thương. Với chúng tôi, “Thắng chính mình là Anh, vượt lên muôn người (siêu quần) chính là Hùng”. GS. TS. BS Trần Đông A là một danh y ANH HÙNG hy sinh cả cuộc đời cho sự nghiệp cứu người, mãi lưu trong sử sách.

Vi Hằng

(Có tham khảo tư liệu đồng nghiệp

do GS.TS Trần Đông A cung cấp cho tác giả)

TIN CHUYÊN MỤC LIÊN QUAN