Đồng hóa thời Bắc thuộc – Wikipedia tiếng Việt

Đồng hóa thời Bắc thuộc trong lịch sử Việt Nam là quá trình kéo dài gắn liền với sự di dân từ phương Bắc, những người thuộc văn hóa Hoa Hạ xuống đất Việt phương Nam. Quá trình di dân và đồng hóa đã có ảnh hưởng rất lớn tới đời sống chính trị – xã hội và văn hóa Việt Nam..

Quá trình di dân và đồng hóa[sửa|sửa mã nguồn]

Chính sách đồng hóa và di dân đối với người Việt, phương Nam được các triều đại phong kiến Trung Quốc thực hiện từ khá sớm. Trung Quốc tự cho mình là nước lớn, coi các tộc người khác xung quanh là những tộc thấp kém, cần phải “giáo hóa” và gọi họ bằng những tên miệt thị như Man, Di, Nhung, Địch. Do tư tưởng tự tôn này, các triều đình Trung Quốc mang quân bành trướng, thôn tính các nước và tộc người xung quanh[1].

Nhà Tần sau khi thống nhất Trung Quốc đã triển khai lan rộng ra đất đai. Năm 218 TCN, Tần Thủy Hoàng sai Đồ Thư và Sử Lộc mang 50 vạn quân xuống chinh phục phía nam. Tới năm 214 TCN, nhà Tần lại sai Triệu Đà mang 50 vạn dân xuống ở những vùng đất mới đánh chiếm được, ở chung và khởi đầu đồng hóa người Việt. Đó được xem là cuộc đồng hóa chính thức có quy mô tiên phong của một triều đại phong kiến Trung Quốc so với người Việt phương nam [ 2 ] .

Nhà Tần mất, Triệu Đà cát cứ ở nước Nam Việt thực hiện chính sách dung hòa Việt và người Hoa. Bản thân Triệu Đà để lấy lòng người bản địa cũng sống theo tục người Việt (tóc búi tó, ngồi xổm).

Sang thời Hán, việc thôn tính đất đai, lan rộng ra bờ cõi và đồng hóa trở thành một chủ trương lớn [ 2 ]. Để thực thi việc đồng hóa triệt để, những vua nhà Hán chủ trương không chỉ di dân phương Bắc xuống phương nam mà còn truyền bá tư tưởng văn hóa truyền thống phương bắc cho người Việt bản xứ .Tư tưởng lễ giáo phong kiến Nước Trung Hoa chính là tư tưởng Nho giáo của Khổng Tử. Chữ Hán được dạy cho người Việt và trở thành công cụ để đồng hóa [ 3 ]. Những người tích cực thực thi chủ trương này là Tích Quang, Nhâm Diên từ đầu thế kỷ 1 .Sau khi Mã Viện đánh thắng Hai Bà Trưng ( 43 ), di binh người Hoa ở lại Giao Chỉ làm ăn lập nghiệp khá nhiều. Những người này được gọi là ” Mã lưu ” [ 4 ] .Chính sách đồng hóa của nhà Hán dẫn tới những cuộc di dân lớn của người Hoa khi đó. Tại Giao Chỉ, người Hoa ngày càng đông. Chính quyền những châu quận nhà Hán cho người Hoa ” ở lẫn với người Việt “, ” lấy vợ người Việt ” để từ từ xóa huyết tộc người Việt. Việc di cư của người Hoa xuống ở với người Việt diễn ra suốt thời Bắc thuộc, ngày càng trở thành trào lưu lớn [ 5 ] .Vùng Giao Chỉ xa xôi vẫn được dùng làm nơi đày ải những người Hoa phạm tội, trong đó có cả những sĩ phu như Âm Dật, Âm Xưởng đời Đông Hán, Cố Đàm, Cố Thừa, Trương Hưu, Trần Tuân, Ngu Phiên nước Đông Ngô thời Tam Quốc [ 6 ] .Một số khác là những quan lại người Hoa sang trấn trị nhưng cùng mái ấm gia đình ở lại sau khi hết thời hạn. Trong số này có nhiều sĩ tộc ở Cafe Trung Nguyên, cùng với 1 số ít nhà truyền giáo .Người Hán di cư sang Giao châu trong suốt thời Bắc thuộc, bắt đầu do chủ trương đồng hóa của chính quyền sở tại TW, về sau việc đó trở thành một trào lưu [ 5 ]. Trong số người di cư, có những người Hoa di cư không do nhu yếu của chính quyền sở tại mà xuất phát từ thực trạng trong những thời loạn lạc hoặc những dịch chuyển trong triều đình trung ương do tranh chấp quyền lực tối cao, như Bùi Trung, Hứa Tĩnh thời Tam Quốc. Những nhân vật đóng vai trò chỉ huy trên chủ quyền lãnh thổ Nước Ta thời Bắc thuộc như Sĩ Nhiếp, Lý Bí là tiêu biểu vượt trội cho thế hệ sau nhiều đời của những người chạy loạn. Tương tự, theo những nguồn tài liệu thần phả thì là những nhân vật Nguyễn Khoan, Nguyễn Thủ Tiệp, Nguyễn Siêu cũng là thế hệ sau của Lã Tiệp người phương Bắc sang làm quan ở Vũ Ninh. Các thời kỳ loạn lạc có đông sĩ phu người Hoa xuống phương nam ở với người Việt như thời nhà Tân, thời Tam Quốc, Ngũ Hồ thập lục quốc, Ngũ đại Thập quốc. Trong số những người chạy loạn có những nhân vật khá nổi tiếng như nhà khoa học Cát Hồng sang làm quan lệnh ở huyện Câu Lậu [ 7 ] .Sau 500 năm độc lập, đầu thế kỷ 15 nước Đại Việt lại bị nhà Minh xâm lược và chiếm đóng. Nhà Minh liên tục chủ trương đồng hóa như những triều đại chiếm đóng trước đây tàn phá dân tộc và văn hóa truyền thống Đại Việt, với dự tính liên tục biến thành quận huyện quản lý lâu bền hơn, với việc triển khai giết hại dân địa phương và thiến hoạn nhiều nam người trẻ tuổi gốc Việt [ 8 ]. Trường học được mở nhưng nhà Minh không tổ chức triển khai cho người Giao Chỉ thi mà chỉ để lựa chọn những nho sinh có học vấn để sung vào lệ tuyển cống cho triều đình hằng năm. Những người hợp tác với quân Minh được đưa sang Trung Quốc để học tập một thời hạn rồi đưa về ship hàng trong cỗ máy quản lý tại Giao Chỉ [ 9 ] .
Việc bành trướng và thực thi đồng hóa phương Nam của những triều đại phong kiến phương Bắc trong thời hạn đầu sở dĩ thực thi được vì 2 nguyên do [ 10 ] :

• Nhà Hán tổ chức những lực lượng quân sự to lớn, trong khi đó cơ cấu chính trị – xã hội của người Việt và các cư dân phi Hán tộc ở phía nam còn mang nặng kết cấu “vùng bộ lạc” với chế độ thủ lĩnh địa phương. Trên nền tảng văn minh lúa nước, kết cấu xóm làng đến vùng bộ lạc (với cái tên mới thời Bắc thuộc là huyện) vẫn mang nặng tính tự trị, làm chậm quá trình phát triển của kết cấu dân tộc – quốc gia. Nước Văn Lang, Âu Lạc cũng như các nước Việt phía bắc như Mân Việt, Đông Việt và cả Nam Việt chưa hoàn toàn thoát khỏi mô hình liên minh các vùng bộ lạc để hình thành vững chắc mô hình chế độ quân chủ trung ương tập quyền.
• Sự chia rẽ trong nội bộ Việt tộc, như nhận xét của sử gia Tư Mã Thiên: “Âu Lạc tương công, Nam Việt động giao”, nghĩa là Âu Lạc đánh lẫn nhau, Nam Việt rung động. Nhiều thủ lĩnh người Việt bị mua chuộc và cộng tác với triều đình phương Bắc, ngay từ thời Tần như Sử Lộc, qua thời Triệu tới thời Hán, như Hoàng Đồng.

