Người Cor ở bên kia núi

(Báo Quảng Ngãi)- Cách nhau bởi ngọn núi Răng Cưa huyền thoại, nhưng cho đến giờ đồng bào Cor ở hai tỉnh Quảng Ngãi và Quảng Nam vẫn gắn kết như anh em một nhà.

Trong di sản văn hóa truyền thống của mình, người Cor còn bảo lưu nhiều mô hình thẩm mỹ và nghệ thuật diễn xướng dân gian độc lạ. Với người Cor thì phần nhiều mái ấm gia đình nào cũng có người biết nhạc và múa. Thế giới của âm thanh chừng như hiện hữu ở nhiều nơi trong hội đồng Cor. Nhạc, múa, trò diễn của người Cor có khi là hoạt động và sinh hoạt thường ngày, có khi gắn với mục tiêu thực dụng như xua đuổi chim thú, bảo vệ mùa màng, có khi lại gắn với nghi lễ thiêng liêng .

Trong nghệ thuật biểu diễn cồng chiêng, người Cor đã sáng tạo ra một cách diễn tấu đặc sắc, mang đậm dấu ấn tộc người. Mỗi dịp lễ hội thì tiết mục đấu chiêng luôn được đồng bào chờ đợi, người chơi luôn hào hứng, thể hiện tài năng của mình. 

Điệu múa kà đáo của dân tộc Cor Trà Bồng (Quảng Ngãi) tại Lễ hội phục dựng cây nêu các dân tộc tại huyện Tây Giang (Quảng Nam). Ảnh: Tấn Vịnh

Người Cor xem đấu chiêng như một nghệ thuật và thẩm mỹ rực rỡ, chỉ dành cho người trẻ tuổi, trai tráng có đủ sức vóc và có tài diễn tấu. Bởi vì lối đánh chiêng như đấu võ, bộc lộ sức mạnh, sự dẻo dai, nhanh trí của người tham gia tranh tài. Với tiết mục đấu chiêng đôi, âm sắc nhạc điệu càng thêm độc lạ. Người diễn xướng vừa chơi nhạc cụ giỏi, vừa có sức khỏe thể chất tốt để miêu tả những động tác can đảm và mạnh mẽ giống như võ sĩ. Người diễn biểu lộ ý thức thượng võ vừa mang dáng dấp của nghệ sĩ, làm cho người xem thán phục, cổ vũ để họ trổ tài diễn xuất hết mình .

Chiêng đối đáp chẳng những được những nghệ nhân dân tộc Cor ở Quảng Ngãi trình diễn trong những tiệc tùng truyền thống lịch sử ở làng, mà còn mang đi trình diễn trong những liên hoan giao lưu văn hóa truyền thống ở huyện, tỉnh và cao hơn là tầm khu vực và vương quốc. Nhiều nghệ nhân đấu chiêng giỏi cũng được mời đến tham gia, giao lưu với đồng bào mình tại Bắc Trà My, Quảng Nam .

Còn nhớ, vào dịp Lễ hội Văn hóa thể thao dân tộc Cor của huyện Bắc Trà My tổ chức vào năm 2013 tại xã Trà Kót (Bắc Trà My), tiết mục hấp dẫn nhất là biểu diễn chiêng đối đáp với sự tham gia của các nghệ nhân dân tộc Cor đến từ huyện Trà Bồng. Còn tại Lễ hội Văn hóa thể thao các dân tộc miền núi tỉnh Quảng Nam năm 2014 được tổ chức tại huyện Bắc Trà My, tiết mục chiêng đối đáp được trình diễn trong lễ khai mạc với sự biểu diễn của các nghệ nhân dân tộc Cor Trà Bồng và nhóm nghệ nhân xã Trà Kót múa cà đáo phù họa, là tiết mục hay nhất, gây ấn tượng nhất. 

Điệu múa cà đáo và diễn tấu chiêng đôi trong đêm hội ở xã Trà Kót, Bắc Trà My (Quảng Nam).

Chiêng đối đáp là một di sản văn hóa truyền thống phi vật thể có giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ của dân tộc Cor. Trong khi đồng bào dân tộc Cor ở Quảng Ngãi phát huy tốt mô hình nghệ thuật và thẩm mỹ này, có nhiều nghệ nhân trình diễn xuất sắc, thì đồng bào ở Quảng Nam, đấu chiêng không còn Open trong hoạt động và sinh hoạt liên hoan, thẩm mỹ và nghệ thuật diễn tấu này đã bị mai một. Gần đây, huyện Bắc Trà My đã mời 1 số ít nghệ nhân ở xã Trà Sơn ( Trà Bồng ) đến trực tiếp truyền dạy cho 15 người trẻ tuổi dân tộc Cor tại 2 xã Trà Nú và Trà Kót về thẩm mỹ và nghệ thuật diễn tấu chiêng đôi .

Qua đó, họ đã truyền ngọn lửa đam mê nghệ thuật và thẩm mỹ diễn tấu cồng chiêng cho chính những người bà con của mình. Nghệ nhân Hồ Văn An ở xã Trà Thủy còn truyền dạy thẩm mỹ và nghệ thuật trang trí cây nêu và bộ gu cho những nghệ nhân ở Bắc Trà My. Mỗi lần tổ chức triển khai liên hoan như lễ Giả rạ, lễ cầu mùa, bà con dân tộc Cor hai bên đều mời đại diện thay mặt mái ấm gia đình, tộc họ qua dự. Các nghệ nhân am hiểu thẩm mỹ và nghệ thuật múa, tấu chiêng, điêu khắc trao đổi lẫn nhau, cùng hòa mình trong nhịp trống chiêng, điệu dân vũ hấp dẫn, trong men say của hơi ấm hội đồng .

Nhờ vậy, nghệ thuật và thẩm mỹ đấu chiêng đôi và một số ít mô hình diễn xướng dân gian khác của đồng bào Cor cư trú trên địa phận Quảng Nam đã được phục sinh, di sản quý báu đã được truyền lại cho thế hệ trẻ. Trong những sự kiện giao lưu văn hóa truyền thống, liên hoan quy mô cấp tỉnh, khu vực được tổ chức triển khai trong thời hạn gần đây, điệu chiêng đối đáp của nghệ nhân dân tộc Cor đến từ Bắc Trà My, Trà Bồng cùng cất lên âm điệu, cùng nhau giữ gìn, trao truyền nét tinh hoa trong văn hóa truyền thống tộc người ở miền núi Quảng Nam và Quảng Ngãi .

Bài, ảnh: TẤN VỊNH

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn