Kon Tum – Wikipedia tiếng Việt

Kon Tum là một tỉnh nằm ở phía bắc Tây Nguyên, Việt Nam.

Năm 2018, Kon Tum là đơn vị chức năng hành chính Nước Ta đông thứ 61 về số dân, xếp thứ 59 về Tổng sản phẩm trên địa phận ( GRDP ), xếp thứ 53 về GRDP trung bình đầu người, đứng thứ 28 về vận tốc tăng trưởng GRDP. Với 535.000 người dân [ 3 ], số liệu kinh tế tài chính – xã hội thống kê GRDP đạt 20.057 tỉ Đồng ( tương ứng với 0,8711 tỉ USD ) [ 4 ], GRDP trung bình đầu người đạt 37,49 triệu đồng ( tương ứng với 1.628 USD ), vận tốc tăng trưởng GRDP đạt 8,10 % .
Tỉnh lỵ của Kon Tum là thành phố Kon Tum cách Thành phố Hồ Chí Minh 654 km về phía Bắc, cách thành phố TP. Đà Nẵng 320 km về phía Nam và cách thủ đô hà nội TP.HN 1.237 km về phía Nam. Tỉnh Kon Tum nằm ở ngã ba Đông Dương, phần nhiều nằm ở phía Tây dãy Trường Sơn, có vị trí địa lý :

• Phía bắc giáp tỉnh Quảng Nam với chiều dài ranh giới 142 km
• Phía nam giáp tỉnh Gia Lai với chiều dài ranh giới 203 km
• Phía đông giáp tỉnh Quảng Ngãi với chiều dài ranh giới dài 74 km[5]
• Phía tây giáp các tỉnh Sekong, Attapeu của Lào (154,222 km) và Ratanakiri của Campuchia (138,691 km).

Kon Tum cũng là tỉnh có diện tích lớn thứ 8 trong số 63 tỉnh thành Việt Nam.

Cảnh quan tại tỉnh Kon TumĐịa hình Kon Tum hầu hết là đồi núi, chiếm khoảng chừng 2/5 diện tích quy hoạnh toàn tỉnh, gồm có những đồi núi liền dải có độ dốc 150 trở lên [ 6 ]. Địa hình núi cao liền dải phân bổ hầu hết ở phía bắc – tây bắc chạy sang phía đông tỉnh Kon Tum, phong phú với gò đồi, núi, cao nguyên và vùng trũng xen kẽ nhau khá phức tạp, tạo ra những cảnh sắc đa dạng và phong phú, phong phú vừa mang tính đặc trưng của tiểu vùng, vừa mang tính xen kẽ và hoà nhập, Kon Tum có độ cao trung bình từ 500 mét đến 700 mét, riêng phía Bắc có độ cao từ 800 mét – 1.200 mét, đặc biệt quan trọng có đỉnh Ngọc Linh cao nhất với độ cao 2.596 mét [ 7 ] .
Khí hậu Kon Tum có nét chung của khí hậu vùng nhiệt đới gió mùa gió mùa của phía Nam Nước Ta, lại mang đặc thù của khí hậu cao nguyên. Khí hậu Kon Tum chia thành 2 mùa rõ ràng là mùa mưa và mùa khô [ 6 ]. Trong đó, mùa mưa thường khởi đầu từ tháng 4 đến tháng 11, mùa khô từ tháng 12 đến tháng 3 năm sau. Lượng mưa trung bình hàng năm vào khoảng chừng 2.121 mm, lượng mưa năm cao nhất 2.260 mm, năm thấp nhất 1.234 mm, ba tháng 7, 8, 9 có lượng mưa cao nhất. Mùa khô, gió hầu hết theo hướng hướng đông bắc, nhưng vào mùa mưa, gió hầu hết theo hướng tây-nam. Nhiệt độ có sự chênh lệch đáng kể giữa những khu vực trong tỉnh, khu vực miền núi cao trải dài phía Đông Bắc gồm những huyện Kon Plong, Tu Mơ Rông và Đăk Glei thời tiết thoáng mát và ôn hòa, trong khi đó khu vực đất thấp phía Tây Nam như huyện Ia H’Drai, Sa Thầy và thung lũng thành phố Kon Tum thời tiết nóng và oi ả hơn. [ 6 ]

Kon Tum nằm trên khối nâng Kon Tum, vì thế rất phong phú về cấu trúc địa chất và tài nguyên. Trên địa phận có 21 phân vị địa tầng và 19 phức hệ mắc ma đã được những nhà địa chất nghiên cứu và điều tra xác lập, hàng loạt những mô hình tài nguyên như sắt, crôm, vàng, nguyên vật liệu chịu lửa, đá quý, bán quý, sắt kẽm kim loại phóng xạ, đất hiếm, nguyên vật liệu Giao hàng sản xuất vật tư thiết kế xây dựng, … đã được phát hiện [ 6 ] .Rừng Kon Tum hầu hết là rừng nguyên sinh có nhiều gỗ quý như cẩm lai, dáng hương, pơ mu, thông [ 7 ] … tỉnh Kon Tum có khoảng chừng hơn 300 loài thực vật, thuộc hơn 180 chi và 75 họ thực vật có hoa. Động vật nơi đây cũng rất nhiều mẫu mã, phong phú, trong có nhiều loài hiếm, gồm có chim có 165 loài, 40 họ, 13 bộ, đủ hầu hết những loài chim. Thú có 88 loài, 26 họ, 10 bộ, chiếm 88 % loài thú ở Tây Nguyên. Bên cạnh những loài thú, Kon Tum còn có nhiều loại chim quý cần được bảo vệ như công, trĩ sao, gà lôi lông tía và gà lôi vằn [ 6 ] .

Vùng đất sơ khai của những bộ tộc tự trị[sửa|sửa mã nguồn]

Đập và hồ thủy điện Yaly vị trí giáp ranh với tỉnh Gia Lai

Về nguồn gốc tên gọi “Kon Tum“, theo ngôn ngữ Ba Na thì Kon là làng, Tum là hồ, chỉ tên gọi một ngôi làng gần một hồ nước cạnh dòng sông Đăk Bla mà hiện nay là làng Kon Kơ Nâm ở thành phố Kon Tum.

Vùng đất Kon Tum thời xưa là vùng đất hoang vắng, đất rộng, người thưa với sự sinh sống của những dân tộc địa phương gồm Xơ Đăng, Bana, Gia Rai, Giẻ Triêng, Brâu, Rơ Măm. Mỗi dân tộc gắn với một vùng cư trú khác nhau. Thiết chế xã hội truyền thống của người dân địa phương nơi đây là tổ chức triển khai làng ( kon ), mang tính khác biệt, do một già làng là người có uy tín nhất trong làng, đứng đầu [ 10 ]. Đất rộng người thưa, cách biệt với bên ngoài bởi rừng rậm và núi non hiểm trở, những làng địa phương là những xã hội thu nhỏ, chưa có một chính quyền sở tại liên minh trong khi chính quyền sở tại những vương quốc hùng mạnh xung quanh như Đại Việt, Chân Lạp, Chiêm Thành, Vạn Tượng chưa vươn tầm trấn áp đến đây .Tuy nhiên, do vị trí vùng đệm giữa Chiêm Thành và Chân Lạp, những bộ tộc tại Kon Tum thường trở thành tiềm năng những cuộc cướp bóc và kinh doanh nô lệ. Mãi đến thế kỷ 12, sau khi vượt mặt được Chân Lạp, Chiêm Thành mới toàn quyền ảnh hưởng tác động trên toàn vùng Tây Nguyên, độc quyền đô hộ lên vùng này .Năm 1471, sau khi vua Lê Thánh Tông chinh phạt Chiêm Thành, đẩy lùi chính quyền sở tại Chiêm Thành về phía Nam ( tương ứng vùng từ Khánh Hòa đến Bình Thuận ngày này ), đã cử những sứ thần thu phục những bộ tộc ở Tây Nguyên và sáp nhập vùng đất này vào chủ quyền lãnh thổ của Đại Việt .Mặc dù vậy, do đa phần tập trung chuyên sâu thiết lập chính quyền sở tại trên những vùng đất mới ở duyên hải, triều đình Đại Việt chưa thực sự thiết lập quyền trấn áp. Các dân cư địa phương vẫn được tự trị và hòa hợp hơn với người Kinh, vốn chịu tác động ảnh hưởng văn hóa truyền thống lên án việc cướp bóc và bắt nô lệ. Các quan viên được bổ chức trấn nhậm, đa phần chỉ mang tính hình thức chứng minh và khẳng định chủ quyền lãnh thổ. Năm 1540, triều đình Lê Trung hưng từ bổ Bùi Tá Hán làm tuần tiết xứ Nam – Ngãi được kiêm quản luôn cả những dân tộc miền núi ( Trung Sơn – Tây Nguyên ) .Mãi đến trào lưu khởi nghĩa Tây Sơn ( 1771 – 1786 ), ba đồng đội Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ cử nhiều sứ giả đến tăng cường quan hệ hợp tác liên minh với những bộ tộc vùng này nhằm mục đích tạo một hậu cứ vững chãi làm bàn đạp tiến xuống duyên hải, đồng thời mộ quân và tài lực ship hàng cho cuộc chiến tranh .