Với sự ảnh hưởng tác động của quy trình đồng hóa từ phương Bắc, cả vùng to lớn từ sông Trường Giang tới sông Tây Giang tập nhiễm văn hóa truyền thống Hoa Hạ, dân cư địa phương tại khu vực này trở thành ” Hán nhân “, ” Đường nhân ” [ 11 ] .

Một số người Hoa đã gia nhập bộ máy quan liêu của Trung Quốc, góp phần củng cố thêm cơ sở cho chính quyền đô hộ tại Giao châu của các triều đình phương Bắc và đẩy mạnh thêm xu hướng Hán hóa người Việt[12].

Do sống lâu giữa cộng đồng cư dân có sức sống can đảm và mạnh mẽ, 1 số ít người Hoa khác đã từ từ Việt hóa [ 12 ]. Một số trong đó đã trở thành những hào trưởng địa phương, góp thêm phần quan trọng trong việc tăng trưởng xã hội người Việt cổ lúc bấy giờ. Thậm chí có người trở thành thủ lĩnh những trào lưu chống triều đình phương Bắc như Lương Thạc, Lý Trường Nhân, Lý Bí [ 13 ] .Tác động lớn nhất phải kể tới là tác động ảnh hưởng về văn hóa truyền thống Nước Ta, không riêng gì thời Bắc thuộc mà tác động ảnh hưởng của nó tới những thời kỳ độc lập sau này .

Chống đồng hóa của người Việt[sửa|sửa mã nguồn]

Trong 1000 năm Bắc thuộc, người Việt vẫn luôn đấu tranh để giành lại quốc gia và tới thế kỷ 10 thì từng bước thoát khỏi sự ràng buộc với phương Bắc. Để phục sinh lại quốc thống, người Việt luôn phải chống lại sự đồng hóa để bảo tồn giống nòi Việt [ 14 ] .

Nhận định về Việt Nam sau 1000 năm Bắc thuộc, sử gia Trần Trọng Kim nói: “Người Giao Châu ta có một cái nghị lực riêng và cái tính chất riêng để độc lập, chứ không chịu lẫn với nước Tàu”[15].

Những cuộc di dân và đồng hóa có những tác động ảnh hưởng lớn so với đời sống xã hội trên chủ quyền lãnh thổ Nước Ta lúc đó .Những người dân Bách Việt địa phương ở đồng bằng Giang châu sau nhiều thế kỷ bị Hán hóa đã trở thành người Hoa Quảng châu ; còn người Lạc Việt ở vùng Châu thổ sông Hồng tuy bị Bắc thuộc nhưng không bị Hán hóa. Các sử gia xem việc xây dựng Quảng châu với 3 Q. tách khỏi Giao châu của Ngô Cảnh Đế Tôn Hưu vào năm 264 có nguyên do sâu xa như vậy [ 14 ] .Dù trong ngàn năm Bắc thuộc đã xảy ra quy trình hòa trộn, dung hợp nhiều tộc người mà hầu hết là sự dung hợp giữa người Việt cổ và người Hán về phương diện nhân chủng, văn hóa truyền thống, xã hội, nhưng phương hướng đa phần là Việt hóa [ 14 ]. Người Việt kiên trì bám đất bám làng, bám chắc địa phận sinh tụ, không từ bỏ nơi chôn rau cắt rốn và dân tộc đấu tranh để sống sót và tăng trưởng .Phía nam Ngũ Lĩnh, tương tự với vùng châu thổ sông Hồng của Nước Ta lúc bấy giờ, là vùng đất nhỏ ở đầu cuối duy trì sự sống sót của nền văn minh lúa nước trong quốc tế cổ đại, giữ được lối sống truyền thống cuội nguồn của người Việt trước sự đồng hóa của phương Bắc [ 11 ] .

