Các khuôn khổ hợp tác trong tiểu vùng sông Mê Công

Các khuôn khổ hợp tác trong tiểu vùng Mê Công

1. Hợp tác tiểu vùng Mê Công mở rộng (GMS):

Sáng kiến Hợp tác kinh tế tài chính tiểu vùng Mê Công lan rộng ra ( GMS ) được khởi xướng năm 1992 bởi Ngân hàng Phát triển Châu Á Thái Bình Dương ( ADB ). Các nước thành viên của tiểu vùng Mê Công lan rộng ra gồm Campuchia, Lào, Myanmar, Xứ sở nụ cười Thái Lan, Nước Ta, Trung Quốc ( với 2 tỉnh đại diện thay mặt là Vân Nam và Quảng Tây ) .
Hợp tác GMS nhằm mục đích tiềm năng thôi thúc, tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho hợp tác tăng trưởng kinh tế tài chính cùng có lợi giữa những nước Campuchia, Lào, Myanmar, Vương Quốc của nụ cười, Nước Ta và hai tỉnh Vân Nam và Quảng Tây ( Trung Quốc ), đưa tiểu vùng Mê Công lan rộng ra nhanh gọn trở thành vùng tăng trưởng nhanh và thịnh vượng ở Khu vực Đông Nam Á .

Hợp tác GMS được đánh giá là hợp tác hiệu quả nhất trong các cơ chế hợp tác Tiểu vùng. Các sáng kiến và hoạt động trong chương trình GMS tập trung vào 9 lĩnh vực chính bao gồm: Giao thông vận tải, Năng lượng, Môi trường, Du lịch, Bưu chính Viễn thông, Thương mại, Đầu tư, Phát triển Nguồn nhân lực, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

11 chương trình ưu tiên đã được xác định trong khuôn khổ hợp tác kinh tế tiểu vùng GMS, bao gồm: (i) Các tuyến trục bưu chính viễn thông và công nghệ thông tin liên lạc; (ii) Hành lang kinh tế Bắc – Nam; (iii) Hành lang kinh tế Đông – Tây; (iv) Hành lang kinh tế phía Nam; (v) Các tuyến liên kết điện năng và thương mại điện năng trong khu vực; (vi) Khung khổ chiến lược môi trường; (vii) Tạo thuận lợi cho thương mại và đầu tư qua biên giới; (viii) Tăng cường sự tham gia của khu vực tư nhân và khả năng cạnh tranh; (ix) Phát triển nguồn nhân lực và các kỹ năng; (x) Quản lý nguồn nước và phòng chống lũ; (xii) Phát triển du lịch tiểu vùng GMS.

Cho đến nay, GMS đã tổ chức triển khai 4 Hội nghị cấp cao và 17 Hội nghị Bộ trưởng. Hội nghị Bộ trưởng GMS lần thứ 18 được tổ chức triển khai tại Trung Quốc vào năm 2012, Hội nghị Thượng đỉnh GMS lần 5 tại Vương Quốc của nụ cười vào năm năm trước .
Tại Hội nghị Thượng đỉnh GMS lần 4, những nhà chỉ huy GMS đã trải qua Khung kế hoạch Hợp tác mới GMS quy trình tiến độ 2012 – 2022 ưu tiên tập trung chuyên sâu vào những nghành tăng trưởng những hiên chạy dọc kinh tế tài chính tiểu vùng, tăng cường liên kết giao thông vận tải, tăng trưởng nguồn năng lượng vững chắc, nâng cao hiệu suất cao môi trường tự nhiên …

