Bé uống kháng sinh bị tiêu chảy, đi ngoài: nguyên nhân và cách xử lý

Bé uống kháng sinh bị tiêu chảy là tình trạng rất phổ biến. Theo thống kê, cứ 5 trẻ sử dụng kháng sinh có 1 trẻ bị tiêu chảy (tỷ lệ 20%). Bệnh có thể gây ra một số biến chứng nghiêm trọng như: rối loạn hấp thu, rối loạn điện giải,… thậm chí gây viêm loét, thủng ruột nếu không được điều trị kịp thời.

Bài viết được sự tư vấn chuyên môn bởi bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng cho Trẻ em và Người lớn VNVC.

 

BS Bạch Thị Chính Giám đốc Y khoa Trình độ trình độ

  • Bác sĩ CKI

Xem đầy đủ >

Tiêu chảy khi uống kháng sinh – tình trạng phổ biến ở trẻ

Thời tiết chuyển mùa nóng lạnh thất thường là điều kiện kèm theo cho những vi trùng, virus … có thời cơ tăng trưởng, gây ra bệnh truyền nhiễm – đặc biệt quan trọng là bệnh về đường hô hấp. Kháng sinh là loại thuốc thiết yếu để điều trị những bệnh nhiễm khuẩn, tuy nhiên với hệ miễn dịch non yếu của trẻ, việc dùng thuốc kháng sinh dễ gây tính năng phụ cho đường ruột, trong đó có thực trạng tiêu chảy do kháng sinh. Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng cho Trẻ em và Người lớn VNVC : “ Trẻ bị tiêu chảy khi uống kháng sinh là thực trạng thường gặp, đặc biệt quan trọng ở trẻ dưới 2 tuổi. Theo đó, khi đi vào khung hình, kháng sinh không chỉ hủy hoại vi trùng có hại mà còn tàn phá luôn vi trùng có lợi, gây mất cân đối đường ruột, dẫn đến chứng rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy. ”

Khi cho trẻ dùng kháng sinh lê dài, đường ruột sẽ mất đi những vi trùng có lợi, từ đó dễ gây tiêu chảy.

Trẻ uống kháng sinh rất dễ bị tiêu chảy, vì sao?

Kháng sinh là chất có năng lực ngưng trệ sự tăng trưởng của vi trùng, từ đó giảm cung ứng viêm gây ra bởi vi trùng. Khi sử dụng một hoặc nhiều loại kháng sinh mạnh có tính năng trên nhiều loại vi trùng với liều cao và lê dài, một số ít chủng vi trùng có lợi cũng bị hủy hoại. Hệ quả là thế cân đối giữa 2 nhóm vi trùng có lợi và vi trùng có hại lưu trú ở đường tiêu hóa bị phá vỡ. Vi khuẩn có hại trong đường tiêu hóa – tiết ra độc tố gây tổn thương niêm mạc ruột, kích hoạt quy trình viêm nhiễm, phù nề, xuất huyết trong lòng ruột và làm cho trẻ bị tiêu chảy. Đặc biệt, ở trẻ nhỏ, hệ tiêu hóa còn chưa hoàn thành xong nên rất dễ bị tiêu chảy do công dụng phụ của thuốc. Vi khuẩn có lợi giúp cho quy trình hấp thu dưỡng chất từ thức ăn lúc này lại bị kiềm chế cho nên vì thế khiến trẻ nhà hàng khó tiêu và kém hấp thu hơn trong tiến trình bị tiêu chảy. Một số kháng sinh hoàn toàn có thể gây tiêu chảy ở trẻ là : clindamycin, erythromycin, ampicillin, amoxicillin, penicillin, nhóm cephalosporin ( cefuroxim, cefixime, cefpodoxime ), nhóm quinolones ( ciprofloxacin, levofloxacin ), và tetracycline ( doxycycline, minocycline ), … Trẻ hoàn toàn có thể bị tiêu chảy dù dùng kháng sinh đường uống hay đường tiêm. Hầu hết những trường hợp trẻ bị tiêu chảy khi uống kháng sinh ở mức độ nhẹ và hoàn toàn có thể tự khỏi sau khi ngưng dùng kháng sinh. Tuy nhiên, có 1 số ít trường hợp bộc lộ nặng, gây ra những thương tổn viêm nhiễm phù nề ở đại tràng ( viêm đại tràng giả mạc ).

Trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài – nhận biết thế nào?

Trẻ dưới 2 tuổi sẽ dễ bị tiêu chảy khi uống thuốc kháng sinh hơn so với trẻ lớn, do hệ tiêu hóa chưa tăng trưởng hoàn hảo. Tình trạng tiêu chảy thường lê dài từ 1 – 7 ngày, khởi đầu từ giữa ngày thứ 2 và ngày thứ 8 của đợt điều trị bằng kháng sinh. Tuy nhiên, cũng có trường hợp trẻ bị tiêu chảy từ ngày tiên phong và lê dài vài tuần sau khi đã ngừng thuốc. Hầu hết những trường hợp tiêu chảy do kháng sinh thường có diễn biến nhẹ với những bộc lộ chính là :

  • Trẻ không sốt, các triệu chứng nguyên nhân của bệnh lý cần điều trị kháng sinh ở trẻ đã thuyên giảm.
  • Trẻ bị đau bụng, tiêu chảy nhiều lần, có thể lên tới 15-20 lần trong ngày.
  • Trẻ phải rặn mỗi lần đi ngoài.
  • Phân có dịch nhầy, thức ăn chưa tiêu (còn gọi là đi ngoài phân sống) hoặc máu.
  • Đi ngoài phân lỏng nhiều lần trong ngày (thường là hơn 3 lần).
  • Phân có màu xanh, vàng lổn nhổn, có bọt.
  • Vùng hậu môn bị hăm đỏ do phân có tính axit.

Trong trường hợp bị tiêu chảy nhẹ, những triệu chứng bệnh thường tự khỏi trong vài ngày tới 2 tuần sau khi ngưng dùng kháng sinh. Rất ít trường hợp trẻ bị sốt. Tuy nhiên, nếu tiêu chảy lê dài hoàn toàn có thể gây nhiều hậu quả nghiêm trọng như : Rối loạn hấp thu, rối loạn chuyển hóa, trẻ bị mất nước kèm rối loạn điện giải, sụt cân nhanh và hoàn toàn có thể bị suy dinh dưỡng. Một số trường hợp tiêu chảy nặng gây viêm loét, thủng ruột. “ Tiêu chảy do uống kháng sinh có rất nhiều thể trạng. Trong trường hợp nhẹ chỉ cần ngừng uống kháng sinh là trẻ hết tiêu chảy, nhưng cũng có trường hợp nặng nề hơn, bởi có những con vi trùng độc gây tiêu chảy lê dài, dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như : mất nước nặng, viêm ruột, đau bụng, thậm chí còn ra máu … Nếu thấy trẻ có những bộc lộ này, cha mẹ nên đưa trẻ tới ngay những cơ sở y tế để được tư vấn, chữa trị kịp thời, tránh hậu quả không mong muốn ” – bác sĩ Bạch Thị Chính nhấn mạnh vấn đề.

Trẻ bị tiêu chảy khi uống kháng sinh thường là mất nước, rối loạn tiêu hóa, nghiêm trọng nhất viêm loét, thủng ruột.

Phân biệt trẻ bị tiêu chảy do uống kháng sinh với trẻ bị tiêu chảy do ngộ độc thức ăn hay do nhiễm virus?

Trong hầu hết những trường hợp tiêu chảy do kháng sinh là không có sốt, triệu chứng tự hết sau khi vận dụng một số ít giải pháp tại nhà hoặc ngừng kháng sinh. Đối với tiêu chảy do những nguyên do nhiễm khuẩn, trẻ đều có sốt, mức độ tiêu chảy nặng hơn, kèm theo những bộc lộ tiêu hóa khác như nôn trớ, đau bụng … Cần phân biệt những bệnh này để có giải pháp can thiệp thiết yếu. Tuy nhiên, với những trường hợp viêm đại tràng giả mạc do kháng sinh, cần đưa trẻ đến bác sĩ và xét nghiệm phân để chẩn đoán phân biệt và điều trị kịp thời cho trẻ.

Trẻ sơ sinh uống kháng sinh bị đi ngoài có nguy hiểm không?

Một trong những biến chứng chính của uống kháng sinh bị đi ngoài là dễ mất nước, điện giải. Đây là yếu tố nghiêm trọng bởi việc mất nước ở trẻ thường diễn ra rất nhanh, hoàn toàn có thể gây nguy khốn đến tính mạng con người trẻ. Trẻ bị tiêu chảy dễ bị rối loạn tiêu hóa, dẫn đến suy nhược khung hình, trẻ trở nên yếu ớt, tăng trưởng chậm hơn so với trẻ đồng trang lứa. Nghiêm trọng hơn, nếu trẻ sơ sinh uống kháng sinh bị tiêu chảy sẽ có rủi ro tiềm ẩn ảnh hưởng tác động đến tính mạng con người nếu không được điều trị kịp thời. Trẻ từ 2 tuổi trở lên thường ít gặp rắc rối hơn. Phần lớn những bé chỉ bị tiêu chảy ở mức độ nhẹ, không nguy hại đến tính mạng con người nếu không mất nước. Vì vậy cha mẹ cần chăm sóc phân phối đủ nước cho con. Trong thời hạn dùng kháng sinh bé hoàn toàn có thể đi ngoài phân lỏng hoặc toàn nước. Ngoài ra, trẻ hoàn toàn có thể bị viêm ( đau hoặc sưng ) ruột già. Các tín hiệu viêm gồm có :

  • Trẻ bị sốt, đau bụng;
  • Đi ngoài phân có máu hoặc chất nhầy;
  • Thể trạng của trẻ rất yếu.

