Biến trở – Khái niệm, cấu tạo và nguyên lý hoạt động

Biến trở – Khái niệm, cấu tạo và nguyên lý hoạt động

Biến trở là các thiết bị có điện trở thuần hoàn toàn biến đổi được theo ý muốn của người điều khiển. Biến trở thường được sử dụng để điều chỉnh hoạt động của mạch điện.

Điện trở của thiết bị có thể được thay đổi bằng nhiều cách khác nhau như:

• Thay đổi chiều dài của dây dẫn điện trong thiết bị

• Bằng các tác động khác như: nhiệt độ thay đổi, bức xạ điện từ hoặc ánh sáng,…

Mỗi loại biến trở sẽ có giá trị điện trở khác nhau mang đặc thù riêng. Chúng ta có thể điều chỉnh được giá trị của điện trở suất để kiểm soát điện áp cũng như dòng điện. Tuy nhiên, để làm được điều đó thì ở giữa 2 cực cố định của biến trở sẽ phải được đặt thêm 1 dải điện trở. Cực thứ 3 này sẽ di động trên dải điện trở đó. 

Biến trở hiện được phân thành 4 loại chính gồm có các loại cơ bản sau:

• Biến trở than

• Biến trở tay quay

• Biến trở con chạy

• Biến trở dây cuốn

Biến trở có cấu tạo gồm 3 bộ phận chính: 

• Cuộn dây làm bằng hợp kim có điện trở suất lớn

• Con chạy/chân chạy có khả năng chạy dọc cuộn dây để làm thay đổi giá trị trở kháng của biến trở 

• Chân ngõ ra gồm có 3 chân (3 cực): Trong số 3 cực này, sẽ có 2 cực được cố định ở 2 đầu của điện trở. Cực còn lại sẽ di chuyển và được gọi là cần gạt. Vị trí của cần gạt trên dải điện trở sẽ quyết định hoàn toàn giá trị của biến trở.

Cấu tạo của biến trở 

Nguyên lý hoạt động của biến trở khá đơn giản, dựa trên sự thay đổi dài ngắn khác nhau của dây dẫn khi được tách rời. Trên các thiết bị điện thường có các vi mạch điều khiển hoặc các núm văn. Khi người điều khiển thực hiện điều chỉnh các núm văn thì các mạch kín sẽ thay đổi chiều dài dây dẫn, từ đó làm cho điện trở trong mạch thay đổi.  

Trên thực tế thì việc thiết kế mạch điện tử luôn có một khoảng sai số nhất định, do đó khi thực hiện điều chỉnh mạch điện, người ta sẽ phải dùng biến trở. Lúc này biến trở có nhiệm vụ phân dòng, phân áp trong mạch.

Ví dụ: Biến trở được sử dụng bên trong máy tăng âm để thay đổi, điều chỉnh âm lượng hoặc trong chiếu sáng thì biến trở dùng để thay đổi mức độ sáng của đèn.

Là thiết bị điện hữu dụng trong cuộc sống, biến trở được sử dụng phổ biến trong các lĩnh vực: