Người Sán Dìu – Wikipedia tiếng Việt

Người Sán Dìu (hoặc Sán Déo, Trại, Trại Đất, Mán quan cốc, San Déo Nhín, tiếng Trung: 山由族; bính âm: Shān yóu zú; Việt bính: saan1 jau4 zuk6; Hán Việt: Sơn Dao tộc)[1] là một dân tộc thiểu số trong số 54 dân tộc tại Việt Nam[2] sinh sống trên địa bàn miền trung du của một số tỉnh miền Bắc Việt Nam như Vĩnh Phúc, Tuyên Quang, Thái Nguyên, Bắc Giang, Quảng Ninh…

Dân tộc Sán Dìu là một dân tộc ít người di cư từ Quảng Đông, Trung Quốc sang Việt Nam từ những năm 1600.[3] Đây là thời kỳ nhà Minh trị vì ở Trung Quốc. Có thể do sự xua đuổi của người Hán, chính quyền quân sự nhà Minh nên người Sán Dìu bỏ chạy, di cư đến Việt Nam nhằm bảo toàn tính mạng, huyết thống.[cần dẫn nguồn]

Người Sán Dìu nói tiếng Quảng Đông và sử dụng chữ Hán, thuộc nhóm ngôn từ Hán-Tạng, tuy nhiên người Sán Dìu được chính phủ nước nhà Nước Ta phân loại là dân tộc riêng chứ không thuộc nhóm người Hoa. [ 2 ] [ 4 ]

Người Sán Dìu có dân số là 183.004 người năm 2019,[5] 146.821 người năm 2009,[6] 126.237 người năm 1999.[7]

Địa bàn cư trú[sửa|sửa mã nguồn]

Dân tộc Sán Dìu hầu hết sống ở miền trung du những tỉnh Thái Nguyên, Vĩnh Phúc, Bắc Giang, Quảng Ninh, Tuyên Quang, Thành Phố Hải Dương ( tổng số khoảng chừng 97 % ). Một số di cư vào Tây Nguyên lập nghiệp, thành những làng hay sống rải rác tại những tỉnh thành khác .Theo Tổng tìm hiểu dân số và nhà ở năm 2009, người Sán Dìu ở Nước Ta có dân số 146.821 người, xuất hiện tại 56 trên tổng số 63 tỉnh, thành phố. Người Sán Dìu cư trú tập trung chuyên sâu tại những tỉnh : Thái Nguyên ( 44.131 người, chiếm 30,1 % tổng số người Sán Dìu tại Nước Ta ), Vĩnh Phúc ( 36.821 người, chiếm 25,1 % tổng số người Sán Dìu tại Nước Ta ), Bắc Giang ( 27.283 người ), Quảng Ninh ( 17.946 người ), Tuyên Quang ( 12.565 người ), Thành Phố Hải Dương ( 1.872 người ), Đồng Nai ( 850 người ), TP.HN ( 832 người ), Lâm Đồng ( 662 người ), Đắk Nông ( 617 người ) [ 6 ] …

Các đặc thù cơ bản[sửa|sửa mã nguồn]

Tổ chức hội đồng[sửa|sửa mã nguồn]

Người Sán Dìu ở thành từng chòm xóm nhỏ .
Nhà ở truyền thống lịch sử của người Sán Dìu là nhà đất rất đơn thuần. Ngày nay, người Sán Dìu đã làm nhà tân tiến và cầu kỳ hơn .
Phụ nữ Sán Dìu thường mặc váy và chiếc váy của người Sán Dìu là một trong những nét độc lạ mang tính riêng không liên quan gì đến nhau của dân tộc. Váy màu đen, không khâu, gồm 2 hoặc 4 mảnh đính trên 1 cạp. Phụ nữ Sán Dìu thường quấn xà cạp bằng vải màu trắng hoặc màu nâu. Đồng bào hay đi dép quai ngang và guốc gộc. Tuy nhiên, ngày này phụ nữ Sán Dìu cũng mặc quần, áo sơ mi và đi dép nhựa, giày da, giày vải như người Kinh. Trang sức của người Sán Dìu có vòng tay, vòng cổ, khuyên tai bạc .
Người Sán Dìu có cách xem tuổi dựa theo thuyết ngũ hành. Nếu so tuổi thấy hợp, ông mối sẽ báo cho nhà gái biết việc xem lá số đã thành công xuất sắc bằng một lễ nhỏ gồm nải chuối, 10 lá trầu, 10 quả cau. Sau 10 ngày, nếu nhà gái không chấp thuận đồng ý sẽ đem lễ vật đến trả nhà trai, nếu đồng ý chấp thuận sẽ không có quan điểm gì. Từ đó, đôi trai gái hoàn toàn có thể tự do đi lại tìm hiểu và khám phá nhau. Đây cũng là thời hạn để ông mối thông tin, hỏi quan điểm nhà gái về cuộc hôn nhân gia đình và báo cho nhà trai biết để sẵn sàng chuẩn bị lễ đám cưới .Lễ cưới của người Sán Dìu thường diễn ra trong ba ngày. Trước ngày cưới từ 15 đến 20 ngày, chọn ngày tốt, nhà trai nhờ người chặt tre đan rọ lợn, lồng gà. Giáp ngày cưới ( sênh ca chíu ) .Hai mái ấm gia đình đã sinh thành hai cháu trưởng thành. Sự tìm hiểu và khám phá của hai cháu đã đồng ý chấp thuận và được nhờ tổ ấm của mái ấm gia đình, sự vun đắp của hai họ, hai mái ấm gia đình đã chọn được ngày lành tháng tốt tổ chức triển khai lễ thành hôn cho hai cháu …