Bước chân những nhà truyền giáo và quy trình thực dân[sửa|sửa mã nguồn]

Thời Thiệu Trị, năm 1840, triều đình Huế cho lập Bok Seam, một người Bana làm quan quản lý những bộ tộc Tây Nguyên, đồng thời cho phép người Kinh và bộ tộc được phép tự do quan hệ mua và bán, trao đổi .Trong thời hạn này, những giáo sĩ Thiên chúa giáo cũng tìm cách mở đường lên cao nguyên để truyền đạo, trong đó có cả Kon Tum. Lịch sử Giáo hội Công giáo tại Nước Ta ghi nhận, sau chuyến mở đường năm 1848, 2 linh mục Pháp và 7 thầy giảng người Việt đã đến Kon Tum và đặt cơ sở tôn giáo tại đây vào năm 1850. Hai trong 4 TT truyền giáo tiên phong được đặt ở vùng Kon Tum ngày này : Kon Kơ Xâm ( do linh mục Combes đảm nhiệm, truyền giáo bộ tộc Bahnar-Jơlơng ) và Kon Trang ( do linh mục Dourisboure đảm nhiệm, truyền giáo bộ tộc Xơ Đăng ) .

Sau khi nắm được toàn quyền thực dân ở Đại Nam, người Pháp bắt đầu mở rộng quyền kiểm soát và tiến lên khai thác vùng Tây Nguyên. Năm 1888, một nhà phiêu lưu người Pháp là Mayréna xin phép chính quyền Pháp đi thám hiểm khu vực Tây Nguyên để thỏa thuận với các dân tộc thiểu số ở đây và được Toàn quyền Đông Dương lúc đó là Ernest Constans chấp thuận. Bằng các tiểu xảo, Mayréna đã thu phục được một số bộ tộc thiểu số (cụ thể là hai dân tộc Ba Na và Xơ Đăng) và thành lập ra Vương quốc Sedang với Mayréna làm vua, lấy hiệu là Vua Marie đệ nhất, vua Sedang. Thủ đô của Vương quốc Sedang tại làng Long Răng, hiện nay là làng Kon Gu, xã Ngok Wang, huyện Đăk Hà tỉnh Kon Tum, lấy tên là Pelei Agna hay thành phố vĩ đại, một số nguồn nói rằng tên thủ đô của vương quốc Sedang là Maria Pelei.

Sau đó, Mayréna quay về Quy Nhơn và thuyết phục chính quyền thực dân Pháp mua lại vương quốc Sedang. Sau khi Pháp từ chối đề nghị này, Mayréna sang Hồng Kông với ý định bán lại vương quốc Sedang cho người Anh. Nhân dịp này, công sứ Quy Nhơn Guiomar đã tìm cách ngăn chặn Mayréna trở về, đồng thời đặt quyền kiểm soát Tây Nguyên, dưới quyền công sứ Quy Nhơn. Năm 1892, chính quyền thực dân Pháp cho đặt tòa đại lý hành chính Kon Tum, do một giáo sĩ người Pháp là Vialleton (tên Việt: Truyền) phụ trách, trực thuộc tòa công sứ Bình Định.

Thời Pháp thuộc[sửa|sửa mã nguồn]

Cột mốc ngã ba biên giới Việt Nam-Lào-CampuchiaNgày 4 tháng 7 năm 1904, chính quyền sở tại thực dân Pháp xây dựng tỉnh Plei Ku Der, do một công sứ Pháp là Leon Plantié nắm quyền quản lý, gồm 2 tòa đại lý hành chính mới xây dựng là Kon Tum ( trước kia thuộc Tỉnh Bình Định ) và Cheo Reo ( trước kia thuộc Phú Yên ). Ngày 25 tháng 4 năm 1907, chính quyền sở tại thực dân Pháp lại bãi bỏ tỉnh Plei Ku Der. Toàn bộ đất đai của tỉnh Plei Ku Der gồm hai tòa đại lý hành chính Kon Tum và Cheo Reo được sáp nhập trở lại hai tỉnh Tỉnh Bình Định và Phú Yên như trước đó. Ở tòa đại lý Kon Tum, viên đại lý tiên phong là Guenot .Ngày 9 tháng 2 năm 1913, chính quyền sở tại thực dân Pháp chính thức xây dựng tỉnh Kon Tum, gồm có đại lý hành chính Kon Tum tách ra từ Tỉnh Bình Định, đại lý hành chính Cheo Reo tách ra từ Phú Yên và đại lý hành chính Buôn Ma Thuột. Năm 1917, Pháp xây dựng tòa đại lý hành chính An Khê, gồm huyện Tân An và khu vực người dân tộc thiểu số đặt dưới quyền quản lý của công sứ Kon Tum. Ngày 2 tháng 7 năm 1923, xây dựng tỉnh Đắk Lắk trên cơ sở tách đại lý Buôn Ma Thuột khỏi tỉnh Kon Tum .Ngày 3 tháng 12 năm 1929, thị xã Kon Tum được xây dựng, trên thực tiễn chỉ là thị xã, gồm tổng Tân Hương và một số ít làng dân tộc thiểu số phụ cận. Ngày 25 tháng 5 năm 1932, tách đại lý Pleiku ra khỏi tỉnh Kon Tum để xây dựng tỉnh Pleiku. Đến ngày 9 tháng 8 năm 1943, đại lý hành chính An Khê được tách khỏi tỉnh Kon Tum để sáp nhập vào tỉnh Pleiku. Lúc này tỉnh Kon Tum chỉ còn lại tổng Tân Hương và hàng loạt đất đai vùng đồng bào dân tộc thiểu số .Ngày 3 tháng 2 năm 1929, theo nghị định của Khâm sứ Trung Kỳ, tổng Tân Hương được lập thành thị trấn Kon Tum, từ đó thị xã Kon Tum trở thành tỉnh lị của tỉnh Kon Tum .

Trong chiến tranh giành độc lập[sửa|sửa mã nguồn]

Sau Cách mạng tháng 8, chính quyền sở tại Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã tổ chức triển khai lại tỉnh Kon Tum thành 4 đơn vị chức năng hành chính gồm những huyện Đăk Glei, Đăk Tô, Konplong và thị xã Kon Tum. Ngày 26 tháng 6 năm 1946, người Pháp tái chiếm lại Kon Tum và sau đó trao lại quyền trấn áp về danh nghĩa cho Quốc gia Nước Ta ( xây dựng năm 1949 ) để xây dựng Hoàng triều cương thổ. Trên trong thực tiễn, cỗ máy quản lý tại đây vẫn trên cơ sở hành chính cũ của người Pháp .Về phía chính quyền sở tại Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tỉnh Kon Tum chịu sự quản trị chỉ huy về hành chính của Xứ ủy Trung Kỳ và Phân ban hoạt động quốc dân thiểu số Nam Trung Bộ. Tháng 1 năm 1947, Phân khu 15 xây dựng, trong đó nòng cốt là tỉnh Kon Tum và những huyện miền Tây của hai tỉnh Quảng Nam và Tỉnh Quảng Ngãi. Trên trong thực tiễn, tổ chức triển khai hành chính của tỉnh Kon Tum vẫn giữ nguyên, nhưng chịu sự quản trị và chi phối của Phân khu 15 về hoạt động giải trí quân sự chiến lược. Tháng 8 năm 1947, Khu 15 Tây Nguyên được xây dựng, tỉnh Kon Tum là một trong những đơn vị chức năng hành chính thường trực Khu 15. Tháng 3 năm 1950, theo chủ trương của Liên Khu ủy V, tỉnh Kon Tum và Gia Lai được sáp nhập thành tỉnh Gia – Kon. Tháng 10 năm 1951, theo quyết định hành động của Liên Khu ủy V, tỉnh Kon Tum và những huyện phía tây Tỉnh Quảng Ngãi hợp nhất thành Mặt trận miền Tây. Tháng 2 năm 1954, Kon Tum là tỉnh tiên phong và duy nhất ở Tây Nguyên trọn vẹn đặt dưới quyền trấn áp của Việt Minh. Một thời hạn sau, Mặt trận miền Tây cũng được giải thể .

Hệ thống 2 chính quyền sở tại trong Chiến tranh Nước Ta[sửa|sửa mã nguồn]

Trẻ em chơi đùa cạnh xác một xe tăng bị tàn phá trong Trận Kon Tum. Ảnh được chụp năm 1972 .Sau khi Hiệp định Giơnevơ được ký kết, phía Quốc gia Nước Ta tiếp quản Kon Tum. Năm 1958 dưới thời Nước Ta Cộng hòa, cỗ máy hành chính tỉnh Kon Tum được chia thành tòa hành chính Kon Tum – cỗ máy hành chính cấp tỉnh, bên dưới gồm những Q. Kon Tum, Đăk Tô, Konplong và Đăk Sút .Năm 1958, Nước Ta Cộng hòa xây dựng Q. Toumơrông. Năm 1959, liên tục lập thêm Q. Chương Nghĩa. Năm 1960, Q. Konplong bị xóa bỏ. Năm 1961, tỉnh Kon Tum còn lại 4 đơn vị chức năng hành chính cấp Q. là Kon Tum, Đăk Tô, Đăk Sút, Toumơrông .

Năm 1972, Việt Nam Cộng hòa đổi tên chi khu Đăk Pét thành quận Đăk Sút để mở rộng chức năng về hành chính. Sau chiến dịch xuân – hè năm 1972, quân Giải phóng miền Nam Việt Nam giải phóng Đăk Tô – Tân Cảnh và đại bộ phận các vùng nông thôn, vùng kiểm soát của Việt Nam Cộng hòa bị thu hẹp đáng kể.[cần dẫn nguồn] Quận lỵ Đăk Tô phải chuyển về đèo Sao Mai; các chi khu Đăk Pét, Măng Đen, Măng Buk bị cô lập giữa vùng kiểm soát của quân Giải phóng. Lực lượng Việt Nam Cộng hòa chỉ còn tập trung phần lớn tại khu vực thành phố Kon Tum.[cần dẫn nguồn]

Năm 1974, quân Giải phóng tấn công tiêu diệt hoàn toàn các chi khu Đăk Pét, Măng Đen, Măng Buk. Tận dụng thời cơ thắng lớn ở Buôn Ma Thuột, ngày 16 tháng 3 năm 1975, quân giải phóng và dân chúng trong tỉnh đã nổi dậy tấn công vào đầu não của Việt Nam Cộng hòa ở nội thị, chiếm được thị xã và toàn tỉnh Kon Tum.[cần dẫn nguồn]

Sau khi Nước Ta thống nhất[sửa|sửa mã nguồn]

Tháng 10 năm 1975, tỉnh Kon Tum sáp nhập với tỉnh Gia Lai thành tỉnh Gia Lai – Kon Tum. Lúc này, trên địa bàn tỉnh Kon Tum cũ có thị xã Kon Tum và 3 huyện: Đăk Glei, Đăk Tô và Kon Plông.

Ngày 10 tháng 10 năm 1978, xây dựng huyện Sa Thầy trên cơ sở tách 4 xã thuộc huyện Đăk Tô và 1 xã thuộc thị xã Kon Tum. [ 12 ]Ngày 12 tháng 8 năm 1991, tỉnh Kon Tum được tái lập trên cơ sở chia tách tỉnh Gia Lai – Kon Tum thành 2 tỉnh mới : Gia Lai và Kon Tum. [ 13 ]Khi tách ra, tỉnh có 5 đơn vị chức năng hành chính thường trực, gồm thị xã Kon Tum ( tỉnh lỵ ) và 4 huyện : Đăk Glei, Đăk Tô, Kon Plông và Sa Thầy .Ngày 15 tháng 10 năm 1991, xây dựng huyện Ngọc Hồi trên cơ sở tách 3 xã thuộc Sa Thầy, 1 xã thuộc huyện Đăk Tô và 1 xã thuộc huyện Đăk Glei. [ 14 ]Ngày 24 tháng 3 năm 1994, xây dựng huyện Đăk Hà trên cơ sở tách 4 xã thuộc thị xã Kon Tum và 2 xã thuộc huyện Đăk Tô. [ 15 ]Ngày 31 tháng 1 năm 2002, chia huyện Kon Plông thành 2 huyện : Kon Plông và Kon Rẫy. [ 16 ]Ngày 9 tháng 6 năm 2005, chia huyện Đăk Tô thành 2 huyện : Đăk Tô và Tu Mơ Rông. [ 17 ]Ngày 14 tháng 9 năm 2009, chuyển thị xã Kon Tum thành phố Kon Tum .Từ đó, tỉnh Kon Tum có 9 đơn vị chức năng hành chính thường trực, gồm thành phố Kon Tum ( tỉnh lỵ ) và 8 huyện : Đăk Glei, Đăk Hà, Đăk Tô, Kon Plông, Kon Rẫy, Ngọc Hồi, Sa Thầy, Tu Mơ Rông .Ngày 11 tháng 3 năm năm ngoái, xây dựng huyện Ia H’Drai trên cơ sở tách 3 xã thuộc huyện Sa Thầy. [ 18 ]Tỉnh Kon Tum có 1 thành phố và 9 huyện như lúc bấy giờ .
Tỉnh Kon Tum có 10 đơn vị chức năng hành chính cấp huyện, gồm có 1 thành phố và 9 huyện với 102 đơn vị chức năng hành chính cấp xã, gồm có 7 thị xã, 10 phường và 85 xã. [ 19 ]

Kinh tế – xã hội[sửa|sửa mã nguồn]

Kon Tum có điều kiện kèm theo hình thành những cửa khẩu, lan rộng ra hợp tác quốc tế về phía Tây. Kon Tum có đường Quốc lộ 14 nối với những tỉnh Tây Nguyên và Quảng Nam, đường 40 đi Atôpư ( Lào ) .Giai đoạn từ năm 2001 đến năm 2010, cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính quy đổi cơ bản văn minh, công nghiệp kiến thiết xây dựng đạt 32 %, nông, lâm nghiệp 25 %, dịch vụ 43 %, GDP trung bình đầu người đạt 507 USD, nhu yếu vốn góp vốn đầu tư cả thời kỳ 476,6 triệu USD. Tình hình xuất nhập khẩu đến năm 2010 đạt 70 triệu USD. Đồng thời năm 2010 có 50.000 lượt khách du lịch, trong đó có 10.000 khách quốc tế. [ 21 ]Năm 2012, năm thứ hai tiến hành thực thi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Kon Tum lần thứ XIV. Tốc độ tăng trưởng kinh tế tài chính đạt 13,77 % so với cả nước [ 22 ] [ 23 ]. Trong đó, những ngành nông – lâm – thủy hải sản tăng 7,3 %, ngành công nghiệp – kiến thiết xây dựng tăng 17,49 %, ngành dịch vụ tăng 18,34 % và chỉ số giá tiêu dùng tăng 9,88 %. Thu ngân sách trên địa bàn đạt 1.632,2 tỷ đồng, vượt 0,5 % so với kế hoạch. Tỷ lệ lao động qua huấn luyện và đào tạo đạt 38,2 %, đồng thời xử lý việc làm cho khoảng chừng 6.200 lao động, góp thêm phần giảm tỷ suất thất nghiệp xuống dưới 5 %. Thu nhập trung bình đầu người đạt 22,12 triệu đồng, và tỷ suất hộ nghèo giảm còn 22,77 %. [ 22 ] [ 24 ]Ước tính đến cuối năm 2012, toàn tỉnh có 13.794 hợp tác xã, tăng 504 so với năm 2011. Danh thu trung bình của Hợp tác xã năm 2012 ước đạt 1,74 tỷ đồng / HTX / Năm, Lợi nhuận trung bình của hợp tác xã đạt 370,87 triệu đồng / HTX / Năm. Thu nhập trung bình của những xã viên hợp tác xã ước đạt 18,26 triệu đồng / xã viên / năm. Thu nhập của lao động liên tục trong những hợp tác xã, Liên hiệp hợp tác xã ước đạt 17,83 triệu đồng / lao động / năm. [ 25 ]Tỉnh Kon Tum đã thực thi tăng nhanh tăng trưởng những ngành kinh tế tài chính mũi nhọn và loại sản phẩm nòng cốt của tỉnh như Sâm Ngọc Linh, rau hoa xứ lạnh, nuôi cá tầm, cá hồi … gắn với tìm kiếm thị trường tiêu thụ. Tỉnh phấn đấu trong năm 2013, thu ngân sách nhà nước tại địa bàn đạt trên 1.830 tỷ đồng và kim ngạch xuất khẩu đạt trên 100 triệu USD. [ 24 ] [ 26 ]
Tính đến thời gian ngày 30 tháng 9 năm 2011, trên địa phận toàn tỉnh Kon Tum có 259 trường học ở cấp phổ trong đó có Trung học phổ thông có 14 trường, Trung học cơ sở có 94 trường, Tiểu học có 131 trường, trung học có 10 trường, có 10 trường đại trà phổ thông cơ sở, cạnh bên đó còn có 108 trường mẫu giáo [ 27 ]. Với mạng lưới hệ thống trường học như vậy, nền giáo dục trong địa phận Tỉnh Kon Tum cũng tương đối hoàn hảo, góp thêm phần giảm thiểu nạn mù chữ trong địa phận tỉnh. [ 27 ]
Theo thống kê về y tế năm 2011, trên địa phận toàn tỉnh Kon Tum có 121 cơ sở khám chữa bệnh thường trực Sở Y tế. Trong đó có 4 Bệnh viện, 13 Phòng khám đa khoa khu vực, 97 Trạm Y tế phường xã, và 1 Bệnh viện Điều dưỡng – Phục hồi công dụng. Toàn tỉnh có 1770 giường bệnh và 354 bác sĩ, 350 y sĩ, 694 y tá [ 28 ]. Nổi bật là Bệnh viện Đa khoa tỉnh Kom Tum, với nỗ lực không ngừng của Y – Bác sĩ tại bệnh viện, đã hạn chế được thực trạng bệnh nhân phải chuyến tuyến đến những bệnh viện tuyến trên như : Bệnh viện Chợ Rẫy ( Hồ Chí Minh ), Bệnh viện TP. Đà Nẵng ( Thành Phố Đà Nẵng ), Bệnh viện Bạch Mai ( Thành Phố Hà Nội ) .
Theo thống kê năm 2020, tỉnh Kon Tum có diện tích quy hoạnh 9.674,18 km², dân số năm 2020 là 561.742 người [ 1 ], tỷ lệ dân số đạt 58 người / km² .Theo hiệu quả tìm hiểu ngày 1 tháng 4 năm 1999, tỉnh Kon Tum có 316.600 người. Toàn tỉnh có 25 dân tộc, trong đó đông nhất là dân tộc Kinh có 145.681 người chiếm 46,36 %. Các dân tộc thiểu số gồm dân tộc Xơ Ðăng có 78.741 người, chiếm 25,05 %. dân tộc Ba Na có 37.519 người, chiếm 11,94 %. dân tộc Giẻ – Triêng có 25.463 người, chiếm 8,1 %. dân tộc Gia Rai có 15.887 người, chiếm 5,05 %. những dân tộc khác chiếm 3,5 % [ 21 ] .Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2019, dân số toàn tỉnh Kon Tum đạt 540.438 người, tỷ lệ dân số đạt 55 người / km² [ 30 ]. Trong đó dân số sống tại thành thị đạt gần 172.712 người, chiếm 32 % dân số toàn tỉnh [ 31 ], dân số sống tại nông thôn đạt 367.726 người, chiếm 68 % dân số [ 32 ]. Dân số nam đạt 271.619 người [ 33 ], trong khi đó nữ đạt 268.819 người [ 34 ]. Tỷ lệ tăng tự nhiên dân số phân theo địa phương tăng 2,28 ‰ [ 35 ] Đây cũng là tỉnh ít dân nhất vùng Tây Nguyên với hơn 540.000 dân .Theo thống kê của tổng cục thống kê Nước Ta, tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2009, toàn tỉnh Kon Tum có 42 dân tộc cùng người quốc tế sinh sống. Trong đó dân tộc kinh có 201.153 người, người Xơ Đăng có 104.759 người, người Ba Na có 53.997 người, Người Giẻ Triêng có 31.644 người, người Gia Rai có 20.606 người, người Mường có 5.386 người, Người Thái có 4.249 người, Người Tày có 2.630, cùng những dân tộc ít người khác như Nùng, Hrê, Brâu, Rơ Măm [ 36 ] …Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2019, Toàn tỉnh Kon Tum có 5 Tôn giáo khác nhau chiếm 262.856 người. Trong đó, nhiều nhất là Công giáo có 218.511 người, Phật giáo có 26.012 người, Tin Lành có 17.744 người, cùng những tôn khác như Cao Đài có 499 người, Đạo Bahá’í có 15 người, Đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa có bốn người, ở đầu cuối là Hồi giáo chỉ có một người [ 36 ] .

Kon Tum có nhiều cảnh quan tự nhiên như hồ Ya ly, rừng thông Măng Đen, khu bãi đá thiên nhiên Km 23, thác Đắk Nung, suối nước nóng Đăk Tô và các khu rừng đặc dụng, khu bảo tồn thiên nhiên… có khả năng hình thành các khu du lịch cảnh quan, an dưỡng. Các cảnh quan sinh thái này có thể kết hợp với các di tích lịch sử cách mạng như di tích cách mạng ngục Kon Tum, ngục Đăk Glei, di tích chiến thắng Đăk Tô – Tân Cảnh, chiến thắng Plei Kần, chiến thắng Măng Đen… các làng văn hoá truyền thống bản địa tạo thành các cung, tuyến du lịch sinh thái – nhân văn.

Có quốc lộ 14, quốc lộ 14C, quốc lộ 24, quốc lộ 40 đi qua .

• Khách du lịch qua sông tại Kon Tum
• Một tượng điêu khắc gỗ của người dân tộc địa phương Kon Tum
• 

  Hoàng hôn bên cầu Đăk Bla

  Xem thêm: Sở NN&PTNT Bình Dương đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất

• Trẻ em dân tộc thiểu số và sinh viên tình nguyện chiến dịch ” Mùa hè xanh ” ở xã Xốp, huyện Đăk Glei

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn