Cuối năm đi hầu đồng hàng trăm triệu

– Khó khăn lắm, PV mới quen được một đồng
trưởng có tiếng ở Hà Nội để theo chân người này đến dự một buổi họp mặt của
những người hầu đồng.

Trong nhóm đến 20 người lập thành hội hay đi hầu đồng lại
có đầy đủ cả các thành phần già trẻ, gái trai, làm ăn kinh doanh đến cả dân công
sở. Tất cả đều là những thanh đồng hết mực thành tâm với Tứ phủ và sẵn sàng quên
mình để theo mẫu, theo thánh. Tuy nhiên, đằng sau chuyện hầu đồng có nhiều việc
đáng nói.

Chi tiền trăm triệu làm lễ dâng thánh

Địa điểm mà thanh đồng đưa chúng tôi đi dự hầu lần này là ở huyện H., tỉnh Lạng
Sơn. Có rất nhiều địa điểm mà dân hầu đồng thường lựa chọn, tuy nhiên, thanh
đồng quyết định chọn đền này, vì theo “cô”, lần trước đã hầu ở đây thì về “cả
năm ăn nên làm ra, hưởng lộc Thánh”.

Người hầu đồng lần này là học trò của “cô” Đ.,
một thầy có tiếng ở Hà Nội vì có nhiều con nhang, đệ tử. Buổi hầu hôm đó có cả
“cô” Đ. cùng đi nên mọi người đều khá hỉ hả. Các học trò của “cô” Đ. cũng theo
đoàn đi để phục vụ “cô” nên đoàn càng hoành tráng.

Quanh “cô” là các tứ trụ, là người trực tiếp được cô sai khiến bưng bê đồ lễ, hầu rượu, thay áo mão khi tiếp sang giá mới, che quạt khi cô cần vui chơi ăn hút (Ảnh: Tiến Thành)

Tiền đặt lệ phí trung bình cho mỗi lần hầu đồng ở những đền phủ các tỉnh thường
dao động khoảng 500.000 đồng. Nhưng một con nhang cho biết, nếu vào những ngày
cuối năm thế này thì số tiền có tăng chút đỉnh. Còn ở các thành phố lớn thì giá
thường cao hơn. Nhưng số tiền này là quá nhỏ so với những người chuyện đi hầu
đồng. Vì nhiều người cho rằng giá hầu càng nhiều tiền thì công việc trôi chảy
hơn hoặc tâm linh được thoải mái… cho nên họ sẵn sàng bỏ ra tiền chục, thậm
chí là tiền trăm để thực hiện các giá hầu.

Tại nơi diễn ra hôm nay, thanh đồng còn nhờ người nhà đặt sẵn nơi ăn, chốn nghỉ
cho những người cùng dự. Buổi hôm đó có gần 50 người đi cùng, tiền ăn nghỉ từ
sáng sớm đến chiều tối lên đến gần chục triệu.

Hoành tráng nhất là khoản lễ hầu được bày biện công phu, đủ các loại bánh kẹo,
rượu mạnh, trái cây đắt tiền. Thanh đồng được bạn bè trong hội hầu chuẩn bị đồ
lễ cầu kỳ đến mức có cả mỳ chính, dầu ăn để mong dâng được lễ hầu đầy đủ nhất.

Tiền tung như mưa

Ngôi đền nằm trên đồi cao, dưới bóng những cây cổ thụ hàng trăm tuổi. Trước đây,
đền là một am nhỏ, thường xảy ra hỏa hoạn. Sau này, với sự cúng tiến của một
mạnh thường quân, đền được xây dựng thành một ngôi nhà ba gian. Quanh đền, dân
sống chủ yếu vào nghề nông, một số ít hộ kinh doanh phục vụ khách thập phương
đến lễ.

Tuy nhiên, cứ đến lúc trên đền có buổi hầu là người dân lại kéo đến để
xin tiền lộc tung ra.

Dân địa phương kéo đến chờ “lộc rơi lộc vãi”

Giá đồng nào trước khi hồi cung, các cô các cậu
các quan đều hào phóng phát lộc cho đệ tử và những người thưởng ngoạn.

Bình thường, nhà nào có điều kiện ở mức trung
bình thì chỉ phát lộc tờ tiền loại 5 nghìn, 10 nghìn, cao thì 50 nghìn. Nhưng 
buổi hầu lần này là buổi lớn, cô đều phát lộc tiền loại 50 nghìn trở lên. Tiền
vung ra làm thiên hạ lóa mắt vì toàn thấy 100 nghìn, 500 nghìn. Tiền trao tay
cho những người bạn cùng đi hầu thì chỉ có loại 500 nghìn.

Dân xung quanh ít khi thấy giá hầu nào cao tiền
như thế này nên đổ xô đến nhặt lộc rơi lộc vãi. Có cụ già 70 tuổi cũng cố gắng
chống gậy lên để mong nhặt được 1 tờ tiền lộc của buổi hầu này thì nhà cụ cũng
ăn được vài bữa.

Dân kéo đến đông quá, người nhà của thanh đồng
phải cử nhau ra canh, chặn không cho vào gian hầu vì sợ náo loạn.

Tiền bay như mưa

Lộc thánh cho mọi người mang về chia ra được 60
túi, mỗi túi trị giá 3 triệu đồng. Ai cũng hỉ hả sau buổi hầu, khen thanh đồng
hát hay, múa đẹp…

Theo nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền, Viện văn hóa
nghệ thuật Việt Nam, hầu đồng vốn có bản chất là một tín ngưỡng dân gian với
phương thức trao gửi vật phẩm để cầu tài cầu lộc. Lẽ thường, càng sắm sanh đồ lễ
lớn bao nhiêu thì niềm tin tín ngưỡng càng được thỏa mãn bấy nhiêu.

Còn trong thời hiện tại, với gia tài kếch xù cả
hàng trăm, hàng nghìn tỉ của ai đó thì chuyện tốn một vài tỉ cho mỗi vấn hầu
hàng năm cũng không lấy gì làm lạ. Đó là một niềm tin hồn nhiên trong cuộc trao
gửi, cầu xin- đón nhận tưởng tượng của con người.

Trong khi đó, trả lời báo Sức khỏe và đời sống,
NSƯT Minh Thu cho rằng: “Hầu đồng là một nét văn hóa, nhưng chúng ta đừng nên
quá phí phạm và phô trương, đừng dùng để trục lợi. Phải gìn giữ nét văn hóa độc
đáo của môn nghệ thuật này”.

Ngày nay, càng có nhiều người cho rằng “giá hầu”
càng mâm cao, cỗ đầy thì càng thúc đẩy công việc trôi chảy hơn hoặc tinh thần
thoái mái hơn thì càng có nhiều “cô đồng bóng cậu” ăn nên làm ra. Thực chất
nhiều người đã bỏ những đồng tiền vào những điều hão huyền, ảo tưởng. Hãy trả
lại bản chất tốt đẹp cho hầu đồng, để hầu đồng mãi là giá trị văn hóa tín ngưỡng
dân gian.   

Thu Lý

(còn tiếp)