Bé uống kháng sinh bị tiêu chảy – mẹ cần khắc phục như thế nào?

“Trẻ uống kháng sinh bị tiêu chảy phải làm sao?” là băn khoăn của rất nhiều bố mẹ có con nhỏ. Theo các chuyên gia, khi thấy trẻ bị tiêu chảy do uống kháng sinh, bố mẹ đừng quá hoang mang, lo lắng mà hãy bình tĩnh và làm theo những lưu ý dưới đây:

1. Tiếp tục dùng thuốc kháng sinh

Nếu trẻ bị tiêu chảy nhẹ, không có tín hiệu mất nước nên liên tục cho trẻ dùng thuốc kháng sinh cho đủ liều mà bác sĩ nhu yếu. Bởi ngừng thuốc kháng sinh khi chưa uống hết theo chỉ định sẽ làm tăng rủi ro tiềm ẩn kháng kháng sinh – vi trùng kháng thuốc. Bạn hoàn toàn có thể hỏi xem bác sĩ xem con có cần dùng thêm men tiêu hóa trong quy trình uống kháng sinh hay không và bác sĩ sẽ xem xét bổ trợ tương thích. Đồng thời, không nên tự ý cho trẻ sử dụng thuốc chống tiêu chảy khác khi chưa có hướng dẫn của bác sĩ. Chúng hoàn toàn có thể gây tương tác với loại thuốc trẻ đang uống, khiến cho thực trạng trở nên nặng hơn. Bên cạnh đó, cần chăm nom và theo dõi sát thực trạng sức khỏe thể chất của bé ngay tại nhà. Với trường hợp tiêu chảy nặng, cần phải dừng ngay loại kháng sinh có tương quan đến tiêu chảy. Bù đủ nước, điện giải, cân đối kiềm toan là việc phải được triển khai ngay.

Hóa giải nỗi lo bệnh tiêu chảy, mẹ cần chăm sóc và xử trí đúng cách khi trẻ bị tiêu chảy khi uống kháng sinh.

2. Cung cấp đủ nước cho bé

Để tránh mất nước, nên tiếp tục cho trẻ uống nước. Có thể thay thế sửa chữa nước lọc bằng dung dịch oresol pha đúng theo tỷ suất. Tuy nhiên, đừng cho trẻ uống nước ép trái cây hoặc nước giải khát, vì hoàn toàn có thể khiến trẻ bị tiêu chảy nặng hơn. Đối với trẻ nhỏ cần tăng cường bú sữa để bổ trợ nước.

3. Chú ý đến những thực phẩm cho trẻ ăn

Khi trẻ bị tiêu chảy, cha mẹ cũng cần chăm nom trẻ theo một chính sách ăn đặc biệt quan trọng. Thay vì chỉ cho trẻ ăn những gì mà bé thường ăn, nên lựa chọn những món lỏng, mềm, dễ tiêu hơn nhưng vẫn phải đủ dinh dưỡng với hệ tiêu hóa của bé. Nên tránh những loại đậu, thức ăn cay, những món chế biến từ món ăn hải sản, món ăn lạnh … Đồng thời, bổ trợ thêm men tiêu hóa cho trẻ từ thực phẩm : giá đỗ, những hạt nảy mầm để tăng thêm nguồn năng lượng, hóa lỏng thức ăn. Tiêu chảy khiến cho trẻ bị mất nước. Vì thế, những loại rau củ có công dụng giữ nước như cà rốt, củ cải đường, bí, chuối, , cam, … rất tốt cho tiêu hóa và tăng sức đề kháng cho trẻ.

4. Xử lý hăm tã

Nếu tiêu chảy khiến trẻ bị hăm quanh hậu môn hoặc vùng đóng bỉm, cha mẹ cần vệ sinh nhẹ nhàng vùng này với nước sạch, lau khô rồi thoa lên một lớp vaseline, kem chứa kẽm ( Zincofax, Penaten ) hoặc những kem chống hăm khác. 5. Đưa trẻ đi khám nếu có bộc lộ nặng hơn Trong trường hợp cha mẹ đã thử tổng thể những giải pháp trên nhưng thực trạng của trẻ vẫn không suy giảm, hãy đưa trẻ đi khám nếu có những bộc lộ sau :

  • Trẻ bị tiêu chảy nặng hơn
  • Trẻ bị sốt
  • Có máu trong phân
  • Trẻ rất mệt mỏi và không uống nước
  • Trẻ có dấu hiệu mất nước, chẳng hạn như ít đi tiểu, cáu kỉnh, mệt mỏi và khô miệng,…

Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng cho Trẻ em và Người lớn VNVC : “ Bố mẹ nên dùng thuốc kháng sinh cho trẻ đúng chuẩn theo đơn, không tăng liều, bỏ liều hoặc dùng lâu hơn đơn bác sĩ kê. Không được tự ý dùng thuốc tiêu chảy, vì hoàn toàn có thể cản trở năng lực vô hiệu độc tố của khung hình và gây biến chứng. Nên báo cho bác sĩ biết loại kháng sinh gây tai hại để bác sĩ có hướng thay thế sửa chữa bằng loại thuốc khác khi kê đơn. ”

Hóa giải nỗi lo bệnh tiêu chảy ở trẻ bằng “lá chắn” vắc xin

Bên cạnh thực trạng trẻ bị tiêu chảy do kháng sinh, một căn bệnh đáng báo động khác ở trẻ dưới 5 tuổi là tiêu chảy cấp do virus Rota. Khi được hỏi đến, đa phần cha mẹ xác nhận con mình chưa được uống vắc xin ngừa Rota hoặc đã qua tuổi uống vắc xin phòng bệnh. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới ( WHO ), ở những nước đang tăng trưởng, hàng năm có khoảng chừng trên 125 triệu ca tiêu chảy do virus Rota ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi. Trẻ càng nhỏ rủi ro tiềm ẩn nhiễm bệnh càng cao thế cho nên bệnh thường hay gặp ở trẻ dưới 2 tuổi, đặc biệt quan trọng là dưới 12 tháng. Bệnh tiêu chảy do virus Rota đặc biệt quan trọng nguy khốn với trẻ nhỏ, cần “ phòng bệnh hơn chữa bệnh ” bằng vắc xin là giải pháp tối ưu số 1. Bộ Y tế khuyến nghị người dân nên dữ thế chủ động uống vắc xin để phòng ngừa bệnh tiêu chảy cấp do Rotavirus – nguyên do gây tiêu chảy cấp thông dụng số 1. Vắc xin Rotarix ( Bỉ ), Rotateq ( Mỹ ) và Rotavin-M1 ( Nước Ta ) là ba loại vắc xin được sử dụng phổ cập thoáng đãng tại Nước Ta để phòng ngừa bệnh tiêu chảy cấp do Rotavirus. Hiện VNVC đang có sẵn 2 loại vắc xin Rota, gồm có Rotarix ( Bỉ ) và Rotateq ( Mỹ ). Vắc xin Rota được sử dụng qua đường uống chứ không phải đường tiêm. Tùy vào mỗi loại vắc xin mà lịch uống có sự khác nhau :

Vắc xin Rotarix (Bỉ): uống 2 liều (mỗi liều 1.5 ml). Liều đầu tiên uống vào lúc 1.5 tháng tuổi và sau tối thiểu 4 tuần uống liều tiếp theo. Cần hoàn thành phác đồ 24 tuần tuổi.

Vắc xin Rotateq (Mỹ): uống 3 liều (mỗi liều 2 ml). Liều đầu tiên trong khoảng 7.5 – 12 tuần tuổi, các liều còn lại cách nhau tối thiểu một tháng. Cần hoàn thành phác đồ trước 32 tuần tuổi.

Vắc xin Rotavin – M1 (Việt Nam): uống với 2 liều: Liều đầu tiên, uống vào thời điểm trẻ từ 6 tuần tuổi trở lên. Liều thứ 2 uống sau liều đầu tiên 1-2 tháng. Cần uống đủ 2 liều trước khi trẻ được 6 tháng tuổi.

Xem thêm video: Trẻ đang bị tiêu chảy có nhỏ Rota được không?

Để bảo vệ sức khỏe thể chất cho con yêu, cha mẹ cần dữ thế chủ động đưa con đến những TT tiêm chủng uy tín để được tiêm vắc xin đúng phác đồ chỉ định. Với thiên chức chăm nom sức khỏe thể chất hội đồng, VNVC trở thành địa chỉ uy tín được hàng triệu mái ấm gia đình Việt tin yêu và lựa chọn.

VNVC tự hào là TT tiêm chủng tân tiến, phân phối nhiều loại vắc xin với phong thái ship hàng tận tâm chuyên nghiệp.

Để được tư vấn và đặt lịch uống vắc xin phòng bệnh tiêu chảy cấp do Rotavirus và nhiều loại vắc xin khác, bạn có thể đăng ký tại đây hoặc gọi vào hotline 028.7300.6595, nhắn tin cho Fanpage VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn hoặc liên hệ trực tiếp hệ thống các trung tâm tiêm chủng VNVC trên cả nước.

Tuyết Huỳnh