Chế độ ăn cho bệnh nhân suy thận mạn
Hơn nữa, nó còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh, làm chậm diễn tiến đến suy thận mạn giai đoạn cuối.
Chế độ ăn cho người bị suy thận còn được gọi là chế độ ăn thấp protein. Đó là một chế độ ăn giúp hạn chế tăng urê máu, làm chậm quá trình tiến triển của bệnh.
Theo một nghiên cứu cho biết, 40% bệnh nhân suy thận bị suy dinh dưỡng. Nguyên nhân chủ yếu là do ăn vào không đủ. Họ thường bị chán ăn, nôn ói, cộng với chế độ ăn kiêng khem, hạn chế quá nhiều protein… Một số nguyên nhân khác cũng gây suy dinh dưỡng là rối loạn chuyển hóa, nhiễm độc urê, hội chứng viêm, rối loạn hormon như tăng cortisol, giảm hoạt tính insulin, giảm erythropoietin, các bệnh về tiêu hóa…
Nội Dung Chính
Người bị suy thận nên và không nên ăn gì?
Các thực phẩm nên ăn
Người bị suy thận nên ăn các chất bột ít đạm như gạo xay trắng, bột sắn dây, miến, khoai lang, khoai sọ, bún, hủ tíu, phở…
Những bệnh nhân suy thận kèm đái tháo đường nên chọn thực phẩm có chỉ số đường thấp như khoai sọ, bún, bánh canh, bánh cuốn, khoai lang…
Nên ăn đa dạng, chú ý các loại thực phẩm đạm có giá trị sinh học cao như thịt, cá, sữa, trứng. Người bệnh có thể ăn đa dạng rau, trái cây có màu xanh, màu đỏ, màu vàng, màu tím ở giai đoạn bệnh còn nhẹ. Nếu bệnh nhân bị kèm đái tháo đường nên chọn trái cây có chỉ số đường huyết thấp, trung bình như táo tây, cam, quýt, bưởi… với số lượng tùy mức kali máu.
Không nên uống quá nhiều nước ở người suy thận.
Các thực phẩm không nên ăn
Các loại thực phẩm có thể làm tăng kali máu như nho khô, chuối khô, thanh long, bơ…
Các loại rau có lá màu xanh đậm (rau ngót, rau đay, dền, rau muống…), nấm mèo, các loại đậu cũng không tốt cho người bị suy thận.
Thực phẩm chứa nhiều cholesterol như lòng đỏ trứng, bơ, phô-mai, mỡ, gan, tim, dầu dừa…
Thực phẩm có nhiều phốt-pho như tôm khô, lòng đỏ trứng, lá lốt, nấm đông cô, đậu nành, hạt sen khô, thịt bò…
Thực phẩm có nhiều muối natri. Thói quen ăn mặn là một trong các nguyên nhân gây suy thận và một số bệnh nguy hiểm khác. Vì vậy, cần phải hạn chế những thực phẩm chứa nhiều muối như xúc xích, mắm, cá/tôm khô, trứng muối, bánh mì, mì ăn liền, khoai tây chiên…
Người bị suy thận không nên uống quá nhiều nước. Uống nhiều nước sẽ làm cho cơ thể người bệnh phù nhiều hơn, khó kiểm soát huyết áp. Nếu bệnh ở giai đoạn đầu, bệnh nhân sẽ tiểu nhiều hơn, đặc biệt là tiểu đêm gây khó ngủ. Lượng nước nên uống trong ngày là 300 – 500ml lượng nước tiểu/24h.
Chế độ ăn cho bệnh nhân chưa phải chạy thận nhân tạo
Nguyên tắc xây dựng thực đơn: Ít protein (0,6 – 0,8g/kg/ngày); giàu năng lượng (35 – 40 kcalo/kg/ngày); đủ vitamin, yếu tố vi lượng; đảm bảo cân bằng nước, muối, ít toan, giàu canxi, ít phốt pho.
Chất béo: < 30% tổng năng lượng khẩu phần.
Chất bột đường: 55-60% tổng năng lượng khẩu phần. Nếu bệnh nhân bị kèm đái tháo đường thì nên dùng đường phức, giàu xơ, thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp.
Các vitamin và khoáng chất: Canxi, kali, sắt, phốt pho, natri… Bổ sung vitamin tan trong nước như vitamin nhóm B (B1, B2), đặc biệt vitamin C. Không khuyên bổ sung vitamin tan trong chất béo (A, D, E, K), trừ khi bệnh nhân có biểu hiện của cường phó giáp hay loạn dưỡng xương, riêng vitamin D3 thì nên bổ sung.
Bảng thành phần dinh dưỡng cho bệnh nhân suy thận
Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân chạy thận nhân tạo
Cung cấp vừa đủ lượng protein
Trong mỗi chu kỳ chạy thận nhân tạo, người bệnh sẽ bị mất đi khoảng 3 – 4g đạm. Chính vì thế mà nhu cầu protein ở những người này cao hơn so với bình thường để tránh bị sụt cân, suy dinh dưỡng, giảm thiểu tình trạng nhiễm trùng và cải thiện sức khỏe tổng thể.
Protein có hai loại: Protein chất lượng cao và thấp. Đối với chế độ ăn trong trường hợp này, loại protein chất lượng cao được ưu tiên hơn cả. Protein này thường có nhiều trong cá, thịt gia cầm, các loại đậu và lòng trắng trứng.
Việc bổ sung protein luôn phải theo tiêu chí “đủ”, nhất là với những người chạy thận theo chu kỳ. Mức khuyến cáo được đưa ra như sau: Với người bệnh chạy thận 1 lần/tuần cần 1g đạm/kg cân nặng; tương tự trường hợp chạy thận 2 lần/tuần là 1,2g đạm/kg cân nặng; chạy thận 3 lần/tuần thì là 1,4g đạm/kg cân nặng.
Lưu ý là lượng đạm có thể được điều chỉnh tùy theo tình trạng sức khỏe hoặc các chỉ số mức lọc cầu thận của bệnh nhân. Khẩu phần ăn phải có ít nhất 50% đạm động vật.
Đảm bảo năng lượng nạp vào tối thiểu
Việc cung cấp năng lượng hết sức quan trọng với sức khỏe tổng thể, đồng thời tham gia vào các quá trình khác nhau của cơ thể, mức năng lượng là 35 kcal/kg.
Kiểm soát lượng kali thu nạp
Bình thường, kali là khoáng chất vô cùng cần thiết cho chức năng thần kinh và hoạt động của cơ bắp. Tuy nhiên, ở người chạy thận nhân tạo, nếu nồng độ chất này trong cơ thể cao có thể gây yếu cơ, rối loạn nhịp tim và suy tim.
Phòng ngừa thiếu máu
Đây cũng là tình trạng phổ biến ở người chạy thận, đặc biệt là với đối tượng suy dinh dưỡng. Nguyên nhân là do thiếu sản xuất erythropoietin (EPO) cần thiết để tạo ra hồng cầu. Các triệu chứng có thể gặp bao gồm: Mệt mỏi, chóng mặt, khó thở, đau ngực. Vì thế, bên cạnh việc chú trọng vào các loại thực phẩm tốt cho thận, người bệnh cũng nên bổ sung thêm sắt, folate, vitamin C và B12. Đây đều là những dưỡng chất quan trọng giúp phòng ngừa thiếu máu.
Để có thực đơn phù hợp với mức độ suy thận và tình trạng dinh dưỡng của mỗi người cần gặp bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng để được tư vấn và xây dựng thực đơn cụ thể.
