Cần đổi mới chính sách tái định cư

Trong tình hình cụ thể lúc bấy giờ, để hoàn toàn có thể tái định cư bền vững và kiên cố Giao hàng hữu hiệu cho những chương trình định cư và tăng trưởng lớn của vương quốc, như chương trình nông thôn mới … rất cần thay đổi tổng lực phương pháp và cách tiếp cận trong chính sách tái định cư .

Tái định cư đô thị

Trong đô thị, tái định cư là hậu quả của việc những cấp chính quyền sở tại tịch thu đất cho những dự án Bất Động Sản kiến thiết xây dựng khu công trình sự nghiệp công, khu đô thị mới, khu nhà ở, cầu đường giao thông và khu công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị, khu văn hóa truyền thống thể thao, đi dạo vui chơi, ẩm thực ăn uống … và ngay cả cho dự án Bất Động Sản tái định cư. Các đô thị lớn tăng trưởng nhanh đều phải sắp xếp tái định cư số lượng lớn, ví dụ điển hình TP. Hà Nội dự kiến dến năm năm ngoái cần tái định cư 2,5 vạn hộ, tức là cho gần 10 vạn dân .

Các cơ quan được giao nhiệm vụ tổ chức thực hiện dự án tái định cư lại chỉ chú trọng đến nhà ở (housing) mà lơ là chỗ ở thích hợp (adequate shelter), được Nghị trình Habitat của Liên hợp quốc năm 1996 nhấn mạnh là “có nghĩa nhiều hơn một mái nhà trên đầu mỗi người”. Ngoài nhà ở an toàn, phù hợp lối sống quen thuộc, còn phải có các dịch vụ cơ bản, dễ đi lại và mưu sinh. Họ lại càng không để ý đến các yêu cầu khác của việc định cư (settlement), như bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường, an ninh, hòa thuận, ứng phó thiên tai.

Các bất cập trong tái định cư đô thị không chỉ là các tranh chấp về chi phí bồi thường và hỗ trợ tái định cư mà còn là:
Các bất cập trong tái định cư đô thị không chỉ là những tranh chấp về ngân sách bồi thường và tương hỗ tái định cư mà còn là :- Chung cư tái định cư có chất lượng thấp .
– Việc sử dụng căn hộ cao cấp tái định cư bị buông lỏng quản trị .
– Khu tái định cư thiếu hạ tầng kỹ thuật ngoài nhà và hạ tầng xã hội như chợ, trường học .
– Các khu tái định cư thường ở ven nội, thậm chí còn ra cả ngoài thành phố để có đất rẻ, khiến người đến ở bị tách xa địa phận mưu sinh sống trong quy mô nhà ở “ công nghiệp ” không gắn với phương pháp kiếm sống quen thuộc nên vẫn còn thực trạng người dân dời bỏ khu tái định cư, dẫn đến hoang hóa tiêu tốn lãng phí nguồn sinh lực góp vốn đầu tư .

