Cộng đồng bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa

Cồng chiêng Tây Nguyên. Ảnh: Võ Đình Khoa

Cộng đồng là chủ thể thực hành di sản. Một DSVH muốn tồn tại thì phải được thực hành và phải có người thực hành di sản, tức là phải có môi trường để di sản tồn tại và phát huy. Do đó, người thực hành di sản phải hiểu và nắm rõ giá trị của di sản. Nhiều nhà nghiên cứu có chung nhận định là người thực hành di sản giữ vai trò quan trọng trong bảo vệ và phát huy giá trị di sản.

Trong điều kiện kinh tế-xã hội phát triển như hiện nay, không phải lúc nào người ta cũng giải quyết một cách hài hòa giữa bảo tồn di sản với phát triển kinh tế-xã hội. Và khi có xung đột xảy ra, người thực hành di sản gặp nhiều khó khăn. Vì thế, để di sản tồn tại và phát huy giá trị một cách hiệu quả, chúng ta cần quan tâm, giải quyết mối quan hệ giữa bảo tồn và phát triển. Trong đó, tập trung phát triển du lịch cộng đồng, quan tâm đến đời sống kinh tế-xã hội của người thực hành di sản, bởi đó là yếu tố quyết định duy trì sức sống của di sản.

Cộng đồng thực hành, sáng tạo ra các DSVH, đồng thời cũng hưởng thụ các giá trị văn hóa do mình sáng tạo ra hoặc thông qua giao lưu văn hóa với các cộng đồng khác nên cộng đồng hiểu rất rõ tính chất và đặc thù của di sản mình đang nắm giữ. Do đó, họ sẽ cùng nhau vun đắp, giữ gìn giá trị của di sản và phát huy năng lực của mỗi cá nhân trong cộng đồng, thúc đẩy sự gắn kết của cộng đồng.

Có thể nói, dù ở phương diện nào, cộng đồng đều giữ vai trò rất quan trọng và quyết định sự tồn và các hình thức phát huy giá trị của di sản. Do đó, thái độ ứng xử của cộng đồng dù ít dù nhiều đều có những tác động nhất định đến di sản. Thực tế cho thấy, hoạt động bảo tồn sẽ không đạt kết quả cao nếu không xem cộng đồng gắn liền với di sản cũng như những ứng xử của cộng đồng đối với di sản là đối tượng cần bảo tồn và sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan, tổ chức xã hội liên quan.