Người ‘làm thuê số 1’ ở Việt Nam

Có một thời khái niệm lao động được đánh đồng với cơ bắp, vị trí chỉ huy được xem là vật mua và bán, biếu xén, thậm chí còn “ để dành ”. Còn giờ đây cuộc đua thương trường thực sự quyết liệt, không ít người trẻ tuổi giữ vị trí trách nhiệm với mức lương cao ngất ngưởng .

Phó Tổng giám đốc Pepsi VN Lê Trung Thành
Phó tổng giám đốc Pepsi việt nam Lê Trung Thành .

Họ là những người trẻ ở độ tuổi 20-30, họ không có vốn tiền tỉ, không vai vế thân quen, nhưng họ được một đơn vị chức năng, một công ty hay một tập đoàn lớn đa vương quốc mời về, “ đặt ” vào những vị trí quan trọng và tất yếu đồng lương trả cho họ cũng phải thật xứng danh bởi họ là những “ người làm thuê số 1 ” .

Đây là câu chuyện về Lê Trung Thành, Phó tổng giám đốc Pepsi VN với mức lương hơn 6.000 USD/tháng, anh chính là thành viên sáng lập Trường dạy nghề marketing IAM. Nhưng ít ai biết để trở thành một marketing giỏi nhất VN và được Tập đoàn Pepsi tuyển dụng, chàng trai 34 tuổi đã “khởi nghiệp” bằng những bảng điều tra thị trường với tiền công 50.000 đồng/tuần.

Năm 1992, lần tiên phong ở việt nam Open hoạt động giải trí khảo sát thị trường. Một công ty điều tra và nghiên cứu thị trường từ Đất nước xinh đẹp Thái Lan cử chuyên viên bay sang đặt yếu tố link với Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh triển khai cuộc tìm hiểu diện rộng trên người tiêu dùng TP TP HCM, TP.HN và TP. Đà Nẵng. Thành ở trong số 5 sinh viên tình nguyện tham gia dự án Bất Động Sản điều nghiên này .
Thời ấy, những hoạt động giải trí khảo sát thị trường đều trong thực trạng sơ khai, đối tượng người tiêu dùng khoanh vùng phạm vi khảo sát chưa được lựa chọn, đa phần đụng đâu hỏi đó. Cầm bảng câu hỏi, chàng sinh viên kinh tế tài chính cứ thế mà lủi vào bất kể thành phố nào có vẻ như “ hiền, hiền … ”, gõ bất kỳ cửa nhà nào thấy “ dễ, dễ … ”, cũng có khi cả buổi chẳng tích lũy được gì bởi đối tượng người tiêu dùng không nằm trong khoanh vùng phạm vi khảo sát. Mỗi bảng câu hỏi làm rất công phu, được trả công 5.000 đồng. Và lần tiên phong trong đời, Thành đã kiếm được tiền : 50.000 đồng cho một tuần đi khắp hang cùng ngõ ngách .
“ Nhưng bù lại, có một cái gì đó rất khác lạ đã nhen lên trong đầu tôi với bảng câu hỏi và những phương pháp mà người ta tìm kiếm tài liệu. Nó khác trọn vẹn với những bộ môn đã học trong nhà trường “, Thành nói .
Lần tiên phong Thành biết một cách cơ bản về “ thăm dò ”, “ điều nghiên ”, những thuật ngữ tưởng chừng như đơn thuần mà sau này tôi mới biết những thông tin đó quyết định hành động số phận cả một dự án Bất Động Sản hàng triệu USD. Cậu sinh viên năm cuối từ từ thể hiện mình là người có đầu óc tổ chức triển khai và nhiều kinh nghiệm tay nghề nhất trong nhóm, được “ thăng quan tiến chức ” nhóm trưởng, rồi đảm nhiệm truyền đạt kỹ năng và kiến thức cho những sinh viên mới hơn. Rồi được đi Thành Phố Hà Nội, Thành Phố Đà Nẵng …
Ký ức những ngày đầu học nghề vẫn chưa phai trong tâm lý vị phó tổng giám đốc ở tuổi 34 ngày hôm nay : “ Lần ấy, Công ty sữa F. đã đổ không biết bao nhiêu tiền để tìm hiểu về thị trường sữa ở VN. Tôi lấy làm lạ, F. là một tên thương hiệu lớn toàn thế giới sao phải tìm hiểu quá tốn kém như vậy “, Thành cho biết .
Các số liệu thống kê do nhóm tìm hiểu mang về tiềm ẩn một thông tin rất là quan trọng nói về sữa. Bởi trước đó, người dân chỉ biết một thương hiệu quá quen thuộc vốn trước kia là của hãng F. ” Và đúng như tôi phán đoán, hãng F. phát động đại chiến đòi lại thương hiệu của mình. Cho dù thắng lợi không thuộc về hãng F. một cách toàn vẹn, nhưng tôi đã thấy được sức mạnh kinh hồn của những tấm phiếu tìm hiểu thị trường – bài học kinh nghiệm tiên phong về tên thương hiệu của tôi đã có từ đây ”, Thành nhớ lại .
Tốt nghiệp loại xuất sắc, không đi “ đầu quân ” cho những công ty quốc tế như nhiều sinh viên giỏi khác, Thành quyết định hành động ở lại thao tác tại Trung tâm nghiên cứu và điều tra thị trường của Đại học Kinh tế. Thành thú thật : “ Trước tiên là do mê việc làm mới lạ này, nhưng thực tình tôi cũng chờ một suất học bổng của trường ”. Bởi mức lương 600.000 đồng / tháng chẳng thấm vào đâu so với sức lực lao động anh bỏ ra cho những dự án Bất Động Sản khảo sát thị trường tiếp theo .
Năm 1993, hàng loạt “ triệu phú ” như Caltex, Unilever, Johnson and Johnson, P&G … khởi đầu Open và kéo theo hàng loạt phương pháp tiếp thị. Thành lao vào tiếp cận, học hỏi hầu hết những mô hình khảo sát công nghiệp, hàng tiêu dùng, thói quen tiêu xài, sở trường thích nghi xem truyền hình … Những cánh cửa mới cứ mở ra liên tục nên anh nghĩ không hề đứng bên ngoài mà học được, cần phải bước vào bên trong mới hoàn toàn có thể nhìn được cận cảnh. ” Lúc đó tôi khát khao được đi làm cho những tập đoàn lớn quốc tế một cách mãnh liệt, đi làm không vì đồng lương cao hơn mà nơi đó, tôi sẽ học được điều mình cần ”, anh nói .
Với doanh nghiệp trong nước, Thành là người “ quan trọng ”, có kinh nghiệm tay nghề, nhưng khi bước chân gõ cửa những tập đoàn lớn, công ty đa vương quốc thì anh thấy mình là … số lượng không. Sau này đúc rút lại, chưa khi nào trong đời Thành bị người ta khước từ nhiều như vậy. Đơn xin việc nộp ào ào, và nơi nào cũng hỏi về … kinh nghiệm tay nghề. Cuối cùng đành phải đi đường vòng làm sales ( nhân viên cấp dưới bán hàng ) cho hãng Caltex .

“Đó là giai đoạn mà tôi khủng hoảng đến vật vã, tôi được giao đi chào hàng món “khó nuốt” nhất là… nhựa đường. Hết nhựa lại tới nhớt. Không còn cảnh áo trắng cà vạt, xách cặp táp đi làm điều tra thị trường như ngày nào. Nhiệm vụ của tôi lúc ấy là tiếp cận với… lề đường, với những người thợ sửa xe lấm lem dầu mỡ và nói toàn những câu chuyện đá banh, vụ án, chuyện “xe cán chó” mới hòa nhập khách hàng được. Tôi cảm thấy mình lì hơn, nhưng nghĩ lại mới thấy đó cũng là một giáo trình quí giá sau này, những gì tôi học trong nhà trường chỉ một thì cuộc đời đã dạy tôi mười”, anh cho biết.

Là nhân viên cấp dưới bán dầu nhớt, nhưng công ty cũng pháp luật lưu loát tiếng Anh. Thành lại phải vật vã vượt qua những tiêu chuẩn mới tiếng Anh, kỹ năng và kiến thức tiếp xúc, kỹ thuật “ vượt qua phản đối ” mà người bán hàng khi nào cũng phải đối lập .
Khi chuyển sang thao tác cho Unilever qua một cuộc phỏng vấn “ chữa cháy ” cho một người bạn, Thành mới hiểu đúng về giá trị của việc làm và kinh nghiệm tay nghề. Khi tham gia phỏng vấn, người ta ý kiến đề nghị Thành đưa ra mức lương cho chính mình ( điều này hầu hết còn rất lạ lẫm so với những doanh nghiệp nhà nước ), Thành ý kiến đề nghị mức cao gấp đôi so với lương đang hưởng bên Công ty Caltex : 400 USD / tháng. Nhưng thật không ngờ, Unilever đồng ý chấp thuận ngay mức lương tự yêu cầu đó. Cuộc đời Thành rẽ sang một bước ngoặt khác …
Nhiệm vụ tiên phong được giao khi về đầu quân cho tập đoàn lớn Unilever là kiến thiết xây dựng tên thương hiệu cho hai loại sản phẩm : xà bông Lifebuoy và Lux. Thành thao tác độc lập, được báo cáo giải trình thẳng với trưởng phòng tiếp thị. Đó là một người phụ nữ Thụy Sĩ cho tới giờ anh vẫn rất kính trọng. “ Bà có trách nhiệm nâng đỡ những năng lực việt nam, và suốt 8 năm trời mình đã có dịp kiểm chứng lời bà ấy nói. Mỗi khi mình làm rất là mà chưa được suôn sẻ thì bà vò đầu, bứt tai cảm thấy như chính bà chưa làm tròn bổn phận ”, Thành kể lại. Học với người giỏi phải luôn ở tư thế “ hừng hực lửa ” và đừng khi nào nghĩ đến việc gặp người đàn bà Thụy Sĩ này với cái đầu trống không. Bà ấy bảo : “ Hãy tâm lý và chọn ra giải pháp rồi đến chuyện trò với tôi sau ” .
Trong môi trường tự nhiên như vậy, Thành đã bước vào thử thách tiên phong bằng cách “ chinh phục ” con dấu ” cầu chứng ” ( dấu kiểm nghiệm y tế ) cho thương hiệu Lifebuoy. Đó là thời gian mà thương hiệu này đang bị hai đối thủ cạnh tranh khác cạnh tranh đối đầu kinh hoàng. Cuối cùng chàng trai trẻ đã giành thắng lợi ngoạn mục với con dấu “ cầu chứng ” của Viện Pasteur với cam kết 10 triệu bánh xà phòng phát không cho mạng lưới hệ thống y tế hạ tầng trong 3 năm .
Để có được thành công xuất sắc đó, trong suốt 3 năm trời Thành phải đi thuyền vào tận những vùng sâu nhất của ĐBSCL hay lặn lội lên những bản làng tít tận Cao Bằng để tìm hiểu, nghiên cứu và điều tra thương hiệu của mình làm có tính năng ra làm sao so với hội đồng. Đó cũng là một giá trị quan trọng trong việc tiếp thị tên thương hiệu : giá trị mà mẫu sản phẩm mang lại cho hội đồng – cái chân của hoạt động giải trí marketing chuyên nghiệp là đây .
Năm 1999, thương hiệu Lifebuoy được phần thưởng Unilever toàn thế giới bởi liên tục tăng trưởng trong vòng 3 năm. Phần thưởng dành cho “ công trạng ” này là một suất du học cao học quản trị kinh doanh thương mại tại nước Australia .
Về nước, Thành vấp phải một khủng hoảng cục bộ trong 6 tháng tiên phong, mẫu sản phẩm nhuộm tóc Sunsilk vốn thành công xuất sắc bùng cháy rực rỡ ở Vương Quốc của nụ cười lại thất bại nặng nề tại thị trường TP HCM. Hóa ra, sai lầm đáng tiếc lại nằm ở điểm cơ bản trong nghiên cứu và điều tra thị trường do nóng vội và chủ quan khi nghĩ rằng : Ở Xứ sở nụ cười Thái Lan thành công xuất sắc thì ở việt nam chuyện sở hữu thị trường là việc … đương nhiên .
Chỉ trong 3 tuần thử nghiệm đã có ngay hiệu quả đắng cay : lỗ 3 triệu USD. Có hai thái độ phải lựa chọn của người chỉ huy chương trình khi bị thất bại nặng nề : một là đổ thừa “ không phải lỗi tại tôi ” ; hai, cắn răng nhận nghĩa vụ và trách nhiệm và quyết tâm làm lại. Thành đã chọn cách thứ hai khi anh đến gõ cửa phòng tổng giám đốc và đề xuất : “ Hãy cho tôi thêm 6 tháng nữa để làm lại mọi việc. Nếu không làm được, tôi gật đầu bị đuổi việc ” .

Những cái nhìn tỉnh táo hơn, những cuộc điều tra khoa học hơn, mẫu mã được thay đổi, chỉ sau 6 tháng doanh số tăng gấp đôi, sản phẩm dần lấy lại được thị trường. Sếp gật gù khen ngợi, còn với Thành đó là một bài học xương máu trên con đường chinh phục thị trường.

Thất bại cũng như năng lực chuyển bại thành thắng của Thành không lọt qua được mắt của những tập đoàn lớn, công ty đa vương quốc. Tổng giám đốc Pepsi việt nam, ông Phạm Phú Ngọc Trai, nói đơn thuần nhưng khá đầy đủ khi mời Thành về thao tác với cương vị phó tổng giám đốc đảm nhiệm hàng loạt mảng marketing : “ Đó là một con người thao tác đầy mê hồn và có sự phát minh sáng tạo mãnh liệt ” .
Con đường chinh phục thị trường của Lê Trung Thành vẫn còn là con đường dài phía trước, nhưng với riêng anh vẫn không thôi ấp ủ một tham vọng : Đưa Trường dạy nghề marketing IAM trở thành một TT đào tạo và giảng dạy chuyên viên markerting số 1 của việt nam .
( Theo Tuổi Trẻ )