Thiết kế nghĩa trang: một vài tiếp cận tiêu chuẩn – Hội Kiến Trúc Sư Việt Nam

Nghĩa trang làng xã đang phát triển và đang đua nhau “đô thị hoá”. Điều này gây lãng phí cho xã hội, gây ô nhiễm cho môi trường, nhất là môi trường đất và nước ngầm, thậm chí gây cho môi trường cảnh quan đô thị những vết loang lổ.

Đấy là chưa kể đến mỗi lần quy hoạch dự án Bất Động Sản trong vùng đất có mồ mả buộc phải vận động và di chuyển sẽ rất tốn kém cho chủ góp vốn đầu tư. Với bài viết này tôi xin đưa ra 1 số ít tiêu chuẩn thiết kế nghĩa trang đô thị ở một số ít nước trong khu vực mà tôi có dịp nghiên cứu và điều tra từ những tài liệu của tổ chức triển khai hiệp hội tang lễ và hồi hương thi hài Quốc tế .

Hiện nay người ta vẫn chia ra làm 2 loại nghĩa trang chính:
– Nghĩa trang hung táng ( chôn tươi chưa phân huỷ).
– Nghĩa trang cát táng (chôn hài cốt đã phân huỷ hoặc tro).

ở mỗi loại nghĩa trang có thể chia ra nhiều loại mô hình. Sau đây chúng  tôi xin trình bày từng loại.

1. Nghĩa trang hung táng .

Loại nghĩa trang này có 2 hình thức chôn : chôn cỏ cải táng và chôn 1 lần .

Nghĩa trang cải táng:

Hình thức chôn này không có tính vĩnh cửa, sau khoảng chừng từ 3 đến 5 năm chủ mộ phải cải táng ( đào đê ) để lấy xương cốt sau khi đã phân huỷ hết những tổ chức triển khai mô cơ và mang đi chôn ở một nghĩa trang khác. Loại hình nghĩa trang này không xây bền vững và kiên cố và không có pháp luật tiêu chuẩn thiết kế. Tuy nhiên ở những nước như Malaysia, , Indonexia, Nước Singapore, những nhà thiên nhiên và môi trường có những lao lý so với những nhà kinh doanh nghĩa trang .

– Chỉ cho phép chôn lại mộ mới sau 3 năm.
– Mật độ mai táng từ 8 – 15m2/một mộ chí.
– Cây trồng trong nghĩa trang phải là những loại cây có khả năng hấp thu các chất hữu cơ phân huỷ nhanh và quá trình hô hấp qua các lá của cây phải có tác dụng khử khí độc. Mật độ cây trồng từ 4-6m2/cây.
– Cự ly cách khu dân cư và đường giao thông chính không nhỏ hơn 2.000m.
– 40 năm nghĩa trang phải đóng cửa.

Nghĩa trang mai táng một lần.

Loại hình nghĩa trang này ít có vì chiếm diện tích đất lớn. Thân nhân buộc phải mua các lô đất sinh phần với giá đắt và việc xây cất phải tuân thủ theo những quy định kiến trúc làm đẹp cảnh quan có thể xem như là một công viên. Thông thường số ngôi mộ được ấn ngay khi nhà đầu tư thiết kế quy hoạch, được chính quyền phê duyệt từ đầu và chỉ được sử dụng mai táng trong 10 năm. Sau đó không được mai táng để biến thành công viên. (Loại nghĩa trang này vẫn có thể được chôn hài cốt và tro).

– Diện tích cho một nghĩa trang mai táng một lần không nhỏ hơn 50.000 m2.
– Tỷ lệ đất sinh phần trong nghĩa trang nhỏ hơn 20% diện tích đất nghĩa trang.
– Đường giao thông nội bộ và trồng cây xanh, cỏ, hoa chiếm 80% diện tích.
– Diện tích cho một ngôi mộ được xây cất không lớn hơn 10m2.
– Chiều cao cho một ngôi mộ do chính quyền quy định phụ thuộc vào thân thế và sự nghiệp và ảnh hưởng xã hội của người quá cố nhưng không cao hơn 2m.
– Chất liệu xây dựng: Đá hoặc bê tông.
– Tượng người quá cố có thể là bán thân hoặc nguyên mẫu người.
– Tượng đài điêu khắc nghệ thuật được đặt trong nghĩa trang phải phù hợp và phải được phê duyệt của cơ quan quản lý kiến trúc văn hoá.
– Những người tội phạm không được an táng trong nghĩa trang này.
– Các dòng chữ ghi trên bia mộ ít hơn 20 chữ.

2. Nghĩa trang cát táng ( chôn hài cốt và tro)

Loại nghĩa trang này có mô hình nghĩa trang – khu vui chơi giải trí công viên như trên – nghĩa trang đô thị đại trà phổ thông .

Loại hình nghĩa trang này cũng phải tuân thủ theo một số tiêu chuẩn. Tuy nhiên mỗi nước là một khác. Các tiêu chuẩn về môi trường không được đặt ra nghiêm ngặt. Nhìn chung có một số quy định như sau:

– Diện tích tập trung không nhỏ hơn 200.000m2
– Mật độ nhỏ hơn 1,5m2/ một mộ chí.
– Chiều cao bia mộ không cao quá 1m, ảnh người quá cố được gắn theo quy định của Chủ nghĩa trang. Và phải xếp theo hàng nhất định, quay một hướng nhất định.
– Không có thân mộ.
– Có phủ kín 80% bề mặt diện tích nghĩa trang.
– Xung quanh nghĩa trang và mỗi lộ phải được bao che bằng những khoảng cây xanh che kín nghĩa trang.
– Khoảng cách giữa các hàng mộ chí không quá 2m.
– Bia mộ phải đồng loạt theo một thiết kế của Chủ nghĩa trang.
– Diện tích phân lô một nghĩa trang không quá 10.000m2/lô.
– Các trục đường giao thông nội bộ chính trong nghĩa trang không nhỏ hơn 6m.
– Các đường giao thông chung khu dân cư 2.000m.

Trên đây là một số ít tiêu chuẩn thiết kế nghĩa trang đô thị do những Tạp chí Oltre Siris và Thonos viết về tập quán mai táng của những nước Châu á. Tôi đã thu lượm những thông tin này từ nhiều bài viết khác nhau in trên những tạp chí khác nhau để tổng hợp vì những tác giả chỉ diễn đạt rời rạc mà không có một bài chuyên đề về tiêu chuẩn thiết kế nghĩa trong đô thị .

KS. Nguyễn Minh Phú |Tạp chí KTVN