7 Điều cha mẹ cần chuẩn bị khi con trẻ bước vào tuổi dậy thì – Tâm Lý Học

Giáo dục con về giới tính, tôn trọng và cho con sự riêng tư là những điều cha mẹ cần chuẩn bị khi con trẻ bước vào tuổi dậy thì. Tâm sinh lý trẻ lúc này đang dần thay đổi, có xu hướng nổi loạn hơn nên cha mẹ cần bình tĩnh, nhẹ nhàng để có thể tiếp cận gần hơn với đời sống nội tâm của con. Nếu không thực hiện đúng cách, phụ huynh rất dễ trở nên có khoảng cách với con trong giai đoạn này.

7 Điều cha mẹ cần chuẩn bị khi con trẻ bước vào tuổi dậy thì

Dậy thì là giai đoạn trong khoảng từ 9 – 15 tuổi ở trẻ với các dấu hiệu đặc biệt như phát triển về cơ thể ( tăng chiều cao nhanh, có kinh nguyệt và ngực phát triển ở bé gái, phóng tinh ở bé nam, mọc nhiều mụn.. ) và tâm lý sinh lý cũng bắt đầu thay đổi. Một số trẻ bắt đầu ngại tiếp xúc với cha mẹ hoặc thậm chí là xu hướng nổi loạn hơn, bốc đồng hơn. Bé bắt đầu thích thể hiện cái tôi, đòi sự riêng tư ngay cả với cha mẹ.

Giai đoạn dậy thì là một trong những yếu tố dễ tạo nên khoảng cách giữa cha mẹ và con cái, nếu không biết cách giải quyết thì bức rào chắn này có thể tồn tại đến cả khi trưởng thành. Nguyên nhân một phần chính là do cha mẹ chưa có sự chuẩn bị kỹ lưỡng cho con trẻ khi bước vào tuổi dậy thì với nhiều mông lung và bỡ ngỡ. Mặt khác ngay chính các bậc phụ huynh cũng chưa chuẩn bị tinh thần để đón nhận điều này.

Vậy cha mẹ nên làm gì khi có con bước vào độ tuổi dậy thì để hỗ trợ con?

Giáo dục giới tính cho con

Với sự phát triển của thời đại công nghệ truyền thông như phim ảnh, youtube nên trẻ em thời nay thường có xu hướng dậy thì rất sớm. Rất nhiều trẻ đã coi các bộ phim ” người lớn” ngay khi còn rất nhỏ. Tuy nhiên do không được giáo dục về vấn đề này nên trẻ đã tự tìm hiểu, thậm chí là tự “trải nghiệm” dù chưa đủ tuổi. Bởi vậy mà không ít bé gái đã phải mang thai ngay từ khi 14, 15 tuổi. Điều này là không hề hiếm trong đời sống hiện nay.

Thực tế giáo dục hiện nay vẫn còn chưa chú trọng giáo dục giới tính cho trẻ dậy thì, ngay cả cha mẹ cũng thường e ngại khi nói về chuyện này với con, cho rằng con còn nhỏ nên không cần biết về chuyện này. Trẻ phải tự “bơi” trong vô vàn những tò mò của mình về chuyện giới tính, tình dục, tình yêu nên rất dễ sa ngã, đặc biệt khi gặp người xấu.

Để có những chuẩn bị tốt nhất khi con trẻ bước vào tuổi dậy thì thì việc giáo dục giới tính cho con là cực kỳ cần thiết. Cha mẹ có thể trao đổi về vấn đề này với con thông qua các bộ phim, tin tức hay sách báo, đặt ra các vấn đề liên quan và cùng con tìm cách giải quyết.

Hãy bình thường hóa những cuộc nói chuyện về giới tính, tình dục và quan trọng nhất là dùng từ ngữ phù hợp để cho con hiểu giá trị của tình dục, khi nào con mới nên bắt đầu. Phụ huynh cũng có thể nói về các hệ lụy khi quan hệ tình dục quá sớm để con hiểu rõ hơn, hạn chế các hành vi ” vượt rào” không đúng thời điểm.

Dạy con cách bảo vệ bản thân và tự chăm sóc mình

Sự phát triển về cơ thể và tâm sinh lý khiến bé có thể gặp nhiều bất tiện hơn trong cuộc sống, vì thế cha mẹ cần luôn bên cạnh hỗ trợ và hướng dẫn con tự chăm sóc mình. Chẳng hạn như với bé nữ nên dạy con cách sử dụng băng vệ sinh hoặc luôn để sẵn trong balo cho con để tránh các trường hợp phát sinh bất ngờ. Mẹ cũng có thể chuẩn bị cho con những chiếc túi đựng băng vệ sinh xinh xắn để con không bị xấu hổ.

Với trẻ nam, người cha nên là người hướng dẫn, chia sẻ cho con khi con có nhu cầu thủ dâm hay phóng tinh hay nhận biết mùi cơ thể. Không chỉ trẻ nữ mới có các thay đổi này nên phụ huynh cũng cần chú ý. Do cơ thể và cơ quan sinh dục của các con bắt đầu phát triển nên phụ huynh cũng nên hướng dẫn con cách vệ sinh, đổi đồ lót phù hợp để bé thoải mái, tự tin hơn.

Với các trẻ gái, phụ huynh cũng cần khuyến khích cho mặc đồ kín đáo hơn khi ra ngoài, khi không có cha mẹ bên cạnh để bảo vệ bản thân mình. Thực tế việc trẻ bị xâm hại không liên quan đến cách ăn mặc của con mà do tâm lý biến thái dị dạng của kẻ ác, tuy nhiên việc trẻ mặc đồ kín đáo có thể hạn chế được tình trạng này cũng như gia tăng khả năng chạy trốn được trong các tình huống nguy hiểm.

Việc chuẩn bị khi con trẻ bước vào tuổi dậy thì này nên thực hiện ngay từ thời điểm con dậy thì hoặc trước đó để tránh con có những bỡ ngỡ nhưng không biết nói sao. Không ít bé gái khi chưa hiểu về những thay đổi của cơ thể, lại bị dậy thì sớm nên khi thấy mình có kinh nguyệt lại tưởng rằng mình mắc bệnh nan y và dẫn đến các tình huống dở khóc dở cười.

Đặc biệt phụ huynh cũng nên hướng dẫn và chuẩn bị cho con bao cao su để phòng các trường hợp không đáng có. Nhiều phụ huynh thường e ngại và cho rằng điều này là không cần thiết. Tuy nhiên không ít trường hợp trẻ vì tò mò hoặc bị xâm lại nên đã quan hệ tình dục ngoài ý muốn dẫn đến mang thai hay mắc bệnh qua đường tình dục. Việc dạy con biết cách dùng bao cao su có thể hạn chế nguy cơ này.

Gia đình cũng có thể dạy con cách bảo vệ bản thân mình không qua việc phản kháng. Dùng lời nói, hành vi, biểu cảm để thể hiện sự phản kháng cũng là điều trẻ cần được học và hướng dẫn, tránh nguy cơ bị bắt nạt nhưng trẻ vẫn âm thầm chịu đựng do tính cách vốn nhút nhát. Cho con đi học võ cũng là một cách đơn giản giúp con bảo vệ bản thân tốt hơn.

Chuẩn bị tâm lý cho con khi trẻ bước vào tuổi dậy thì

Tâm lý trẻ trong giai đoạn dậy thì cũng có sự thay đổi rất lớn, trẻ thường có xu hướng nổi loạn hơn, luôn mong muốn được thể hiện cái tôi của mình. Nếu lúc này phụ huynh không có hướng chuẩn bị và chăm sóc tâm lý cho con trẻ phù hợp thì sẽ rất dễ nảy sinh những xung đột khiến con cái xa cách với cha mẹ, giữa cả hai không còn sự liên kết như hồi nhỏ.

Phụ huynh cần chuẩn bị về mặt tâm lý cho con khi trẻ bước vào tuổi dậy thì. Hãy luôn trấn an con rằng những thay đổi trên cơ thể là vô cùng bình thường, con nên tự hào vì điều đó bởi con “sắp” trở thành một người lớn chứ không có điều gì phải ngại ngùng hay xấu hổ. Cha mẹ sẽ luôn bên cạnh yêu thương và sẵn sàng giúp đỡ con bất cứ lúc nào.

Bên cạnh đó, cha mẹ cũng cần hướng dẫn con cách đối mặt với căng thẳng bởi mỗi ngày khi con lớn lên, sẽ ngày càng có thêm nhiều chuyện khiến con lo lắng. Đó có thể là chuyện học tập, là chuyện tình cảm “bọ xít” tuổi mới lớn hay những bỡ ngỡ về sự phát triển của cơ thể khiến con không kịp thích ứng. Những điều này khiến con luôn cảm thấy rối bời nếu không được ai giải đáp.

Mặt khác phụ huynh cũng cần phải chuẩn bị tâm lý cho chính mình. Hãy luôn bao dung, bình tĩnh với sự “nổi loạn” của con, tuyệt đối không nên la mắng nặng hơn hay đánh phạt con. Phụ huynh hay cho rằng “thương cho roi cho vọt” nhưng ở thời điểm tâm lý nhạy cảm này, các thể hiện tình thương này sẽ chỉ phản tác dụng mà thôi. Bình tĩnh, ứng xử văn mình từ ngôn từ đến hành động mới là cách dạy con đúng và hiệu quả.

Dạy con cách ứng xử văn minh và tôn trọng người khác

Tất nhiên việc dạy con cách ứng xử văn minh và tôn trọng người khác đã cần được thực hiện ngay từ khi còn nhỏ chứ không thể đợi đến giai đoạn dậy thì mới bắt đầu hướng dẫn. Tuy nhiên trước đó những sự tò mò hay sai phạm của con đôi khi vẫn được bỏ qua vì mọi người hay cho rằng “trẻ con nghịch ngợm chưa biết gì”, vì vậy ở giai đoạn này phụ huynh cần chấn chỉnh, nhấn mạnh về điều này cho con hơn.

Cha mẹ chỉ có thể dạy con cách tôn trọng người khác khi chính họ cũng tôn trọng con. Chẳng hạn như tuyệt đối không được đột ngột vào phòng con, không được lén kiểm tra điện thoại, nhật ký hay máy tính của con. Con sẽ cảm thấy cực kỳ bị xúc phạm, kích động nếu phát hiện việc cha mẹ lục lọi các đồ cá nhân của mình. Điều này sẽ chỉ làm đẩy tình cảm của cha mẹ và con cái ngày càng xa.

Phụ huynh cũng cần hướng dẫn con cách đối mặt và xử lý với những khó khăn nếu có một cách văn minh. Không phải con cứ bốc đồng, cứ khóc là có thể làm được mọi thứ. Bình tĩnh khi đứng trước bất cứ khó khăn nào, suy nghĩ tích cực chính là điều mà phụ huynh cần chuẩn bị cho con khi trẻ bước vào tuổi dậy thì.

Trong mọi cuộc tranh cãi, phụ huynh cũng luôn cần dành thời gian lắng nghe con để biết vì sao con làm như vậy, tuyệt đối không được nhìn nhận một cách phiến diện và trách phạt con oan ức. Dạy con cách lắng nghe, thấu hiểu, tôn trọng người khác cũng đóng vai trò quan trọng trong các bước chuẩn bị khi con trẻ bước vào tuổi dậy thì cũng như thiện hơn về mặt nhân cách ở tương lai.

Chuẩn bị về sức khỏe khi con trẻ bước vào tuổi dậy thì

Trong giai đoạn dậy thì chính là thời điểm mà con phát triển tốt nhất về chiều cao và vóc dáng, bởi vậy mà phụ huynh cần chăm chút vào giai đoạn này để hỗ trợ phát triển toàn diện hơn về mặt thể chất. Đồng thời ở độ tuổi này con cũng còn rất hiếu động nên cũng rất dễ té ngã, phụ huynh cần chăm sóc để tránh để lại các vết sẹo xấu xí, có thể khiến con tự ti khi trưởng thành.

Một số điều để chuẩn bị về mặt sức khỏe tốt hơn khi con trẻ bước vào tuổi dậy thì mà cha mẹ cần quan tâm như

• Duy trì cho con thói quen tập thể dục mỗi ngày chẳng hạn như chạy bộ, đạp xe, chơi đánh cầu cùng cha mẹ để kích hoạt các yếu tố phát triển chiều cao tốt nhất
• Tạo cho con thói quen đi ngủ đúng giờ mỗi ngày, không nên thức quá khuya sau 11 giờ tối
• Khuyến khích con tham gia các môn thể thao như đá bóng, bơi lội, bóng chuyền, bóng rổ. .. Tất cả đều tốt cho quá trình rèn luyện về thể chất, tinh thần đồng thời còn cải thiện được sự kiên nhẫn và khéo léo; giải tỏa được stress căng thẳng từ học tập
• Bổ sung đầy đủ nhu cầu dinh dưỡng hằng ngày để con phát triển cả về chiều cao và cân nặng. Nên tạo dựng các thực đơn ăn uống lành mạnh với đầy đủ rau xanh, trái cây, sữa hay các loại hạt bổ dưỡng. Hạn chế cho con ăn đồ ăn nhanh, đồ ăn công nghiệp, đồ ăn ngoài hàng quán không hợp vệ sinh hay các loại đồ ăn vặt quá nhiều. Nên khuyến khích cho con uống nước lọc hay nước ép nguyên chất từ trái cây, rau củ thay vì các loại nước ngọt, trà sữa
• Cân đối các nhóm thực phẩm khoa học để phòng tránh nguy cơ con tăng cân quá mức hay béo phì, đặc biệt ở bé nữ để tránh con bị bạn bè trêu chọc. Nếu con cần giảm cân bố mẹ cũng nên tạo điều kiện cho con

Cho trẻ học thêm các kỹ năng mềm

Kiến thức là một điều rất cần thiết trong cuộc sống nhưng các kỹ năng mềm cũng quan trọng không kém.  Nhiều phụ huynh thường luôn cố gắng bắt ép con học quá nhiều khiến con không được vui chơi nên dần thiếu vắng các kỹ năng xã hội, trở nên e dè nhút nhát, thiếu tự tin và kém linh hoạt khi xử lý các tình huống đột ngột. Kỹ năng mềm cũng đóng vai trò quan trọng trong sự thành công của một đứa trẻ ở cả hiện tại và tương lai.

Chẳng hạn một đứa trẻ thiếu kỹ năng mềm có thể không biết làm thế nào để kết bạn mới, hoặc các kết bạn của con không phù hợp nên thường trở nên rất cô đơn. Trẻ có thể tự tin phát biểu tại nhà nhưng khi đến những nơi đông người con thường trở nên e dè, ngại ngùng, không dám thể hiện bản thân.

Phụ huynh có thể giúp con gia tăng các kỹ năng mềm thông qua việc tham gia các hoạt động của trường lớp như thi văn nghệ, thi thể thao. Hiện nay cũng có rất nhiều chương trình trại hè, tổ chức các hoạt động rèn luyện kỹ năng mềm cho trẻ nhỏ khá thú vị mà phụ huynh có thể đăng ký cho con.