2. Hợp tác ACMECS

ACMECS là khuôn khổ hợp tác kinh tế tài chính gồm 5 nước Cam-pu-chia, Lào, Mianma, Đất nước xinh đẹp Thái Lan và Nước Ta nhằm mục đích tăng cường hợp tác kinh tế tài chính chung và song phương để khai thác và phát huy lợi thế so sánh giữa những vùng, những nước thành viên, nâng cao sức cạnh tranh đối đầu, thu hẹp khoảng cách tăng trưởng. ACMECS được xây dựng tháng 11/2003 tại Hội nghị Cấp cao Bagan do Vương Quốc của nụ cười đề xuất kiến nghị. Việt Nam chính thức tham gia ACMECS tại HNBT ACMECS lần thứ 1 tại Vương Quốc của nụ cười, tháng 11/2004 .
Đến nay ACMECS có 7 nghành nghề dịch vụ hợp tác gồm : ( i ) thương mại – góp vốn đầu tư ; ( ii ) nông nghiệp ; ( iii ) công nghiệp – nguồn năng lượng ; ( iv ) giao thông vận tải ; ( v ) du lịch ; và ( vi ) tăng trưởng nguồn nhân lực ; ( vii ) y tế. ACMECS xây dựng 7 Nhóm công tác làm việc tương ứng với 7 nghành hợp tác. Mỗi nước ACMECS điều phối tối thiểu 1 nghành nghề dịch vụ hợp tác, trong đó Đất nước xinh đẹp Thái Lan điều phối 2 nghành là thương mại – góp vốn đầu tư và y tế ; Nước Ta điều phối 2 nghành nghề dịch vụ là tăng trưởng nguồn nhân lực và công nghiệp – nguồn năng lượng ; Campuchia điều phối hợp tác du lịch ; Lào điều phối hợp tác giao thông vận tải ; Mianma điều phối nông nghiệp .
Hội nghị Cấp cao ACMECS được tổ chức triển khai hai năm một lần theo luân phiên vần âm tên những nước. Hội nghị Bộ trưởng họp hàng năm. Gần đây nhất, Hội nghị Cấp cao ACMECS 4 được tổ chức triển khai vào ngày 17/11/2010, Hội nghị Cấp cao ACMECS 5 dự kiến sẽ được tổ chức triển khai vào đầu năm 2013 .
Đến nay, hợp tác ACMECS còn tiến triển chậm, hầu hết là những dự án Bất Động Sản song phương .

3. Hợp tác trong Uỷ hội sông Mê Công:

Ủy ban sông Mê Công quốc tế ( Mekong River Committee ) được Liên Hiệp Quốc xây dựng năm 1957 với bốn vương quốc xứ sở của những nụ cười thân thiện, Lào, Campuchia và Nước Ta Cộng hoà để cùng khai thác sông Mê Công. Tuy nhiên vì cuộc chiến tranh, kế hoạch khai thác bị ngừng trệ .
Ngày 5/4/1995, Ủy hội sông Mê Công ( Mekong River Commission ) được xây dựng với 4 thành viên là Lào, Campuchia, xứ sở của những nụ cười thân thiện, Nước Ta được xây dựng với việc những nước thành viên đã ký kết “ Hiệp định về hợp tác tăng trưởng bền vững và kiên cố sông Mê Công ”. Mục tiêu chính của Ủy hội sông Mê Công là thôi thúc hợp tác giữa những vương quốc thành viên trong sử dụng, tăng trưởng và bảo vệ tài nguyên nước và những tài nguyên tương quan một cách bền vững và kiên cố, vì quyền lợi chung của những vương quốc thành viên và phúc lợi của người dân trong lưu vực. Trung Quốc và Mianma không gia nhập ủy hội và chỉ tham gia với tư cách nước đối thoại ( dialogue partner ) .
Sau 15 năm xây dựng, Ủy hội sông Mê Công quốc tế đã đạt được nhiều hiệu quả tích cực, góp thêm phần thôi thúc sự tăng trưởng ở những vương quốc thành viên, tăng cường hợp tác giữa những nước thành viên và lan rộng ra hợp tác với hai nước thượng lưu là Trung Quốc, Mianma và nhiều đối tác chiến lược quốc tế khác. Trong những khuôn khổ hợp tác về lưu vực sông Mê Công, Ủy hội là tổ chức triển khai duy nhất có tính năng thiết kế xây dựng những khuôn khổ pháp lý, trong đó có những quy định ràng buộc so với những vương quốc thành viên về san sẻ công minh, hài hòa và hợp lý tài nguyên nước và cùng nhau bảo vệ môi trường sinh thái lưu vực sông cũng như thôi thúc những dự án Bất Động Sản tăng trưởng chung. Hoạt động của Ủy hội không những có ý nghĩa quan trọng so với sự tăng trưởng kinh tế tài chính, xã hội, bảo vệ thiên nhiên và môi trường của khu vực mà còn góp thêm phần tăng cường quan hệ hữu nghị giữa những vương quốc trong khu vực .
Từ ngày 4 – 5/4/2010, HNCC lần thứ nhất của Uỷ hội sông Mê Công quốc tế đã diễn ra tại Hua Hin, Thailand, với sự tham gia của Thủ tướng 4 nước thành viên Uỷ hội, Bộ trưởng Ngoại giao Mianma và Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc. Hội nghị diễn ra trong toàn cảnh lưu vực sông Mê Công đang đứng trước những thử thách to lớn như tình hình hạn hán nghiêm trọng, mối quan ngại ngày càng tăng trong lưu vực về tác động ảnh hưởng của những khu công trình thuỷ điện dòng chính, hậu quả đổi khác khí hậu … Yêu cầu tăng cường hợp tác sử dụng, tăng trưởng vững chắc và sử dụng hài hòa và hợp lý nguồn tài nguyên nước và những tài nguyên khác trong lưu vực sông Mê Công trở nên cực kỳ cấp bách. Các nước nhất trí cần phải tăng cường những nỗ lực điều phối trong lưu vực để giúp những vương quốc ven sông chuẩn bị sẵn sàng kế hoạch và kế hoạch ứng phó với đổi khác khí hậu .

4. Hợp tác Mê Công – Nhật Bản

Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 12 ( Philippines, tháng 1/2007 ), Nhật Bản đưa ra Chương trình quan hệ đối tác chiến lược Nhật Bản – Mêkông vì sự thịnh vượng chung. Sau đó, Hội nghị Cấp cao ( HNCC ) Mê Công – Nhật Bản lần tiên phong đã được tổ chức triển khai vào tháng 11/2009 tại Tokyo, trải qua Tuyên bố Tokyo làm nền tảng cho hợp tác quy trình tiến độ 2009 – 2012. Đến nay, khuôn khổ hợp tác Mê Công – Nhật Bản đã tổ chức triển khai được 4 HNCC và 4 Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ( HN BTNG ). Hợp tác được tiến hành trên nhiều nghành như tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội, kiến thiết xây dựng hạ tầng, triển khai tiềm năng Thiên niên kỷ, bảo vệ thiên nhiên và môi trường và bảo mật an ninh nguồn nước sông Mê Công …
Tại HNCC lần thứ tư ( tháng 4/2012 ), Lãnh đạo những nước đã trải qua Chiến lược Tokyo làm nền tảng cho hợp tác quy trình tiến độ 2013 – năm ngoái, gồm 3 trụ cột hợp tác chính : ( i ) Tăng cường liên kết trong tiểu vùng Mê Công và giữa tiểu vùng Mê Công với những khu vực và quốc tế ; ( ii ) Hợp tác cùng tăng trưởng giữa những nước Mê Công và Nhật Bản ; ( iii ) Bảo vệ thiên nhiên và môi trường và bảo mật an ninh con người. Bên cạnh đó, hợp tác Mê Công – Nhật Bản cũng được tiến hành trong khuôn khổ Sáng kiến hợp tác kinh tế tài chính và công nghiệp Mê Công – Nhật Bản, Sáng kiến “ Thập kỷ Mê Công xanh ” và những chương trình giao lưu văn hóa truyền thống, giao lưu nhân dân .

5. Hợp tác Mê Công – Mỹ

Cơ chế hợp tác LMI được hình thành từ năm 2009 theo sáng kiến của Mỹ, đến nay đã tổ chức được 4 Hội nghị Bộ trưởng và 2 cuộc họp Nhóm công tác, đã hoàn chỉnh và thông qua Tài liệu khái niệm và Chương trình hành động LMI 2011 – 2015, mở ra giai đoạn mới với các chương trình hoạt động và dự án cụ thể cho từng lĩnh vực ưu tiên.

Bên cạnh LMI, những nước cũng đã xây dựng chính sách hợp tác giữa những nước LMI và những người bạn ( FLM ), với Hội nghị Bộ trưởng FLM lần thứ nhất được tổ chức triển khai tháng 7/2011, gồm có những nước LMI và Úc, Nhật Bản, Nước Hàn, EU, New Zealand, ADB và WB.
Đến nay, LMI đã và đang tiến hành 1 số ít ý tưởng sáng tạo và hoạt động giải trí hợp tác sau :
– Hội nghị “ Sáng kiến những nước hạ nguồn Mê Công, hợp tác khu vực cung ứng với hiểm hoạ của bệnh truyền nhiễm ” ( 17-18 / 6/2010, Thành Phố Hà Nội, Nước Ta ) .
– Kết nghĩa giữa Ủy hội Mê Công và Ủy hội sông Mississippi nhằm mục đích tăng cường trao đổi kinh nghiệm tay nghề và hợp tác giữa hai bên .

– Chương trình “Dự báo Mê Công” (Mekong Forecast phát triển từ chương trình DRAGON – Delta Research and Global Observation Network) và các hợp tác môi trường: nhằm xây dựng các trạm quan trắc tự động để theo dõi về biến đổi khí hậu tại khu vực Tiểu vùng.

– Chương trình Đào tạo tiếng Anh chuyên ngành cho những cán bộ thao tác trong 4 nghành nghề dịch vụ hợp tác LMI đã tổ chức triển khai 3 khóa tại 3 nước Campuchia, Lào và Nước Ta .
– Tham gia Liên minh toàn thế giới về Bếp sạch nhằm mục đích tiềm năng tăng trưởng sử dụng nhà bếp nấu và nguyên vật liệu không thải khí độc, nâng cao chất lượng đời sống của dân cư, đặc biệt quan trọng là phụ nữ, thôi thúc thị trường quốc tế về những giải pháp nấu nguồn năng lượng sạch và hiệu suất cao, cắt giảm khí thải, góp thêm phần vào nỗ lực ứng phó với biến hóa khí hậu .
Hội nghị Bộ trưởng LMI lần 5 sẽ họp ngày 13/7/2012 tại Phnompenh, Campuchia .

6. Hợp tác Mê Công – Hàn Quốc: được triển khai với Hội nghị Bộ trưởng Mê Công – Hàn Quốc lần thứ nhất tổ chức từ 27 – 28/10/2011. Hội nghị đã thông qua “Tuyên bố Sông Hàn” về thiết lập “Quan hệ đối tác toàn diện giữa các nước Mê Công và Hàn Quốc vì thịnh vượng chung”, theo đó xác định mục tiêu, nguyên tắc và định hướng cho hợp tác tương lai giữa các nước Mê Công và Hàn Quốc. Trong năm 2012, các bên sẽ xây dựng chương trình hành động cho cơ chế hợp tác mới này. Các lĩnh vực ưu tiên của hợp tác là kết nối ASEAN, phát triển bền vững và phát triển nguồn nhân lực.

7. Hợp tác sông Mê Công – sông Hằng (MGC):

Hợp tác MGC xây dựng theo sáng tạo độc đáo của Ấn Độ và Vương Quốc của nụ cười, được trải qua tại cuộc gặp giữa Bộ trưởng Ngoại giao 6 nước Campuchia, Ấn Độ, Lào, Myanmar, xứ sở của những nụ cười thân thiện và Nước Ta được tổ chức triển khai vào dịp HNBT ASEAN ( AMM ) ở Bangkok ngày 28/7/2000. Mục tiêu của MGC là củng cố tình hữu nghị, đoàn kết giữa những nước thuộc lưu vực sông Mêkông và sông Hằng .
Cơ chế hợp tác MGC gồm có HNBT và họp SOM. Đến nay, MGC đã tổ chức triển khai 5 HNBT. HNBT lần 1 ( Viên Chăn tháng 11/2000 ) đã trải qua Tuyên bố Viên Chăn xác lập chính sách và nghành nghề dịch vụ hợp tác. HNBT lần 2 ( Thành Phố Hà Nội, ngày 28/7/2001 ) trải qua Chương trình hành vi TP. Hà Nội và những thoả thuận trong những nghành hợp tác về du lịch, văn hoá, tăng trưởng nguồn nhân lực và giao thông vận tải liên lạc. HNBT lần 3 ( Phnom Penh, ngày 20/6/2003 ) trải qua Lộ trình Phnom Penh. HNBT lần 4 tổ chức triển khai tại Cebu, Philippines, tháng 1/2007 và HNBT lần 5 tổ chức triển khai tháng 8/2007 tại Manila, Philippines bên lề HNBT ASEAN 40. Dự kiến Hội nghị Bộ trưởng Mê Công – Ganga lần 6 được tổ chức triển khai vào tháng 9/2012 tại New Dehli .

8. Tam giác phát triển CLV

Tam giác tăng trưởng ( TGPT ) khu vực biên giới ba nước Nước Ta, Lào và Campuchia được ba Thủ tướng nhà nước quyết định hành động xây dựng năm 2004 gồm 10 tỉnh là Kon Tum, Gia Lai, Đắc Lắc, Đắc Nông ( Nước Ta ) ; Sekong, Attapeu, Saravan ( Lào ) và Stung Treng, Rattanak Kiri, Mondul Kiri ( Campuchia ). Năm 2009, ba nước nhất trí bổ trợ tỉnh Bình Phước ( Nước Ta ), tỉnh Kratie ( Campuchia ) và tỉnh Champasak ( Lào ) vào TGPT.
Mục tiêu TGPT CLV nhằm mục đích tăng cường đoàn kết và hợp tác ba nước nhằm mục đích tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội, xoá đói giảm nghèo góp thêm phần giữ vững không thay đổi, bảo mật an ninh của cả 3 nước. Hợp tác tập trung chuyên sâu vào những nghành : giao thông vận tải vận tải đường bộ, thương mại, điện lực, du lịch, giảng dạy nguồn nhân lực và y tế .
Bên cạnh những cuộc Hội nghị Cấp cao, ba nước CLV đã nhất trí xây dựng Uỷ ban điều phối chung TGPT, gồm 4 tiểu ban : kinh tế tài chính, xã hội – thiên nhiên và môi trường, địa phương, bảo mật an ninh – đối ngoại. Mỗi nước cử một Bộ trưởng làm đồng quản trị Uỷ ban và uỷ viên Uỷ ban điều phối gồm đại diện thay mặt những Bộ, ngành tương quan và những tỉnh trong Tam giác. Uỷ ban điều phối chung sẽ họp thường niên trên cơ sở luân phiên. Cho đến nay, CLV đã tổ chức triển khai 6 Hội nghị Cấp cao và 7 Hội nghị Ủy ban Điều phối .
Hội nghị cấp cao CLV 6 ( 16/10/2010 ) đã xem xét và trải qua Bản Quy hoạch lại khu vực TGPT đến năm 2020 thay thế sửa chữa cho bản Quy hoạch cũ năm 2004 nhằm mục đích xác lập được phương hướng hợp tác đơn cử tương thích với toàn cảnh mới trong khu vực và quốc tế .
Hội nghị cấp cao CLV 7 dự kiến được tổ chức triển khai vào cuối năm 2012 tại Nước Ta .

9. Hợp tác bốn nước Campuchia, Lào, Mianma và Việt Nam (CLMV)

Tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN – Nhật Bản, tháng 12/2003, Tokyo, Nhật Bản, Lãnh đạo cấp cao những nước Campuchia, Lào, Mianma và Nước Ta ( CLMV ) đã nhất trí tổ chức triển khai Hội nghị cấp cao CLMV lần thứ nhất vào dịp Hội nghị cấp cao ASEAN 10, cuối tháng 11/2004 tại Viên Chăn, Lào. Hội nghị đã trải qua “ Tuyên bố Viên Chăn ” về “ Tăng cường hợp tác và hội nhập kinh tế tài chính giữa những nước CLMV ”. Tuyên bố Viên Chăn khẳng định chắc chắn quyết tâm của những CLMV tăng cường hợp tác kinh tế tài chính với nhau và hội nhập trong những khuôn khổ hợp tác tiểu vùng Mêkông, ASEAN và khu vực ; đồng thời lôi kéo những nước và những tổ chức triển khai quốc tế tăng cường tương hỗ bốn nước nhằm mục đích thu hẹp khoảng cách tăng trưởng .

Lĩnh vực hợp tác của khuôn khổ CLMV bao gồm: thương mại, đầu tư, nông nghiệp, công nghiệp, giao thông, du lịch và phát triển nguồn nhân lực. CLMV khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân và doanh nghiệp các nước.

CLMV hiện có 7 nhóm công tác làm việc chuyên ngành do những nước thành viên điều phối, đơn cử Nước Ta điều phối nhóm công tác làm việc về thương mại-đầu tư, công nghệ thông tin và tăng trưởng nguồn nhân lực ; Campuchia điều phối nhóm công tác làm việc về du lịch ; Lào điều phối nhóm công tác làm việc về giao thông vận tải ; Mianma điều phối nhóm công tác làm việc nông nghiệp và công nghiệp-năng lượng .
Cho đến nay, CLMV đã tổ chức triển khai 5 Hội nghị Cấp cao và 3 Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế. Hội nghị Cấp cao CLMV 6 dự kiến tổ chức triển khai vào đầu năm 2013 .
( Nguồn : Bộ Noại giao update đến tháng 9/2012 )