Tái định cư nông thôn và miền núi

Tái định cư nông thôn và miền núi được thực thi khi tịch thu đất cho những dự án Bất Động Sản hạ tầng cấp vương quốc cũng như cấp địa phương như cầu, đường, cảng, trường bay, đặc biệt quan trọng là những khu công trình hồ chứa nước cho thủy lợi, thủy điện ; bảo vệ và tăng trưởng rừng ; khu công nghiệp ; khu dân cư nông thôn mới ; bệnh viện, trường học, chợ, nghĩa trang, khu công trình tôn giáo … Với những dự án Bất Động Sản thủy điện thì số người chịu tác động ảnh hưởng trực tiếp là rất lớn, đến nay đã gần 40 vạn người ( riêng cho thủy điện Sơn La gần 10 vạn người ), nên những hộ tái định cư được chuyển đến khu nhà tái định cư được xây sẵn có kèm theo đất sản xuất. Các bất cập thường xảy ra trong những dự án Bất Động Sản tái định cư ở miền núi như vậy, gồm có :
– Quy hoạch chi tiết cụ thể những khu tái định cư được lập, thẩm định và đánh giá, phê duyệt rất chậm ; công tác làm việc tìm hiểu có nhiều sai sót, có nơi tính khả thi không cao ( như thiếu nguồn nước, thiếu đất sản xuất ) ; việc đo lường và thống kê bồi thường thiếu thỏa đáng. Điều này biểu lộ ở những số liệu chỉ báo quy hoạch chưa update không thiếu và đúng chuẩn tình hình trong thực tiễn của những dự án Bất Động Sản tái định cư dẫn đến dự án Bất Động Sản phải bổ trợ lê dài, phát sinh nhiều về thời hạn và kinh tế tài chính, kiến thiết xây dựng xong vẫn không hoàn hảo .
Các nhà ở được sắp xếp tập trung chuyên sâu như khu đô thị, vừa không tương thích thói quen sinh sống của người dân vừa xa nơi sản xuất ; Quy hoạch chưa tính những yếu tố đặc thù quần cư đặc trưng, đặc biệt quan trọng với những vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn đặc trưng riêng. Các khoảng trống sống, khoảng trống khách quan khu tái định cư quy hoạch kiểu rập khuôn dẫn đến thực trạng khu tái định cư nông thôn, miền núi nhác giống với nhà phố vùng đồng bằng hay thiếu hẳn những khoảng trống công cộng Giao hàng cho những hoạt động và sinh hoạt hội đồng truyền thống cuội nguồn như nhà Rông cho đồng bào Tây Nguyên, đình chùa, nhà thời thánh cho người dân theo đạo. Thậm chí 1 số ít còn rất thiếu những khu công trình hạ tầng thiết yếu như trường học, bệnh viện, trạm y tế do thiếu trong quy hoạch hoặc đã có trong quy hoạch nhưng chưa được góp vốn đầu tư kiến thiết xây dựng .
Việc sản xuất tại nơi ở mới thiếu tổ chức triển khai, hướng dẫn, hoặc nếu có thì làm lấy lệ. Nhiều nơi dân nghèo hơn sau tái định cư. Đây là việc tái định cư thiếu lồng ghép nội dung chuẩn bị sẵn sàng phương kế sinh sống cho người dân. Người dân chỉ được quy hoạch chỗ ở, thiếu đất sản xuất nông nghiệp và tiểu thủ công nghiệp hoặc có đất sản xuất nhưng ở rất xa nơi định canh định cư, mạng lưới hệ thống giao thông vận tải đi lại để sản xuất tiêu thụ, trao đổi hàng sản xuất ra cũng không đồng điệu, mất nhiều thời hạn đi lại .

Nguyên nhân của các bất cập

Các bất cập về tái định cư trong toàn cảnh đô thị và nông thôn tuy khác nhau nhưng đều có nguyên do chung là : i ) chính sách tịch thu đất, trong đó có chính sách tái định cư, còn nặng ảnh hưởng tác động tư duy bao cấp, dùng quyền lực tối cao ; và ii ) năng lượng tổ chức triển khai triển khai yếu kém .
Tuy Luật Đất đai năm 2013 đã có những pháp luật nhằm mục đích hạn chế những bất cập trước đây nhưng chính sách tịch thu đất và tái định cư nước ta vẫn còn cần được điều tra và nghiên cứu để liên tục triển khai xong hơn nữa. Chẳng hạn Điều 62 lao lý tịch thu đất để tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội vì quyền lợi vương quốc, công cộng, nhưng lại chỉ lao lý những loại dự án Bất Động Sản cần tịch thu đất theo quyết định hành động của những cấp có thẩm quyền mà không yên cầu phải chứng tỏ dự án Bất Động Sản đó được góp vốn đầu tư vì quyền lợi vương quốc, công cộng như thế nào, nhất là những dự án Bất Động Sản do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh đồng ý chấp thuận .
Nhà tái định cư là dạng nhà bao cấp được góp vốn đầu tư bằng vốn nhà nước rồi phân phối cho hộ tái định cư, tức là dù có chất lượng kém hoặc vị trí không thích hợp thì vẫn phải gật đầu. Các cơ quan được giao trách nhiệm tổ chức triển khai triển khai dự án Bất Động Sản tái định cư lại chỉ chú trọng đến nhà tại ( housing ) mà lơ là chỗ ở thích hợp ( adequate shelter ), được Nghị trình Habitat của Liên hợp quốc năm 1996 nhấn mạnh vấn đề là “ có nghĩa nhiều hơn một mái nhà trên đầu mỗi người ”, tức là ngoài nhà ở bảo đảm an toàn, tương thích lối sống quen thuộc, còn phải có những dịch vụ cơ bản, dễ đi lại và mưu sinh. Họ lại càng không chú ý đến những nhu yếu khác của việc định cư ( settlement ), như bền vững và kiên cố về kinh tế tài chính, xã hội và môi trường tự nhiên, bảo mật an ninh, hòa thuận, ứng phó thiên tai .
Người làm công tác làm việc tái định cư thường là những công chức chưa được trang bị kiến thức và kỹ năng thiết yếu và thiếu cả động lực triển khai xong trách nhiệm, chỉ thao tác trong giờ hành chính, nói chung là thiếu tính chuyên nghiệp. Lề lối thao tác thì nhiều khi thiếu minh bạch .

Cần đổi mới chính sách tái định cư

Tái định cư không chỉ ảnh hưởng tác động đến đời sống và sinh kế của những hộ phải vận động và di chuyển nơi ở, mà còn tác động ảnh hưởng đến hội đồng dân cư cạnh nơi tịch thu đất và cả nơi tiếp đón người tái định cư, do những trộn lẫn về xã hội, gia tài, thu nhập, sinh kế và cả về đáp ứng những dịch vụ cơ bản .
Tái định cư là việc sử dụng quyền lực tối cao nên dễ phát sinh lạm quyền, vì thế những nước tăng trưởng đều rất thận trọng, chỉ triển khai khi không còn cách nào khác và chỉ trong mức độ tối thiết yếu vì quyền lợi công, ngoài những thì vận dụng những phương pháp khác dựa trên cơ chế thị trường như gom đất ( landpooling ). Ý tưởng chủ yếu của phương pháp này là chính quyền sở tại khởi xướng ý đồ dự án Bất Động Sản, những chủ gia tài trong khu vực dự án Bất Động Sản cùng nhau thỏa thuận hợp tác hợp tác triển khai dự án Bất Động Sản và mời thêm khối kinh doanh thương mại tham gia góp vốn đầu tư, mọi bên tham gia đều được hưởng lợi một cách công minh. Đây là quy trình thương lượng khó khăn vất vả và lê dài, cầm tham vấn tư vấn có kinh nghiệm tay nghề nhưng khi đã triển khai xong sẵn sàng chuẩn bị thì dự án Bất Động Sản được triển khai đúng quá trình .
Vì yếu tố tái định cư tại nhiều nước đang tăng trưởng có quy mô ngày càng lớn và nhiều khi đem lại hiệu quả đáng ngờ nên Ngân hàng Thế giới năm 2001 đã đưa ra văn kiện OP 4.12 về Chính sách Tái định cư không tự nguyện ( được thanh tra rà soát bổ trợ năm 2013 ) để làm điều kiện kèm theo hỗ trợ vốn cho những dự án Bất Động Sản tăng trưởng, trong đó nêu lên 3 tiềm năng chính sách là :
( a ) Tái định cư không tự nguyện cần được tránh khi hoàn toàn có thể, hoặc giảm thiểu bằng cách khai thác mọi giải pháp phong cách thiết kế khả thi khác của dự án Bất Động Sản ;
( b ) Trong trường hợp bất khả kháng, những hoạt động giải trí tái định cư phải được ý niệm và thực thi như những chương trình tăng trưởng vững chắc, được đáp ứng đủ nguồn góp vốn đầu tư nhằm mục đích tạo điều kiện kèm theo cho những người phải vận động và di chuyển cũng được hưởng quyền lợi từ dự án Bất Động Sản ;
( c ) Cần trợ giúp những nỗ lực của những người bị vận động và di chuyển nhằm mục đích cải tổ sinh kế và mức sống của họ, hoặc chí ít là Phục hồi lại bằng mức thực tiễn trước chuyển dời hoặc trước khi thực thi dự án Bất Động Sản, tùy theo mức nào cao hơn. Nước ta tăng trưởng theo xu thế xã hội chủ nghĩa, vì thế cần xem những người có đất và gia tài bị tịch thu và tái định cư là có góp phần vào tăng trưởng vương quốc chứ không chỉ đơn thuần là những kẻ bị hại được bồi thường đúng giá và khi cần thì được “ tương hỗ ” chút ít, để họ còn có quyền được hưởng lợi từ tác dụng tăng trưởng, tương tự như như bên bỏ vốn góp vốn đầu tư vậy .

Các bất cập về tái định cư trong toàn cảnh đô thị và nông thôn tuy khác nhau nhưng đều có nguyên do chung là : chính sách tịch thu đất, trong đó có chính sách tái định cư, còn nặng ảnh hưởng tác động tư duy bao cấp, dùng quyền lực tối cao và năng lượng tổ chức triển khai triển khai yếu kém .
Cần xem những người có đất và gia tài bị tịch thu và tái định cư là có góp phần vào tăng trưởng vương quốc chứ không chỉ đơn thuần là những kẻ bị hại được bồi thường đúng giá và khi cần thì được “ tương hỗ ” chút ít, để họ còn có quyền được hưởng lợi từ tác dụng tăng trưởng, tựa như như bên bỏ vốn góp vốn đầu tư vậy .

Trên cơ sở nhìn nhận thực tiễn tái định cư nước ta và tìm hiểu thêm kinh nghiệm tay nghề quốc tế, tôi xin đưa ra một số ít gợi ý cải tổ chính sách tái định cư theo hướng sau đây :1. Dự án cần tịch thu đất ở cần được sự đồng thuận của hội đồng về quyền lợi vương quốc, công cộng của nó ;
2. Tái định cư trong đô thị :
• Không nên có dự án Bất Động Sản thiết kế xây dựng nhà tái định cư trong đô thị. Trường hợp bất khả kháng thì khu tái định cư phải là khu đô thị đa tính năng. Người được đền bù nhà tại, đất ở được chủ góp vốn đầu tư dự án Bất Động Sản cấp tín phiếu ghi số tiền bồi thường và có quyền ưu tiên mua nhà tại thương mại tương thích với nguyện vọng trên thị trường nhà tại, nếu không đủ thì tự bù thêm, nếu thừa thì được bên bán trả lại. Kho bạc sẽ thanh toán giao dịch những tín phiếu này cho bên bán. Sở dĩ phải trả tiền trải qua tín phiếu để đề phòng bên nhận tiền dùng tiền không đúng mục tiêu .
• Các dự án Bất Động Sản tăng trưởng khu đô thị mới phải ưu tiên tái định cư tại chỗ cho hộ có nguyện vọng .
• Tiền bồi thường gồm ba phần : giá đất ở, giá gia tài, ngân sách chuyển dời ( có
xét đến những thiệt hại về sinh kế trong thời hạn vận động và di chuyển ), tính theo thời giá rồi nhân với thông số A > 1 ( ví dụ điển hình A = 1,5 ) để xét đến quyền được hưởng quyền lợi tăng trưởng .
Đối với hộ có diện tích quy hoạnh ở dưới 10 mét vuông / người thì tổng số tiền bồi thường phải đủ để mua nhà có diện tích quy hoạnh tương thích tiêu chuẩn đó .

3. Tái định cư ở nông thôn và miền núi:

Năm 2013, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phát hành “ Khung chính sách tái định cư ” ( RPF ) cho Dự án cải tổ nông nghiệp có tưới ( VIAIP ) do Ngân hàng Thế giới hỗ trợ vốn triển khai tại 7 tỉnh, nhằm mục đích phân phối khung pháp lý tương thích với văn kiện OP 4.12 của Ngân hàng Thế giới. Đây là khung chính sách văn minh được những chuyên viên tư vấn soạn thảo công phu, mong sớm được thực thi trong thực tiễn rồi lan rộng ra thành Khung chính sách tái định cư ở nông thôn và miền núi trong cả nước .

Cần coi trọng điều tra xã hội học và sử dụng dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp

Điều tra xã hội học là công cụ hữu ích trong trường hợp động chạm đến lợi ích số đông người dân như tái định cư, vì vậy cần được tiến hành bởi chuyên gia tư vấn chuyên ngành.

Để tăng tính chuyên nghiệp trong tổ chức tái định cư, chủ dự án cũng cần sử dụng dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp dưới sự chỉ đạo và giám sát của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, thay thế phương thức giao nhiệm vụ cho tổ chức dịch vụ công của Nhà nước hiện chưa có thể chế rõ ràng.

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Người Lao Động