Chuẩn bị về ngoại hình khi con trẻ bước vào tuổi dậy thì

Hầu hết trẻ bắt đầu biết làm điệu, chú ý đến ngoại hình của mình hơn khi đến tuổi dậy thì. Con có thể đứng trước gương cả tiếng đồng hồ để xem tóc đã mượt chưa hay nhịn ăn cả ngày vì sợ tăng cân. Vì thế phụ huynh cũng cần giúp con chuẩn bị về mặt ngoại hình, chăm sóc sắc đẹp khi trẻ bước vào tuổi dậy thì đúng cách, lành mạnh hơn.

Đặc biệt trẻ nữ thường quan tâm đến ngoại hình sớm và rõ hơn các bé nam. Ở độ tuổi này trẻ cũng rất dễ đem ngoại hình ra để trêu chọc nhau nên con cũng dễ tự ti. Phụ huynh cũng cần chú ý dạy con tuyệt đối không được làm như vậy, không được lấy ngoại hình của người khác ra làm trò cười vì sẽ làm người khác tổn thương và cũng thể hiện mình không phải người văn minh chút nào.

Với các bé nữ, mẹ nên hướng dẫn con các cách chăm sóc da, chăm sóc cơ thể tự nhiên thay vì sử dụng các loại mỹ phẩm quá sớm. Với sự phát triển của thời đại truyền thông và làm đẹp, hiện nay trẻ ngay từ khi mới lớp 4, lớp 5 đã biết trang điểm. Điều này không hề tốt chút nào vì nếu không dùng mỹ phẩm tốt sẽ vừa làm hại da con, vừa khiến con mất đi nét đẹp trẻ thơ hồn nhiên vốn có.

Một số cách mà phụ huynh có thể hỗ trợ để con tự tin hơn về ngoại hình như

• Hướng dẫn con cách rửa mặt, vệ sinh cơ thể đúng cách mỗi ngày, đặc biệt chú ý làm sạch ở vùng kín để tránh mùi cơ thể
• Nghiên cứu và giúp con trị mụn hiệu quả
• Sử dụng các biện pháp dưỡng trắng từ thiên nhiên như dùng cám gạo, bột đậu đỏ, sữa tươi
• Hỗ trợ con giảm cân lành mạnh nếu cần, tránh việc con giảm cân một cách tiêu cực. Chẳng hạn như bổ sung thêm rau xanh, trái cây, tiết chế tinh bột, dầu mỡ trong các bữa ăn của con. Mẹ cũng có thể làm các món ăn vặt healthy từ ngũ cốc, trái cây cho con để con ăn nhẹ khi đói
• Khuyến khích con tập thể dục mỗi ngày để duy trì cân nặng ổn định, đặc biệt với các bé thừa cân béo phì
• Giúp con chọn các trang phục phù hợp với vóc dáng và phong cách của mình, định hình dấu ấn cá nhân ngay từ giai đoạn sớm. Các bé nam có thể chưa chăm chút quá về da dẻ, tóc tai nhưng con cũng thích có phong cách mặc đồ thật “chất” nên phụ huynh nhớ chú ý

Quan trọng nhất phụ huynh cần dạy con cách tự tin với chính mình, tự hào với những gì mình đang có. Vẻ đẹp ngoại hình là thứ chỉ thấy trước mắt, vẻ đẹp tâm hồn mới chính là thứ gắn kết con với mọi người xung quanh. Khi con có một trái tim nhân hậu và nhiệt huyết, một tâm hồn đẹp đẽ thì chắc chắn những điều tốt đẹp, những người bạn chân thành luôn đến bên con.

Có rất nhiều thứ mà phụ huynh cần chuẩn bị khi con trẻ bước vào tuổi dậy thì. Tuy nhiên giai đoạn này không phải ngày một ngày hai mà kéo dài ít nhất 3-4 năm nên phụ huynh cũng không cần quá vội vàng. Hãy nhớ dù chuẩn bị thế nào, dạy con điều gì thì cũng luôn cần hướng con đến trở thành một người tốt, yêu thương bản thân, có niềm tin vào chính mình.