Việt Nam có bao nhiêu người ‘siêu nghèo’?

( KTSG Online ) – Gần đây một tờ báo mạng đăng bài viết nhan đề “ Việt Nam sẽ có hơn 1.500 người siêu giàu năm 2026 ”. Theo bài báo, năm năm nay, Việt Nam có gần 600 người “ siêu giàu ”. Năm ngoái, số lượng này là hơn 1.200, và ước tính sẽ tăng lên hơn 1.500 sau bốn năm nữa .
Đối với số đông fan hâm mộ, thông tin bài trên báo đến đây là … hết, vì muốn xem thêm phải trả tiền. Nhưng chỉ ngần ấy cũng đủ gợi cho người viết sự tò mò muốn khám phá về một chủ đề khác trái chiều với nội dung bài viết trên. Đó là hiện Việt Nam có bao nhiêu người “ siêu nghèo ”, và đến năm 2026, thì “ giới siêu nghèo ” này sẽ ra sao .
Câu hỏi tưởng dễ vấn đáp này lại không dễ chút nào. Trước hết, thế nào là “ siêu nghèo ”. Vì không đọc tiếp nên người viết không rõ bài báo trên định nghĩa một người siêu giàu thế nào. Tuy nhiên, chắc điều này cũng không ngoài chuẩn chung đã được gật đầu thoáng đãng : người “ siêu giàu ” có gia tài giá trị trên 100 triệu đô la Mỹ ( khoảng chừng 2.300 tỉ đồng ). Ngược lại, thế nào là một người “ siêu nghèo ” ở nước mình ?

Đã từ lâu, chúng ta có tiêu chí để xác định người nghèo và người cận nghèo. Vậy người nghèo ở Việt Nam có thu nhập bao nhiêu và họ khác gì với người cận nghèo?

Tìm tiêu chuẩn vương quốc để xác lập người nghèo, hay đúng mực hơn là hộ nghèo, trên mạng không khó. Chỉ vài thao tác gõ bàn phím là hoàn toàn có thể tiếp cận được ngay thông tin qua những văn bản chính thức. Ngày 27-1-2021, nhà nước phát hành một nghị định lao lý “ chuẩn nghèo đa chiều ” cho tiến trình 2021 – 2025 ( 1 ). Sau khi đọc nghị định, người viết bài nghĩ rằng bằng cách dùng cụm từ “ chuẩn nghèo đa chiều ”, có lẽ rằng người soạn văn bản muốn đề cập đến một loạt những tiêu chuẩn đi kèm từ nhiều góc nhìn dùng để xác lập hộ nghèo như thông lệ nhiều nước khác trên quốc tế, chứ không đơn thuần chỉ dựa trên gạo hay tiền .
Theo nghị định của nhà nước, hộ nghèo ở nông thôn là hộ mái ấm gia đình có thu nhập trung bình đầu người mỗi tháng dưới 1,5 triệu đồng và thiếu vắng từ ba “ chỉ số giám sát mức độ thiếu vắng dịch vụ xã hội cơ bản ” trở lên ; còn hộ nghèo ở thành thị có thu nhập trung bình đầu người mỗi tháng thấp hơn 2 triệu đồng và thiếu từ ba chỉ số này trở lên. Tiếp theo, hộ cận nghèo là hộ có thu nhập tựa như như hộ nghèo nhưng chỉ thiếu dưới ba “ chỉ số giám sát mức độ thiếu vắng dịch vụ xã hội cơ bản ”, một khái niệm sẽ được lý giải rõ hơn bên dưới .
Theo phụ lục có tên “ Dịch Vụ Thương Mại xã hội cơ bản, chỉ số giám sát mức độ thiếu vắng dịch vụ xã hội cơ bản và ngưỡng thiếu vắng trong chuẩn nghèo đa chiều quy trình tiến độ 2022 – 2025 ” phát hành kèm theo nghị định nói trên, sáu dịch vụ xã hội cơ bản gồm ( i ) việc làm, ( ii ) y tế, ( iii ) giáo dục, ( iv ) nhà tại, ( v ) nước hoạt động và sinh hoạt, và vệ sinh, ( vi ) thông tin. Mỗi dịch vụ xã hội cơ bản lại được phân thành hai chỉ số nhằm mục đích đo lường và thống kê mức độ thiếu vắng những loại dịch vụ này được xác lập đơn cử bằng định nghĩa “ ngưỡng thiếu vắng ” .

Ví dụ, dịch vụ xã hội cơ bản về việc làm gồm hai chỉ số đo lường, (1) việc làm với ngưỡng thiếu hụt được định nghĩa như sau: “Hộ gia đình có ít nhất một người không có việc làm (người trong độ tuổi lao động có khả năng lao động, sẵn sàng/mong muốn làm việc nhưng không tìm được việc làm); hoặc có việc làm công ăn lương nhưng không có hợp đồng lao động”; và (2) người phụ thuộc trong hộ gia đình với ngưỡng thiếu hụt được định nghĩa như sau: “Hộ gia đình có tỷ lệ người phụ thuộc trong tổng số nhân khẩu lớn hơn 50%. Người phụ thuộc bao gồm: trẻ em dưới 16 tuổi; người cao tuổi hoặc người khuyết tật đang hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng”. Bạn đọc muốn tìm hiểu thêm, xin tham khảo đường dẫn bên dưới(1).

Điều đáng mừng là tiêu chuẩn xác lập hộ nghèo đổi khác theo thời hạn theo hướng tích cực hơn. Đọc lại tài liệu, tất cả chúng ta sẽ thấy Việt Nam đã biến hóa tiêu chuẩn xác lập hộ nghèo từ gạo sang tiền. Năm 1993, mức xác lập hộ nghèo là 15 kí gạo / tháng / người ở nông thôn và 20 kí gạo ở thành thị. Từ năm 1998, “ hiện vật ” được thay bằng “ hiện kim ”, và từ năm 2000 đến nay, chuẩn nghèo được nâng lên mỗi 5 năm một lần .
Vậy Việt Nam có bao nhiêu người nghèo ? Theo hiệu quả tổng tìm hiểu dân số và nhà ở năm 2019 của Tổng cục Thống kê ( 2 ), Việt Nam có 26,8 triệu hộ mái ấm gia đình tính tròn. Còn theo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, ước tính đến cuối năm 2020, tỷ suất hộ nghèo giảm còn 2,75 % và hộ cận nghèo còn 4 % ( 3 ). Từ những số lượng này, hoàn toàn có thể tạm tính số hộ nghèo tại Việt Nam là khoảng chừng 730.000 hộ và số hộ cận nghèo là khoảng chừng 1 triệu hộ .
Trong số đó có bao nhiêu người nghèo, cận nghèo ? Người viết không tìm được số lượng chính thức. Thôi thì lại tạm tính. Theo hiệu quả tìm hiểu nêu trên, trung bình mỗi hộ có 3,5 người. Như vậy, làm một phép tính đơn thuần sẽ cho biết Việt Nam có chừng 2,5 triệu người nghèo và chừng 3,5 triệu người cận nghèo. Xin nhấn mạnh vấn đề ngay rằng tổng thể những số lượng này chỉ là ước tính của người viết dựa trên thống kê trung bình để tất cả chúng ta tiện tưởng tượng, không phải là thống kê chính thức .

Trở lại với chuyện có bao nhiêu người “siêu nghèo” ở Việt Nam. Trước đây, trước năm 1993, chúng ta còn phân biệt “hộ nghèo” và “hộ đói”. Nếu tạm chấp nhận “hộ đói” là “hộ siêu nghèo”, chúng ta có thể đưa ra con số này. Nhưng do trong điều kiện bình thường không có thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh, Việt Nam không còn hộ đói, nên cũng khó xác định cụ thể “hộ siêu nghèo” như cách làm với “người siêu giàu”.

Báo cáo khảo sát mức sống dân cư năm 2020 của Tổng cục Thống kê cho biết chênh lệch thu nhập trung bình đầu người một tháng năm 2020 giữa nhóm thu nhập cao nhất ( 20 % dân số có thu nhập cao nhất theo tìm hiểu để thực thi báo cáo giải trình này ) so với nhóm thu nhập thấp nhất ( 20 % dân số nghèo nhất ) là tám lần ( 4 ). Cụ thể, thu nhập tháng trung bình đầu người của hai nhóm này lần lượt là 9,1 triệu đồng và 1,14 triệu đồng. Chênh lệch giàu-nghèo ở Việt Nam lúc bấy giờ chỉ có tám lần ? Chắc nhiều người sẽ hoài nghi số lượng đó .
Chúng ta không có những số liệu đơn cử để chứng tỏ chênh lệch đó đúng hay sai. Tuy nhiên, vài số lượng sau đây hoàn toàn có thể làm tất cả chúng ta tâm lý thêm. Như đã nêu ở đầu bài viết, năm ngoái, Việt Nam có hơn 1.200 người siêu giàu với gia tài mỗi người hơn 100 triệu đô la Mỹ. So với thu nhập của một người thuộc nhóm thu nhập thấp nhất ( 1,14 triệu đồng / tháng hay 13,7 triệu đồng / năm ), thì người này phải thao tác đến 169.000 năm, hay 6.700 thế hệ ( mỗi thế hệ 25 năm ) không hề ngưng nghỉ mới có được ngưỡng thu nhập này .
Dĩ nhiên, đây chỉ là chuyện nói cho vui, nhưng cũng để nhắc nhở tất cả chúng ta rằng đối tượng người tiêu dùng là người nghèo – đặc biệt quan trọng là người “ siêu nghèo ”, hay những người nghèo nhất – vẫn rất cần sự giúp sức của tất cả chúng ta, của xã hội, để họ hoàn toàn có thể tiếp cận dễ hơn với những phương cách, phương tiện đi lại giúp giảm nghèo. Hãy chìa cánh tay ra với người nghèo không phải chỉ khi họ lâm hoạn nạn mà ngay cả trong điều kiện kèm theo thông thường, tất cả chúng ta – những người suôn sẻ hơn về kinh tế tài chính, nhất là người giàu – hãy làm những gì hoàn toàn có thể để giúp đồng bào mình thoát nghèo .
Việt Nam có thêm người giàu, hay người siêu giàu, cũng là điều đáng mừng với điều kiện kèm theo là sự phong phú từ của cải tích góp được của họ không làm ngày càng tăng bất bình đẳng. Ước gì khi số người siêu giàu năm 2026 tăng lên đúng như Dự kiến, tỷ suất hộ nghèo ở Việt Nam cũng giảm đi đáng kể về thực ra .
Cuối cùng, theo lẽ tự nhiên, giàu sang là mong ước của mọi người, nên người ta thường chăm sóc đến những câu truyện của người giàu. Vì thế, ai muốn đọc bài viết nêu ở đầu bài thì phải trả tiền. Khác với bài viết đó, người viết bài bạn đang đọc không mong bạn sẽ trả tiền mà chỉ mong rằng sẽ có nhiều người đọc, san sẻ ý tưởng sáng tạo của mình càng nhiều, càng tốt. Không chỉ chuyện về giới siêu giàu mới đáng cho tất cả chúng ta chăm sóc. Chuyện hay về người nghèo, người “ siêu nghèo ” cũng đáng được như vậy .
Xin cám ơn bạn đọc đã theo dõi bài viết khá dài này .
— — — — —

(1)https://thuvienphapluat.vn/van-ban/van-hoa-xa-hoi/nghi-dinh-07-2021-nd-cp-quy-dinh-chuan-ngheo-da-chieu-giai-doan-2021-2025-463908.aspx?_ga=2.145029107.617732216.1646341871-1659898392.1646276376

( 2 ) http://www.tongdieutradanso.vn/thong-cao-bao.html
( 3 ) http://www.molisa.gov.vn/Pages/tintuc/chitiet.aspx?tintucID=224563
( 4 ) https://www.gso.gov.vn/wp-content/uploads/2021/05/Ket-qua-so-bo-KSMS2020.pdf