Đi tìm dáng hình doanh nghiệp nhỏ Việt Nam

Đã gần 20 năm kể từ ngày tôi mở màn công tác làm việc trong nghành nghề dịch vụ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ( DNN&V ), khái niệm lúc đó nghe lạ lẫm, thường được nói đến trong báo cáo giải trình của 1 số ít tổ chức triển khai quốc tế như ADB, GTZ, UNIDO …Cũng chỉ có một văn bản pháp lý đưa ra định nghĩa chính thức về DNN&V và lao lý những giải pháp tương hỗ được phát hành, lúc đó là Nghị định 90/2001 / NĐ-CP của nhà nước. Sếp của tôi lúc đó cũng bảo, đó là một thời gian kinh điển, khi lần tiên phong có cơ quan nhà nước lấy tên miền Internet là business.gov.vn, và sự sinh ra của luật Doanh nghiệp năm 2000 khi ấy đã cởi trói cho không biết bao nhiêu người từ bỏ vùng bảo đảm an toàn để làm chủ Doanh Nghiệp của mình .

Đi tìm dáng hình doanh nghiệp nhỏ Việt Nam
Sự ra đời của luật Doanh nghiệp năm 2000 đã cởi trói cho không biết bao nhiêu người từ bỏ vùng an toàn để làm chủ doanh nghiệp của mình. Ảnh minh họa

Tôi cũng không thể ngờ được chỉ vì mấy chữ DNN&V/SME thôi, mà biết bao nhiêu quốc gia trên thế giới loay hoay tìm cách hỗ trợ, phát triển từ 70 năm qua và vẫn đang tiếp tục làm việc ấy mạnh hơn. Trong 20 năm, hộp cardvisit của tôi cũng tích luỹ được khoảng vài nghìn chiếc của những người làm về phát triển DNN&V đến từ ít nhất 50 quốc gia.

Nhỏ nhưng không phải dạng vừa

DNN&V là một khái niệm quen thuộc trong toàn bộ những nền kinh tế tài chính và trong những ngôn từ chính trên toàn thế giới. Các khái niệm SME trong tiếng Anh, PME trong tiếng Pháp, KMU trong tiếng Đức, PYME trong tiếng Tây Ban Nha, hay 中小企业 – “ trung tiểu xí nghiệp sản xuất ” trong tiếng Trung / Nhật là những khái niệm tương tự với DNN&V hay Doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam. Tuy là khái niệm được dùng chung, nhưng không có một định nghĩa thống nhất về DNN&V giữa những vương quốc .DNN&V hoàn toàn có thể có tới 1.200 lao động trong 1 số ít ngành ở Hoa Kỳ, dưới 250 lao động ở EU, không quá 200 lao động ở Việt Nam, 50 lao động ở Ai Cập, hoặc được định nghĩa theo quy mô của những tiêu chuẩn khác như số vốn ĐK, tổng tài sản, lệch giá, giá trị xuất khẩu v.v …Thế giới lúc bấy giờ có trên 400 triệu DNN&V, ở toàn bộ những nước chứ không riêng gì Việt Nam, DNN&V chiếm tuyệt đại đa số, 99,99 % như ở Anh, 99,7 % ở Nhật Bản so với 97,4 % ở Việt Nam v.v …Về góc nhìn xã hội, tương hỗ và phát triển DNN&V chính là phát triển khu vực trung lưu của xã hội, duy trì quy mô phát triển xã hội bền vững và kiên cố theo hình thoi, đồng thời giúp bảo tồn những giá trị truyền thống cuội nguồn .Về góc nhìn kinh tế tài chính, phát triển DNN&V giúp duy trì sự năng động trải qua khởi nghiệp, qua sự tự chèo lái, sự tham gia trong những chuỗi giá trị, đồng thời phát huy những kinh nghiệm tay nghề tích luỹ vì “ nhỏ không có nghĩa là mới ” .Về góc nhìn hiệu suất, phát triển DNN&V giúp phát huy sự nâng cấp cải tiến ở cấp nền tảng trải qua ý niệm “ nhỏ là đẹp ” và về góc nhìn phát triển, điều này góp thêm phần tăng cường sự thay đổi phát minh sáng tạo, sự linh động trong thích ứng, góp thêm phần vượt qua những cuộc khủng hoảng cục bộ .Với tôi, DNN&V còn truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ và trao cho họ thời cơ hiện thực hoá giấc mơ làm chủ .Trước khi học được những điều này, tôi đã không nghĩ rằng những nền kinh tế tài chính khác nhau, phát triển hay đang phát triển, đều san sẻ những quan điểm như vậy về DNN&V .Có lẽ hầu hết tất cả chúng ta không tưởng tượng được DNN&V trên quốc tế đã đạt được nhiều thành tựu đáng nể phục .Ví dụ, 1 số ít “ unique SME ” ( tạm dịch : DNN&V sản xuất những loại sản phẩm mà không Doanh Nghiệp nào khác sản xuất ) ở Nhật có năng lực sản xuất những phụ kiện của tàu ngoài hành tinh để bán cho Cơ quan Hàng không ngoài hành tinh Hoa Kỳ ( NASA ) với trị giá khoảng chừng vài chục ngàn USD .Nhiều DNN&V tôi đến thăm ở Nhật Bản hoạt động giải trí trong ngành cơ khí có tuổi đời gần 100 năm tiêu thụ trên 97 % số lượng mẫu sản phẩm được sản xuất cho thị trường trong nước với nhu yếu chất lượng rất cao .Ở Hoa Kỳ, nơi có chủ trương pháp luật mức ngân sách shopping tối thiểu của Liên bang dành cho những nhà thầu là DNN&V, tôi rất kinh ngạc khi được biết Bộ Quốc phòng mặc dầu là cơ quan yên cầu nhiều loại sản phẩm công nghệ tiên tiến rất cao lại chính là cơ quan chính phủ nước nhà shopping nhiều nhất từ những nhà sản xuất là DNN&V .Có rất nhiều mẫu sản phẩm tất cả chúng ta đang dùng hàng ngày ở Việt Nam đến từ những tập đoàn lớn số 1 quốc tế mở màn khởi sự như một DNN&V : Apple ( Steve Jobs và Steve Wozniak, 1976 ), Amazon ( Jeff Bezos, 1994 ), Microsoft ( Bill Gates và Paul Allen, 1975 ), Google ( Larry Page và Sergey Brin, 1998 ) v.v …Báo cáo của OECD và nhiều tổ chức triển khai quốc tế cho thấy DNN&V có hoạt động giải trí thay đổi phát minh sáng tạo rất mạnh, những Doanh Nghiệp siêu nhỏ hoàn toàn có thể có hiệu suất kinh doanh thương mại cao hơn những tập đoàn lớn lớn .

DNN&V Việt Nam: Vẫn còn nhiều ẩn số

Đó là câu truyện ở quốc tế, còn ở Việt Nam thì sao ?Tổng số Doanh Nghiệp Việt Nam được xây dựng từ năm 1991 tính đến thời gian này khoảng chừng 1,65 triệu, tổng số Doanh Nghiệp còn hoạt động giải trí là 811.538 ( tính đến hết 2020 ), như vậy tỷ suất những Doanh Nghiệp sống sót sau 30 năm là khoảng chừng 52 %, một tỷ suất khá cao so với những vương quốc thành viên OECD .Một Doanh Nghiệp Việt Nam nổi bật năm 2021 ĐK mới có trung bình 7,3 lao động, vốn ĐK 13,9 tỉ đồng. Với “ chiều cao ” và “ cân nặng ” như vậy, một Doanh Nghiệp ( mà hầu hết là nhỏ ) của tất cả chúng ta thực ra có sức khoẻ như thế nào ?

Đi tìm dáng hình doanh nghiệp nhỏ Việt Nam

Doanh Nghiệp Việt Nam bán hàng hoá, dịch vụ cho Doanh Nghiệp quốc tế ở Việt Nam khá ít ( chỉ 15 % ), tham gia ít vào xuất khẩu ( gần 16 %, cả trực tiếp và gián tiếp ), ít tham gia chuỗi giá trị ( chỉ khoảng chừng 21 %, so với 30-50 % những nước trong khu vực ), góp vốn đầu tư cho khoa học công nghệ tiên tiến cực kỳ ít ( 0.3 – 1 %, so với những nước 5-50 % ). Tuyệt đại đa số Doanh Nghiệp của tất cả chúng ta ( 98 % ) chưa làm gì hoặc làm rất ít để sẵn sàng chuẩn bị cho cách mạng công nghiệp 4.0 ( theo khảo sát, nhìn nhận của VCCI, IFC, Tổng cục Thống kê, Bộ Công thương ) .Không chỉ như vậy, còn rất nhiều thông tin chúng tôi mong ước tìm kiếm trong quy trình thao tác để nhận diện được khá đầy đủ khu vực DNN&V Việt Nam nhưng không tìm được một cách mạng lưới hệ thống, đó là thông tin về những người kinh doanh ( trình độ, kinh nghiệm tay nghề, tuổi, số Doanh Nghiệp đang quản trị … ), về sự biến hóa của những DNN&V trong nội bộ từng ngành, về số vốn thực đem vào góp vốn đầu tư ( không phải vốn ĐK ), về số lao động thực sử dụng .Chúng tôi cũng gặp rất nhiều khó khăn vất vả khi không quan sát được sự hoạt động của những khối Doanh Nghiệp siêu nhỏ, nhỏ, vừa, lớn ; số lượng DNN&V đã nhận tương hỗ kinh tế tài chính ; số lượng DNN&V đã tham gia những chương trình tương hỗ của nhà nước ; số lượng / tỷ suất DNN&V có nhu yếu tương hỗ trong từng nghành .Mặc dù tất cả chúng ta đã có nhiều chương trình tương hỗ những DNN&V trong 20 năm qua, giờ đây không ai vấn đáp được câu hỏi đã có bao nhiêu DNN&V Việt Nam được nhà nước tương hỗ .Đáng buồn thay, trong xã hội cũng có 1 số ít hiểu nhầm không đáng có về Doanh Nghiệp / DNN&V Việt Nam. Ví dụ “ Doanh Nghiệp Việt Nam yếu kém, hầu hết là DNN&V ”, tất cả chúng ta đã thấy tỷ suất phần nhiều này xảy ra ở tổng thể những nền kinh tế tài chính trên quốc tế .Nhiều quan điểm thậm chí còn cho rằng “ Doanh Nghiệp Việt Nam ngày càng yếu biểu lộ qua quy mô lao động trung bình nhỏ dần qua những năm ”. Thực chất đánh giá và nhận định này không đúng chuẩn, vì số lao động trung bình của một Doanh Nghiệp ĐK mới ít đi do nhiều nguyên do : vận động và di chuyển cơ cấu tổ chức sang dịch vụ, thị trường lao động và năng lực thuê