Soạn bài Ôn tập phần văn học Văn 11: Thơ mới khác với thơ trung đại thế nào?

Câu 1: Thơ mới khác với thơ trung đại về cả nội dung và hình thức:

Câu 2: * Lưu biệt khi xuất dương– Phan Bội Châu:

+ Nội dung :
– Bài thơ tiềm ẩn nội dung tư tưởng lớn lao : có ý chí làm trai, có khát vọng xoay chuyển thời thế, có ý thức cá thể, có nghĩa vụ và trách nhiệm cao quý …
– “ Lưu biệt khi xuất dương ” là một tác phẩm có giá trị giáo dục to lớn so với người trẻ tuổi nhiều thế hệ .
+ Nghệ thuật
– Thể thơ thất ngôn bát cú luật bằng truyền đạt toàn vẹn hoài bão, khát vọng của con người có chí lớn Phan Bội Châu .
– Bài thơ mang một giọng điệu rất riêng : hăm hở, đầy nhiệt huyết .
– Ngôn ngữ thơ bình dị mà có sức lay động can đảm và mạnh mẽ …
+ Tính giao thời :
– Cũ : Bài thơ được viết bằng chữ Hán, theo thể thất ngôn bát cú Đường luật ; mang đề tài “ lưu biệt ” – một đề tài quen thuộc trong thơ cổ trung đại thể thơ Đường luật ; hình ảnh ước lệ … => vẫn thuộc phạm trù văn học trung đại
+ Nét mới : chất lãng mạn hào hùng toát ra từ nhiệt huyết cách mạng sôi sục của nhà cách mạng Phan Bội Châu .
* Hầu trời – Tản Đà .
+ Nội dung :
Qua câu truyện hầu Trời, Tản Đà đã mạnh dạn bộc lộ bản ngã cái tôi cá thể – một cái tôi phóng túng, tự ý thức về năng lực, giá trị đích thực của mình và khao khát được chứng minh và khẳng định mình giữa cuộc sống .
+ Nghệ thuật :
– Thể thơ thất ngôn trường thiên khá tự do, không bị ràng buộc bởi khuôn mẫu cấu trúc nào, nguồn xúc cảm được thể hiện một cách tự do, tự nhiên và phóng túng .
– Ngôn ngữ thơ tinh lọc, tinh xảo, quyến rũ và rất thân mật với đời sống, không cách điệu, ước lệ .
– Cách kể chuyện hóm hỉnh, có duyên và hấp dẫn người đọc. Lối kể chuyện đầy tính tầm trung và giọng khôi hài trong bài thơ trọn vẹn thống nhất với nhau, tương hỗ cho nhau. Lối kể ấy, nụ cười ấy đã làm nên nội dung trữ tình chính, giúp ta hiểu về con người tác giả hơn .
– Từ ngữ nôm na, bình dị, như lấy ở đời sống thông thường
– Nhà thơ đã phát minh sáng tạo ra một cuộc hầu Trời thật lí thú, ngộ nghĩnh mà như thật với năng lực tưởng tượng đa dạng và phong phú và dàn cảnh phải chăng .
+ Tính chất giao thời :
– Cũ : Hình thức vẫn theo lối thơ cổ, cách dùng từ, hình ảnh, cách diễn đạt vẫn mang dấu ấn văn học trung đại
– Mới : thể thơ trường thiên khá tự do ; cảm hứng mới mẻ và lạ mắt, phóng túng ; cách bộc lộ vượt khỏi quy phạm ; Thể hiện đậm cá tính “ ngông ” của thi sĩ Tản Đà. đặc biệt quan trọng là bài thơ đã bộc lộ một “ cái tôi ” cá thể phóng túng, ý thức được năng lực và khát khao khẳng định chắc chắn mình giữa cuộc sống .

Câu 3: Quá trình hiện đại hóa của thơ ca thời kì đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám năm 1945 được thể hiện khá rõ qua các bài thơ như “Xuất dương lưu biệt” của Phan Bội Châu, “Hầu trời” của Tản Đà, “Vội vàng” của Xuân Diệu.

– Giai đoạn thứ nhất ( từ đầu TK XX đến khoảng chừng năm 1920 ), thành tựu đa phần của văn học là thơ của những chiến sỹ cách mạng, tiêu biểu vượt trội là Phan Bội Châu. Nội dung tư tưởng đã khác với thơ ca thế kỉ XIX, nhưng về nghệ thuật và thẩm mỹ vẫn thuộc phạm trù văn học trung đại, những ông vẫn viết theo thi pháp của thơ trung đại. Điều này biểu lộ rõ nhất trong Xuất dương lưu biệt của Phan Bội Châu : lẽ sống mới, ý niệm mới về chí làm trai nhưng vấn viết bằng thi pháp và ngôn từ của văn học trung đại .
– Giai đoạn thứ hai ( từ 1920 đến 1930 ), công cuộc hiện đại hóa văn học đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận. Văn học tiến trình này đã thay đổi, ngôn từ có tính văn minh, cái tôi ngông của nhà nho chán đời, tài tải muốn thoát li lên hầu trời nhưng những yếu tố của thi pháp văn học trung đại vẫn tồn. Bài Hầu trời của Tản Đà biểu lộ cái tôi cá thể phóng túng, tự ý thức về năng lực, giá trị đích thực của mình, khao khát được bộc lộ mình, ý niệm khá văn minh về nghề văn nhưng vẫn phảng phất cái ngông của nhà nho tài tử trong thơ ca cuối thời đại .
– Giai đoạn thứ 3 ( từ khoảng chừng 1930 đến 1945 ), nền văn học nước nhà đã hoàn tất quy trình hiện đại hóa trên mọi thể loại. Phong trào Thơ mới được xem là “ một cuộc cách mạng thơ ca ” ( Hoài Thanh ). Tiếng nói của cái tôi cá thể tự giải phóng toàn ra khỏi mạng lưới hệ thống ước lệ của thơ ca trung đại, trực tiếp quan sát lòng mình bằng con mắt cá thể, cảm thấy bơ vơ, đơn độc trước thiên hà. Bài Vội vàng của Xuân Diệu, Tràng Giang của Huy Cận, Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử, Tương tư của Nguyễn Bính, … là những bài thơ rất tiêu biểu vượt trội, bộc lộ rất rõ những đặc trưng của Thơ mới. Trong bài thơ “ Vội vàng ”, chữ Quốc ngữ đã được sử dụng ; tác giả sử dụng thể thơ tự do, hỗn hợp giữa những thể loại => cái tôi khao khát giao cảm .
=> Con đường từ Phan Bội Châu qua Tản Đà đến Xuân Diệu đã hoàn tất một quy trình hiện đại hoá thơ ca Nước Ta nửa đầu thế kỉ XX từ phạm trù trung đại quá độ sang tân tiến .

Câu 4: * Bài thơ Vội Vàng:

● Nội dung :
Sự gia cảm hết mình với vạn vật thiên nhiên, con người, cuộc sống. Quan niệm mới lạ về nhân sinh, nỗi buồn về sự trôi chảy của thời hạn, kể từ đó có cách sống hấp tấp vội vàng .
● Nghệ thuật :
Thể thơ tự do, hình ảnh thơ mới mẻ, tươi tắn, táo bạo. Giọng điệu mê hồn, sôi sục, có nhiều phát minh sáng tạo về ngôn từ và hình ảnh .
* Tràng giang – Huy Cận :
● Nội dung :
Nỗi buồn bâng khuâng trước vạn vật thiên nhiên, tình yêu quê nhà. Nỗi sầu ngoài hành tinh – sầu nhân thế bát ngát, thăm thẳm trong hồn thơ Huy Cận
Nghệ thuật :
+ Vừa cổ xưa, vừa tân tiếnQuảng cáo
+ Giọng điệu thân mật, quen thuộc
+ Bài thơ mới tiêu biểu vượt trội của Huy Cận trước Cách mạng
* Đây thôn vũ dạ – Hàn Mạc Tử
● Nội dung :
Tình cảm thiết tha với đời, với người. Nỗi buồn bâng khuâng với bao uẩn khúc trong lòng .
● Nghệ thuật : giàu hình ảnh bộc lộ nội tâm, ngôn từ tinh xảo, giàu sức gợi liên tương .

* Tương tư– Nguyễn Bính

● Nội dung : Tâm trạng của chàng trai lúc tương tư, hồn quê hoà lẫn cảnh quê, khát vọng niềm hạnh phúc lứa đôi giản dị và đơn giản .
● Nghệ thuật : Ngôn ngữ thơ giản dị và đơn giản, ngot ngào, tha thiết, phảng phất ca dao dân gian làm sống dậy hồn xưa quốc gia, nét chân quên mộc mạc, giản dị và đơn giản .
* Chiều xuân – Anh Thơ :
● Nội dung : Cảnh chiều xuân ở đồng bằng Bắc Bộ, không khí nhịp sống dịu dàng êm ả, yên bình .
● Nghệ thuật : thủ pháp thẩm mỹ và nghệ thuật gợi tả, lấy cái động để tả cái yên bình của cảnh quê .

Câu 5: * Chiều tối– Hồ Chí Minh:

● Tư tưởng bài thơ
Cảm quan vạn vật thiên nhiên của Bác xét đến cùng là cảm quan thẩm mỹ và nghệ thuật. Trung tâm bài thơ chính là con người lao động và ngọn lửa của sự sống. Vì thế, bài thơ tuy viết về cảnh chiều tối nhưng lại thắp sáng lên trong lòng người đọc một ngọn lửa hồng ấm cúng của niềm tin yêu đời
● Nghệ thuật :
+ thể thơ tứ tuyệt hàm súc
+ Hình ảnh đậm tính ước lệ, tượng trưng ,
+ Bút pháp gợi tả chấm phá, cốt ghi lấy linh hồn của tạo vật .
+ Tư thế của nhân vật trữ tình nhàn tản, thư thả
* Lai tân – Hồ Chí Minh :
● Tư tưởng : Bài thơ vạch trần tình hình thối nát của xã hội Trung Quốc thời Tưởng Giới Thạch .
● Nghệ thuật : tả thực bằng bút pháp châm biếm, sự nghịch lí được tạo bởi kết câu của bài thơ làm điển hình nổi bật ý châm biếm, mỉa mai .
* Từ ấy – Tố Hữu :
● Tư tưởng :
Bài thơ bộc lộ niềm vui sướng, niềm hạnh phúc, mê hồn của Tố Hữu trong buổi đầu gặp gỡ lí tưởng cách mạng, ý thức tự nguyện gắn bó, đấu tranh vì những người lao độn nghèo khó .Quảng cáo
● Nghệ thuật .
+ Hình ảnh tươi đẹp, giàu ý nghĩa tượng trưng
+ Ngôn ngữ quyến rũ, giàu hình ảnh và nhạc điệu .
+ Giọng thơ sảng khoái, nhịp điệu thơ hăm hở .
+ Sự phong phú của bút pháp : tự sự, trữ tình .
* Nhớ đồng – Tố Hữu :
● Tư tưởng : Bài thơ biểu lộ khao khát tự do, mê hồn lí tưởng, bộc lộ qua nỗi nhớ da diết, cháy bỏng với quê nhà, con người .
● Nghệ thuật : Diễn biến tâm trạng biểu lộ qua ngôn từ, hình ảnh, nhạc điệu ( điệp từ, điệp kiểu câu ), giọng nói thiết tha .

Câu 6: Cái đẹp, cái hay, sức hấp dẫn của bài thơ “Tôi yêu em ” của Puskin

– Thấm đượm nỗi buồn của mối tình đơn phương, vô vọng nhưng trong sáng của một tâm hồn chân thành, nhân hậu mãnh liệt, vị tha hùng vĩ .
– Ngôn từ giản dị và đơn giản, tinh xảo. Điệp ngữ “ tôi yêu em ”
– Lời nguyện cầu mang nhiều ý nghĩa .

