Văn hóa ẩm thực đường phố Việt – di sản ‘tiềm ẩn’?

Chuyên gia ẩm thực Võ Quốc không hề kinh ngạc khi văn hóa ẩm thực đường phố Nước Singapore được UNESCO ghi danh vào list Di sản phi vật thể. Ông là người tiếp tục tham gia những hoạt động giải trí giao lưu ra mắt ẩm thực Khu vực Đông Nam Á tại đảo quốc này .

Giao thoa văn hóa trong ẩm thực

Theo ông Quốc, dù văn hóa rất khó so sánh, nhưng ẩm thực đường phố Việt Nam không hề thua kém ẩm thực Nước Singapore. Thậm chí, theo ông, ở 1 số ít điểm, ẩm thực đường phố của ta còn mạnh hơn. Chỉ có điều, ẩm thực của ta chưa được tiếp thị tỏa nắng rực rỡ, chưa thu lợi được tương ứng tiềm năng. “ Ẩm thực đường phố mình có quá trời món, họ có khi cũng không nhiều món bằng. Nếu tổ chức triển khai tốt, ẩm thực của tất cả chúng ta cũng rất mê hoặc, đâu có thua kém ”, ông Quốc nói .

Bánh mì, bún, phở … giờ là món ăn đường phố quá nổi tiếng rồi. Chuyên gia marketing còn nói tất cả chúng ta có năng lực trở thành nhà bếp ăn quốc tế. Chính do đó, nếu tạo ra được những khu ẩm thực đường phố ngon – sạch – giàu văn hóa thì văn hóa Việt sẽ được tiếp thị mạnh hơn, du lịch cũng sẽ tăng trưởng

PGS-TS Đặng Văn Bài, Phó chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia

Việc công nhận di sản này khiến ông Quốc nhớ đến những chương trình giao lưu văn hóa ẩm thực tổ chức triển khai ở quốc tế. Trong đó có chương trình đơn vị chức năng tổ chức triển khai muốn ông đưa món đường phố Việt Nam sang. Khi đó, ông Quốc đã ý kiến đề nghị ban tổ chức triển khai mời đích danh nghệ nhân làm món này là bà Bích Thủy ( Út Lúa ). Trong 3 lần liên hoan ẩm thực đường phố quốc tế ( tại Nước Singapore năm 2013, tại Trung Quốc năm năm trước và tại Philippines năm năm nay ), quầy chuối nếp nướng của bà Thủy luôn sinh động khách .

Ông Nguyễn Phương Hải kiểm tra món đường phố nộm Lim bán ở Hà Nội Băm sáu Ảnh: NVCC
Ông Nguyễn Phương Hải kiểm tra món đường phố nộm Lim bán ở TP.HN Băm sáu

ẢNH : NVCC

Cũng theo ông Quốc, hoàn toàn có thể thấy trong văn hóa ẩm thực Nước Singapore có sự giao thoa văn hóa với nhiều nước như Ấn Độ, Malaysia, Trung Quốc. Về điểm này, họ cũng có điểm tương đương với ẩm thực Việt. Chúng ta cũng có giao thoa văn hóa ẩm thực với 1 số ít nước, ví dụ điển hình Pháp, Trung Quốc. Hơn nữa, Việt Nam còn có những món ẩm thực đường phố là món địa phương .

Cần sức mạnh tổ chức, liên kết

Theo chuyên viên ẩm thực Võ Quốc, Nước Singapore rất coi trọng sức mạnh văn hóa của những món ăn đường phố. Họ nhiều lần gom món ăn đường phố của những nước lại để làm tiệc tùng .
Ông Quốc cũng nhìn nhận tương hỗ ẩm thực đường phố ở Nước Singapore được thực thi mạng lưới hệ thống, chuyên nghiệp. “ Các khu ẩm thực đường phố ở Nước Singapore được nhà nước và Tổng cục Du lịch Nước Singapore tương hỗ hoạt động giải trí rất mạnh. Ngay cả trong dịch Covid-19 mà những khu nhà hàng siêu thị du lịch vẫn liên tục đăng liên tục thông tin, hình ảnh. Bên đó, họ rất chú trọng du lịch – nền công nghiệp không khói của họ ”, ông Quốc nói .

Trong khi đó, chuyên viên ẩm thực Nguyễn Quang Việt cho rằng văn hóa ẩm thực đường phố của Việt Nam giờ chưa được tương hỗ nhiều để hoàn toàn có thể “ bung lụa ”. Chẳng hạn, hiện nhiều ngõ phố nhỏ ở thành phố cổ TP. Hà Nội đang tạo thành những cụm ẩm thực mê hoặc. Tuy nhiên, những nơi này chưa được nhà nước tương hỗ truyền thông online, kiến thiết xây dựng hình ảnh, trấn áp bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, tạo dựng cảnh sắc. Chưa kể còn có những đoạn phố, người bán hàng ngồi bán quá eo hẹp và lâu lâu lại bị đuổi .

Bún chả, một món ăn đường phố nổi tiếng Hà Nội Ảnh: Hà Nội Băm sáu cung cấp
Bún chả, một món ăn đường phố nổi tiếng TP. Hà Nội

ẢNH : HÀ NỘI BĂM SÁU CUNG CẤP

“ Có những người mê ẩm thực ngõ chợ Đồng Xuân, Tống Duy Tân, Tạ Hiện ( Thành Phố Hà Nội ). Nhưng ngồi ăn ở hàng bánh tôm đầu ngõ chợ Đồng Xuân lâu lâu lại phải chạy khi có người kiểm tra vỉa hè. Tống Duy Tân lại chưa có khoảng trống đẹp đặc trưng. Hệ thống map hướng dẫn về những điểm ăn ngon trên mạng cũng chưa có ”, ông Việt nói .
Ông Việt cũng nhấn mạnh vấn đề tất cả chúng ta chưa có những chiến dịch trình làng món ăn đường phố ngon với bạn hữu quốc tế. “ Hồi Hội nghị thượng đỉnh Mỹ – Triều, nhiều món đường phố Thành Phố Hà Nội được ra mắt như bánh khúc, bánh mì, bánh cuốn … Nhưng một dạng như bách khoa ẩm thực đường phố thì ta chưa có. Chưa kể, cũng cần ra mắt cả yếu tố giao lưu văn hóa của những món ăn, những thành phố đó nữa ”, ông Việt nói .

Văn hóa Hawker ( văn hóa ẩm thực tầm trung hay văn hóa ẩm thực đường phố ở đô thị ) ở Nước Singapore vừa được đưa vào Danh sách đại diện thay mặt Di sản văn hóa phi vật thể. Văn hóa này bộc lộ rõ ở những khu nhà hàng siêu thị tầm trung, nơi chủ quán sẵn sàng chuẩn bị thức ăn tầm trung cho thực khách và khách du lịch thăm quan. Nhiều người tới đây thưởng thức những bữa ăn cũng như những hoạt động giải trí như cờ vua, hát rong, thậm chí còn cả học vẽ .

Phát triển từ văn hóa ẩm thực đường phố, các khu ăn uống bình dân đã trở thành dấu ấn của Singapore – quốc gia, TP đa văn hóa, bao gồm Trung Quốc, Malaysia, Ấn Độ và các nền văn hóa khác. Hawker lấy cảm hứng từ sự giao thoa của các nền văn hóa này, tinh chỉnh các món ăn theo khẩu vị và bối cảnh địa phương. Một số người bán lâu đời nhất bắt đầu hành nghề từ những năm 1960.

Chuyên gia ẩm thực Nguyễn Phương Hải cho biết những khu nhà hàng siêu thị ở Nước Singapore tạo được những điểm đến mà tới đó hoàn toàn có thể nếm nhiều món ngon đường phố. Bản thân ông cũng đang giám sát trình độ cho một nhà hàng quán ăn đi theo con đường này. “ Các food court ở Nước Singapore có nhiều nhà bếp tương tự nhiều shop nấu tại chỗ nhiều món. Còn chúng tôi thì không phải món nào cũng nấu tại chỗ. Tuy nhiên, chúng tôi cũng hướng tới việc đến một nơi ăn nhiều món đường phố. Đến Thành Phố Hà Nội Băm sáu ( 15 Hàng Cót, TP.HN ) hoàn toàn có thể ăn phở Thìn Bờ Hồ, nộm Lim Hàng Bún … Nếu hoàn toàn có thể có khu vực rộng hơn nữa, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể tổ chức triển khai những khu nhà hàng giống Nước Singapore ”, ông Hải nghiên cứu và phân tích .
Về việc văn hóa ẩm thực đường phố Việt Nam hoàn toàn có thể làm hồ sơ trình UNESCO để ghi danh di sản văn hóa phi vật thể hay không, PGS-TS Đặng Văn Bài, Phó quản trị Hội đồng Di sản văn hóa vương quốc, cho biết hiện chưa có kế hoạch gì. Mặc dù vậy, theo ông, dù không làm hồ sơ di sản vẫn cần thôi thúc văn hóa ẩm thực đường phố chứ không để nó mãi … tiềm ẩn. “ Bánh mì, bún, phở … giờ là món ăn đường phố quá nổi tiếng rồi. Chuyên gia marketing còn nói tất cả chúng ta có năng lực trở thành nhà bếp ăn quốc tế. Chính vì vậy, nếu tạo ra được những khu ẩm thực đường phố ngon – sạch – giàu văn hóa thì văn hóa Việt sẽ được tiếp thị mạnh hơn, du lịch cũng sẽ tăng trưởng ”, ông Bài nói .