dịch vụ ngoài tốt hơn, vận tốc tăng số Doanh Nghiệp mới lớn hơn nhiều so với vận tốc tăng dân số, chưa tính đến việc những ngành nghề CMCN 4.0 sẽ sử dụng ít lao động hơn nữa .Chúng ta hoàn toàn có thể tìm hiểu thêm một ví dụ : Hoa Kỳ có 29 triệu Doanh Nghiệp trong đó có 22 triệu Doanh Nghiệp một chủ, nhưng như vậy không có nghĩa là Doanh Nghiệp Hoa Kỳ yếu hơn Doanh Nghiệp Việt Nam .Như vậy, tất cả chúng ta đều thấy để giúp những DNN&V Việt Nam cất cánh như ở những nước khác, còn rất nhiều việc phải làm, tối thiểu để nắm chắc được bức tranh về DNN&V những chỗ nào đã có màu, chỗ nào chưa có màu .Ít nhất phải hiểu được những Doanh Nghiệp năm nay đã góp vốn đầu tư bao nhiêu tiền vốn, đội ngũ quản trị có kinh nghiệm tay nghề không, lao động còn thiếu kiến thức và kỹ năng gì, và điều gì là trở ngại để những DNN&V xuất khẩu được nhiều hơn, tham gia chuỗi giá trị sâu hơn, góp vốn đầu tư nhiều hơn cho khoa học công nghệ tiên tiến và thay đổi phát minh sáng tạo .Việc nhận diện được rõ dáng hình của Doanh Nghiệp nhỏ Việt Nam là rất là thiết yếu và cơ bản, bên cạnh những nỗ lực mà nhà nước đang thực thi để hoạch định và tiến hành so với những luật và kế hoạch quan trọng như luật Hỗ trợ DNN&V ( 2017 ), những kế hoạch về CMCN 4.0, kế hoạch về kinh tế tài chính số, kế hoạch về quy đổi số, kế hoạch thay đổi phát minh sáng tạo và khởi nghiệp phát minh sáng tạo, để DNN&V tận dụng được những hạ tầng thể chế để phát triển cải tiến vượt bậc. Ai cũng mong nhìn thấy tên tuổi của những DNN&V, những start-up Việt Open ngày càng nhiều trong khu vực và trên quốc tế .Kinh nghiệm quốc tế đã coi trọng việc phát triển DNN&V từ cách đây 70 năm, Việt Nam mới chỉ khởi đầu công cuộc này cách đây khoảng chừng 20 năm, vì thế phía trước cần rất nhiều nỗ lực để phát huy tối đa vai trò của khu vực DNN&V, góp phần vào sự phát triển nâng tầm và bền vững và kiên cố thật sự của nền kinh tế tài chính .

Tất cả chúng ta đều tin rằng bệnh dịch Covid-19 sẽ không cản trở được những doanh nhân Việt luôn tràn đầy nhiệt huyết và nỗ lực để vượt qua mọi khó khăn, đóng góp vào quá trình phục hồi và phát triển của nền kinh tế.

Nhân dịp ngày Doanh nhân Việt Nam, nhân ngày 20 năm sinh ra của nghị định tiên phong của nhà nước đưa ra định nghĩa của DNN&V, xin gửi những lời chúc tốt đẹp nhất tới hội đồng DNN&V Việt Nam, dù chặng đường phía trước còn rất nhiều khó khăn vất vả, nhưng chúc những DNN&V luôn vững tay chèo vượt qua sóng dữ và đi ra biển lớn thành công xuất sắc !

Nguyễn Hoa Cương (Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư)

Năm đề xuất tạo cú hích để doanh nghiệp sản xuất an toàn

Năm đề xuất tạo cú hích để doanh nghiệp sản xuất an toàn

Đối mặt với dịch bệnh lê dài ngoài dự kiến, cùng những biến chủng virus nguy khốn, những nước trên quốc tế đã tiến hành kế hoạch chống dịch khác nhau. Nhiều nước tiến tới gật đầu “ sống chung với Sars-Cov-2 ” .