Giữ tiếng nói[sửa|sửa mã nguồn]

Biểu hiện rõ nhất của sự bảo tồn giống nòi và văn hóa truyền thống Việt để chống đồng hóa là sự bảo tồn tiếng Việt. Tiếng nói là một thành tựu văn hóa truyền thống, là một thành phần của văn hóa truyền thống. Tiếng Việt được những nhà khoa học xác lập thuộc nhóm ngôn từ từ xưa ở Khu vực Đông Nam Á và điều đó cho thấy gốc tích truyền kiếp, địa phương của người Việt. Các triều đình phương Bắc chỉ tàn phá được chính quyền sở tại quản lý người Việt nhưng không tàn phá được tiếng Việt [ 16 ] .

Ngoại trừ một nhóm người tham gia bộ máy cai trị của chính quyền phương Bắc tại Việt Nam học tiếng Hán, còn lại đa số người Việt vẫn sống theo cách sống riêng và duy trì tiếng nói của tổ tiên. Dù đã có sự hòa trộn những từ, ngữ Hán trong tiếng Việt nhưng người Việt đã hấp thu chữ Hán theo cách sáng tạo riêng, Việt hóa những từ ngữ đó theo cách dùng, cách đọc, tạo thành một lớp từ mà sau này được gọi là từ Hán Việt[14].

Do chữ Hán không có đủ phiên âm để phiên âm đúng nhiều từ ngữ trong tiếng Việt cổ, lại thêm hàng loạt từ ngữ nhập vào từ tôn giáo và văn hóa truyền thống do tác động ảnh hưởng Ấn Độ, càng khiến chữ Hán không đủ để phiên âm dùng trong đời sống người Việt, nên cần phải có sự chế biến ra chữ Nôm từ chữ Hán để sử dụng để phiên âm những từ tiếng Việt mà chữ Hán không có [ 17 ]. Thái thú Sĩ Nhiếp cùng 1 số ít tri thức đương thời phát minh sáng tạo ra chữ Nôm với mục tiêu bắt đầu để dễ quản lý người Việt hơn, nhưng đồng thời chính chữ Nôm cũng đã tạo cơ sở cho tiếng Việt có một chỗ đứng riêng với tiếng Hán [ 18 ]. Nhà điều tra và nghiên cứu Lê Văn Siêu cho rằng điều như mong muốn cho tiếng Việt là : chính vì tổ tiên người Việt trong thời Bắc thuộc không quá mưu trí đến hơn cả hoàn toàn có thể đọc lại ( phát âm ) chữ Hán giống đúng giọng người Hán chuẩn mực nên tiếng Việt còn giữ được và người Việt không bị mất tiếng nói, dân tộc Việt không bị hút vào đại khối dân Trung Quốc [ 18 ] .

Giữ phong tục[sửa|sửa mã nguồn]

Người phương Bắc đã đưa vào nhiều thứ lễ giáo của phương Bắc và điều đó có ảnh hưởng tác động nhất định tới người Việt. Tuy nhiên, những nếp hoạt động và sinh hoạt truyền thống cuội nguồn trong đời sống của người Việt vẫn được duy trì .Sống trong ngàn năm Bắc thuộc, người Việt thời đó vẫn không bỏ những phong tục như búi tóc, xăm mình, ăn trầu, chôn người chết trong quan tài hình thuyền hay thân cây khoét rỗng, nhuộm răng … [ 19 ] .

• Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh (1991), Lịch sử Việt Nam, tập 1, Nhà xuất bản Đại học và giáo dục chuyên nghiệp
• Viện Sử học (2001), Lịch sử Việt Nam, tập 1, Nhà xuất bản Khoa học xã hội
• Viện Sử học (2007), Lịch sử Việt Nam, tập 3, Nhà xuất bản Khoa học xã hội
• Viện Sử học (1988), Biên niên lịch sử cổ trung đại Việt Nam, Nhà xuất bản Khoa học xã hội
• Trần Ngọc Thêm (1999), Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam, Nhà xuất bản TP Hồ Chí Minh
• Lê Văn Siêu (2006), Việt Nam văn minh sử, Nhà xuất bản Văn học
• Trần Trọng Kim (2010), Việt Nam sử lược, Nhà xuất bản thời đại

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn