Chè kho ngày Tết
Khi những đóa hoa trắng tinh trên cây bưởi đầu phố thoang thoảng mùi thơm ngát một góc đường, cũng là lúc mẹ tôi chuẩn bị nguyên liệu cho nồi chè kho ngày Tết. Mẹ nói khâu chuẩn bị chính là bước quan trọng nhất để có được nồi chè kho với vị ngọt sắc, thơm mùi hồi, quế, dậy mùi đỗ xanh, gạo nếp và mùi vừng thơm ngậy.
Kí ức khó quên của tôi vào dịp Tết chính là giây phút được ngồi quây quần bên bố mẹ ăn món chè kho những ngày đầu xuân. Chè kho quê tôi vốn dĩ không cầu kỳ như chè cung đình Huế, cũng chẳng đòi hỏi nhiều loại nguyên liệu như chè miền Nam. Chỉ cần đỗ xanh, đường, tinh dầu hoa bưởi qua bàn tay khéo léo của người chế biến, đã có những chén chè ngon.
Mùng một Tết, sau bữa cơm tân niên đầu Xuân, cả gia đình tôi quây quần cùng ăn miếng chè kho, nhấp ngụm trà sen…
Tôi thích nhất những buổi sáng tinh mơ cùng mẹ ra đầu phố nhặt hoa bưởi. Bưởi vốn là cây ăn trái dễ trồng, nên ở quê tôi ngày ấy nhà nào cũng có mấy cây bưởi. Mỗi mùa xuân sang là thời điểm những cánh hoa bưởi trắng ngần, mềm như nhung bung ra để lộ nhụy vàng ươm. Mùi hương của hoa bưởi ngào ngạt khắp đầu làng cuối xóm, như báo hiệu một mùa xuân đang về.
Bao giờ cũng thế, mẹ tôi sẽ tỉ mẫn nhặt từng cánh hoa bưởi rửa sạch, phơi khô, sau đó cho vào chai thủy tinh ngâm với rượu trắng. Trước khi ngâm, mẹ tôi thường cho rượu vào bát, chưng cách thủy, để giảm bớt độ nồng. Mẹ bảo cách chế biến như thế sẽ giúp tinh dầu bưởi thơm và không bị cay.
Những ngày giáp Tết, khi công việc đồng áng đã vơi bớt phần nhọc nhằn, mẹ tôi sẽ đi chợ mua gạo nếp, đỗ xanh, vài quả hồi khô, vài lạng vừng trắng. Mẹ cũng không quên mua thêm một bánh đường phên, loại đường được nấu lên từ mật rồi đổ ra khuôn giống như một viên gạch.
Gạo nếp để nấu chè phải chọn loại nếp cái hoa vàng, hạt bóng mẩy, trộn lẫn với gạo tẻ, thường là gạo tám thơm. Người dân quê tôi hay có thói quen dùng gạo tám thơm Hải Hậu. Công thức quen thuộc mẹ tôi thường dùng là sử dụng hai phần gạo nếp trộn đều với ba phẩn gạo tẻ. Chỉ cần một cân là đủ cho nồi chè. Sau đó, mẹ tỉ mỉ cho lên chảo rang cho đến độ vàng ruộm, dậy mùi thơm. Do nhà tôi thường sử dụng than củi nên khi rang gạo sẽ không bị cháy và ám khói.
Đỗ xanh cũng được chọn lựa kĩ lưỡng. Chị em tôi thường giao nhiệm vụ bỏ đi tất cả những hạt sâu, non, chỉ giữ lại những hạt bóng mẫu căng tròn. Công thức ước chừng cho món chè là hai lạng đỗ cho một cân gạo. Đỗ sẽ được xiết vỡ mảnh bằng chai thủy tinh hoặc xay bằng cối đá, rồi ngâm để đãi vỏ cho sạch. Sau đó, chị tôi sẽ nhanh tay rang cho dậy mùi thơm, tránh không để cháy.