Đám cưới của người Sán Dìu không chỉ là sinh hoạt văn tinh thần, mà còn thể hiện tình cảm, đạo đức, lối sống, phép ứng xử giữa người với người, giữa con người với thiên nhiên…

Người Sán Dìu đa phần làm ruộng nước, có phần nương, soi, bãi. Thêm vào đó còn có chăn nuôi, khai thác lâm sản, đánh bắt cá nuôi thả cá, làm gạch ngói, rèn, đan lát v.v.Từ truyền kiếp, người Sán Dìu đã phát minh sáng tạo ra chiếc xe quệt ( không cần bánh lăn ) dùng trâu kéo để làm phương tiện đi lại luân chuyển. Hình thức gánh trên vai phần đông chỉ dùng cho việc đi chợ .
Người Sán Dìu địa tang nhất táng thiên thu, khi người mất được chôn cất trong quan, ngoài quách ; có cải táng hay bốc mộ chỉ khi phải di rời dành đất đó cho kiến thiết xây dựng khu công trình phúc lợi xã hội. Đến ngày Thanh Minh hàng năm thì tảo mộ. Lễ tảo mộ thường là cá và cơm nếp ( những loại cá ). Ngoài ra hoàn toàn có thể là thịt lợn, gà luộc … Trong mỗi mộ phải có 1 bộ cờ dây ( 5 cờ ) được làm từ giấy với đủ loại màu khác nhau. với những mộ của người là thầy cúng thì con hoặc cháu cắm thêm cờ tam giác .
Thơ ca dân gian của người Sán Dìu đa dạng chủng loại, dùng thơ ca trong hoạt động và sinh hoạt hát đối nam nữ ( Soọng cô ) rất thông dụng. Truyện kể – hầu hết truyện thơ khá rực rỡ. Các điệu nhảy múa thường Open trong đám ma. Nhạc cụ có tù và, kèn, trống, sáo, thanh la, não bạt cũng để ship hàng nghi lễ tôn giáo. Nhiều game show dân tộc được họ ưa thích là : đi cà kheo, đánh khăng, đánh cầu lông kiểu Sán Dìu, kéo co .Trước đây trong những dịp lễ Tết, hội hè hoặc đi chơi xa, người đàn ông của dân tộc Sán Dìu thường mặc hai áo, áo trong màu trắng, áo ngoài màu đen. Đó là loại áo 5 thân, cổ áo cài khuy bên phải, áo dài quá gối, ống tay hẹp. Ngày nay trong dân tộc Sán Dìu, phái mạnh mặc quần áo giống hệt người Kinh với những kiểu quần Âu, áo sơ mi, đi giày da, dép nhựa …

Những người Sán Dìu có khét tiếng[sửa|sửa mã nguồn]

Tiếng Việt

  • Các dân tộc ít người ở Việt Nam.. Hà Nội, Nhà xuất bản Khoa học Xã hội. 1978. “Dân tộc Hoa”: trang 388-395

Tiếng Anh

  • Grant Evants (2000). Where China meets Southeast Asia: Social & Cultural Change in the Border Region.. Palgrave Macmillan. ISBN 9780312236342. Chapter 13: Cross-Border Categories: Ethnic Chinese and the Sino-Vietnamese Border at Mong Cai

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]