Bác Sĩ Phạm Ngọc Thạch – Bộ Trưởng Bộ Y Tế Đầu Tiên Của Việt Nam

Bác sĩ Phạm Ngọc Thạch được biết đến với cương vị là Bộ trưởng Bộ Y tế đầu tiên của Việt Nam. Cuộc đời của ông gắn liền với y học đồng thời ông còn là một nhà chính khách có sức ảnh hưởng trong quá trình phát triển của đất nước. Để hiểu rõ hơn về vị bác sĩ này cũng như cống hiến của ông cho nền y học, đừng bỏ lỡ bài viết dưới đây nhé!

Xuất thân và tuổi thơ của Phạm Ngọc Thạch

Bác sĩ Phạm Ngọc Thạch sinh ngày 7 tháng 5 năm 1909 tại thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định. Xuất thân từ dòng dõi quý tộc tại Huế. Mẹ của ông là bà Công Tôn Nữ Thị Cấn Tín (cháu nội của Tuy Lý Vương Miên Trinh) còn cha là Phạm Ngọc Thọ một trí thức yêu nước.

Mặc dù xuất thân cao quý nhưng tuổi thơ của Phạm Ngọc Thạch lại gặp rất nhiều biến cố. Khi lên 2 tuổi ông mồ côi mẹ, cùng cha và hai người anh chị sống trong một căn hộ nhỏ được cấp, thuộc khu tập thể phía sau trường. Không lâu sau đó thì cha ông cũng mất, Phạm Ngọc Thạch được sự giúp đỡ của người chị là bà Phạm Thị Ngọc Diệp nuôi nấng và hỗ trợ quá trình ông học lên bác sĩ.

Ngay từ nhỏ, Phạm Ngọc Thạch đã thể hiện sự thông minh, ham học của mình. Ông cũng thường cùng cha luyện tập sức khỏe ở bãi biển Thương Chánh. Cũng bởi vì cha là một thầy giáo, ngay từ nhỏ Phạm Ngọc Thạch cùng anh chị đã được tiếp xúc với tiếng Pháp từ rất sớm. Ông trở thành học sinh dẫn đầu của Trường Sơ học Pháp Việt Phan Thiết.

Sự nghiệp và học hàm của bác sĩ Phạm Ngọc Thạch

Do gia đình luôn phải di chuyển theo sự phân công của nhà nước, Phạm Ngọc Thạch đã từng học tiểu học ở Phan Thiết, Thanh Hóa… Một số dấu mốc quan trọng trong cuộc đời theo đuổi sự nghiệp bác sĩ của Phạm Ngọc Thạch có thể kể đến như:

• Năm 1917 Phạm Ngọc Thạch tốt nghiệp đầu bảng kỳ thị lấy bằng Sơ Học Yếu Lược (Primaire Élémentaire).
• Năm 1918 học trung học tại trường Albert Sarraut.
• Từ năm 1928 – 1932 học tập tại trường Đại học Y Hà Nội (bấy giờ gọi là trường Đại học Y khoa Hà Nội).
• Năm 1932 – 1934, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch du học và tốt nghiệp bác sĩ tại một đại học Pháp. Phát hiện tài năng của ông, các giáo sư tại Đại học Y khoa Paris đã tiến cử ông làm trợ lý chuyên ngành lao và cách bệnh phổi.
• Năm 1934 Phạm Ngọc Thạch tiếp tục làm trợ lý ở bệnh viện Laennec cho tới năm 1936 thì ông về nước.

Trong thời gian học tập và làm việc tại Pháp, Phạm Ngọc Thạch thăng chức trở thành Giám đốc Bệnh viện Lao vùng núi phía đông nước Pháp. Không dừng lại ở đó, đồng nghiệp còn tiến cử ông làm bác sĩ chuyên khoa Viện Điều dưỡng Haute Ville.

Mặc dù sự nghiệp và cuộc sống đều vô cùng thành công, nhưng năm 1936 bác sĩ Phạm Ngọc Thạch vẫn quyết định quay trở lại Việt Nam. Ông để lại bức thư cho bà Marie Louise nói rằng “Anh cần phải cho em biết là đất nước anh luôn trên tất cả. Suốt đời, anh sẽ đấu tranh cho đất nước anh…”

Năm 1937, ông cùng bà Marie Louise một y tá người Pháp kết hôn, và chuyển về Sài Gòn sinh sống và làm việc.

Sau khi trở lại Việt Nam, bác sĩ từ chối công việc tại bệnh viện nhà nước mà tự mở phòng mạch riêng. Tại địa chỉ đường Chasseloup – Laubat (nay là 202 phường Nguyễn Thị Minh Khai, TP HCM). Phòng khám chuyên điều trị các bệnh về lao phổi, ông còn trang bị máy chụp X-quang để tiện cho việc chữa bệnh. Bởi vì lòng thương người, quan tâm tới từng người bệnh, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch dần trở thành “vị thần y” trong lòng những người dân nghèo. Ông còn được gọi bằng nhiều cái tên thân thuộc, giản dị như “anh Tư Thạch”, “Đốc – tờ Thạch”…

Hoạt động của bác sĩ Phạm Ngọc Thạch trong giai đoạn giành lại chính quyền

Là một người tận tâm, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch không chỉ hết mình chữa bệnh mà còn giúp đỡ những bệnh nhân nghèo ở xa. Nhưng dù vậy, ông vẫn không thể giúp mọi người thoát khỏi cảnh đói nghèo bởi luôn có sự bóc lột trong chế độ thực dân, phong kiến. Từ đó, Phạm Ngọc Thạch bắt đầu tìm hiểu về đường lối của Đảng. Thời kỳ Mặt trận Bình dân diễn ra (1936 – 1939) ông tham gia phong trào Cách mạng do Đảng Cộng Sản lãnh đạo. Trở thành một trong những nhà Cách mạng hoạt động sôi nổi nhất.

Vào năm 1940, sự nổi dậy của phong trào Nam Kỳ Khởi nghĩa nổi lên nhưng nhanh chóng bị đàn áp và thất bại. Bác sĩ Phạm Ngọc Thạch được bổ nhiệm Uỷ viên Tổng công hội bí mật Sài Gòn – Chợ Lớn. Tháng 3/1945 chính thức được kết nạp vào Đảng Cộng Sản, nhiệm vụ của ông là tập hợp thanh niên, xây dựng chỗ dựa làm tiền đề cho các cuộc đấu tranh cách mạng sau này.

Tổ chức được đặt tên là “Thanh niên tiền phong Nam bộ” có bác sĩ Phạm Ngọc Thạch làm Bí thư. Tinh thần yêu nước ngày càng dâng cao, ông cùng các đồng chí trong tổ chức đã thực hiện buổi tuyên thệ của Thanh niên Tiền Phong tại vườn Tao Đàn. Bài diễn văn đã cổ động được rất nhiều thanh niên thuộc mọi tầng lớp tham gia cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp.

Năm 1945 một dấu mốc quan trọng của đất nước, cùng thời gian đó bác sĩ Phạm Ngọc Thạch đã có những đóng góp quan trọng trong giai đoạn này cùng lực lượng lớn Thanh niên Tiền Phong.

Thành tựu của Phạm Ngọc Thạch

Sau khi Cách mạng tháng Tám thành công, ngày 27 tháng 8 năm 1945 Chính Phủ lâm thời quyết định cử bác sĩ Phạm Ngọc Thạch làm Bộ trưởng Bộ Y tế đầu tiên. Đồng thời ông phụ trách công tác đối ngoại tham gia đàm phán với đại diện của Chính phủ Pháp.

Dưới đây là một số dấu mốc về thành tựu của bác sĩ Phạm Ngọc Thạch:

• Tháng 11/1946 được cử làm Thứ trưởng phủ Chủ Tịch theo Sắc lệnh số 216. Nhiệm vụ làm đặc phái viên sang các nước láng giềng và các nước Châu Âu để trình bày quan điểm của Đảng và Chính phủ Việt Nam về cuộc kháng chiến chống Pháp trên toàn cầu.
• Năm 1948 trở thành Trưởng phái đoàn Chính phủ vào Nam bộ công tác.
• Năm 1953 ông giữ chức vụ Trưởng ban y tế, phụ trách các công tác Y tế an toàn Khu.
• Giữa năm 1953 trở thành Giám Đốc bệnh xá 303.
• Năm 1954 sau khi hoà bình được lập lại, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch được bổ nhiệm làm Thứ trưởng.
• Năm 1958 Phạm Ngọc Thạch tiếp tục làm Bộ trưởng Bộ Y tế lần 2 nhiệm kỳ 14/12/1958 – 7/11/1968.

Trong quá trình làm Bộ trưởng Bộ Y tế, ông đã có nhiều giải pháp cải thiện sức khỏe cộng đồng, phòng chống dịch bệnh ở các tỉnh miền núi. Không chỉ có những đóng góp cho chính phủ, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch còn có những thành tựu to lớn cho y học Việt Nam.

Thành tựu trong y học

Những năm 1950 thời gian bệnh lao hoành hành, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch đã nghiên cứu vaccine điều trị lao hiệu quả. Thành tựu của ông được hơn 60 viện nghiên cứu trên 40 nước gửi thư đề nghị cung cấp tài liệu về loại vaccine này.

Cụ thể, năm 1954 BS. Phạm Ngọc Thạch là Viện trưởng Viện Chống Lao Trung ương lúc bấy giờ đã nghiên cứu ra loại vaccine B.C.G. chết giúp điều trị bệnh lao. Ưu điểm của loại vaccine này chính là không cần phải bảo quản lạnh, thời gian bảo quản lâu. Thích hợp cho những vùng dịch miền núi, thiếu điều kiện sinh sống. Kết quả của loại vaccine này đã khiến số người mắc bệnh lao giảm hẳn.

Theo tạp chí Tubercle của Hội Nghiên cứu bệnh phổi và bệnh lao ở Anh nhận xét: “Phương pháp phòng và chống lao của BS. Phạm Ngọc Thạch là phương pháp tối ưu nhất đối với các nước đang phát triển”. Ngoài ra, ông còn là người đi đầu trong việc sử dụng kích sinh chất Philatov tiêm vào các huyệt vị kinh lạc để điều trị lao phổi, kết hợp cùng kháng sinh.

Cống hiến của ông đã được ca ngợi bởi Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bài báo “Philatov” đăng trên báo Nhân dân số 186. Một số giải thưởng tiêu biểu cho những cống hiến của ông:

• Năm 1958 được tặng danh hiệu Anh hùng Lao động.
• Năm 1997 phong giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học Kỹ thuật

Vào ngày 7 tháng 11 năm 1968, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch đã ra đi, để lại nhiều hoài bão còn dang dở. Sự ra đi của ông là nỗi mất mát to lớn đối với toàn thể nhân dân và vị lãnh tụ cũng là người bạn Hồ Chí Minh. Nội dung bài viết “Cha tôi – Phạm Ngọc Thạch” của con gái bác sĩ bà Phạm Thị Như Mai có ghi “Tôi không bao giờ quên những giỏi nước mắt của Bác Hồ và Bác Tô, những người đã thương mến cha tôi biết nhường nào!”

Trong cuộc đời 59 năm, BS. Phạm Ngọc Thạch luôn đặt chữ đức lên hàng đầu, ông luôn tìm tòi và khám phá những nền y học tiên tiến, trực tiếp khảo sát thực địa để đưa ra giải pháp tốt nhất.  Mặc dù ông đã ra đi nhưng những cống hiến của ông chính là tài sản vô giá cho nhân loại.

Trên đây là những thông tin về cuộc đời, những thành tựu của bác sĩ Phạm Ngọc Thạch đối với nền y học Việt Nam và công cuộc giải phóng đất nước. Hy vọng bài viết sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về vị “bác sĩ bình dân” này. Đừng quên theo dõi các bài viết của chúng tôi để có thêm nhiều kiến thức y khoa nữa nhé!