Câu 7: Hình tượng nhân vật Bê-li-côp.

a ) Ngoại hình :
– Luôn đi dày cao su đặc, cầm ô, mặc áo bành tô ấm cốt bông .
– Giấu mặt sau chiếc áo bành tô bẻ đứng lên, đeo kính râm, mặc áo bông chần, lỗ tai nhét bông, kéo mui khi ngồi xe ngựa .
=> Tất cả mọi thứ đều để trong bao, cho vào bao, mang bao : Giày, ủng, kính, ô … => ý nghĩ cũng dấu vào bao .
=> Khát vọng mãnh liệt, thu mình vào bao .
=> Một bức chân dung biếm họa, vui nhộn, lạ lùng .
b ) Lối sống hoạt động và sinh hoạt :
– Câu nói cửa miệng : Nhỡ lại xảy ra chuyện gì .
– Buồng ngủ chật như cái hộp, khi ngủ trùm chăn kín đầu, hành lang cửa số đóng kín .
– Thích dạy tiếng Hy Lạp : => Ngợi ca, tôn sùng quá khứ .
– Luôn sống theo những thông tư, thông tư .
– Không ý thức được thực trạng bản thân, tự hài lòng với lối sống cổ lỗ của mình, luôn cho mình là công dân tốt của nhà nước .
– Cách duy trì quan hệ với đồng nghiệp : Kéo ghế ngồi, chẳng nói chẳng rằng, mắt nhìn xung quanh như tìm kiếm gì, 1 giờ sau ra về .
=> Hèn nhát, cô độc, máy móc, giáo điều, thu mình trong vỏ ốc và thấy mãn nguyện về điều đó .
=> Kiểu người trong bao, tính cách trong bao, lối sống trong bao .
=> Nhân vật nổi bật .
c ) Ảnh hưởng của lối sống Bê-li-côp tới mọi người :
– Đồng nghiệp, mọi người xung quanh y, cả thành phố nơi y sống đều sợ hãi y, họ xa lánh y, không muốn dây với y .
– Khi Bê-li-côp chết rồi lối sống đó vẫn ảnh hưởng tác động tới mọi người, đời sống vẫn ngột ngạt, bế tắc tù túng .
=> Ảnh hưởng can đảm và mạnh mẽ, dai dẳng .

 8: Hình tượng nhân vật Giăng Van – giăng:

a. Hoàn cảnh nhân vật : Từ một thị trưởng phong phú, nhân từ vì cứu một người vô tội, ông đã trở lại với thân phận thật của mình – một người tù khổ sai .
b. Phẩm chất, tính cách :
* Trước khi Phăng-tin chết :
– Đối với Phăng-tin : “ nói bằng một giọng rất là nhẹ nhàng và tỉnh bơ ”
-> Cố gắng trấn an cô .
– Đối với Gia-ve : Hạ mình, nói nhỏ, cầu xin với mục tiêu : cứu vớt tia kỳ vọng và sự sống mong manh cho Phăng-tin .
– Cử chỉ tỉnh bơ, ngôn từ nhã nhặn, không tỏ ra lo âu
* Sau khi Phăng-tin chết :
– Đối với Gia-ve :
+ “ cậy bàn tay Gia-ve như cậy bàn tay trẻ con ”
+ “ bẻ thành giường ”
+ “ nhìn Gia-ve trừng trừng ”
=> Thái độ can đảm và mạnh mẽ, kinh khủng. Cử chỉ, thái độ của tình thương, bảo vệ tình thương. Giống như người anh hùng có sức mạnh khác thường chuẩn bị sẵn sàng ngăn cản cường quyền để che chở bảo vệ con người .
– Đối với Phăng-tin :
+ “ bàn tay đỡ lấy trán, ngắm Phăng-tin nằm dài không nhúc nhích ”
+ “ thủ thỉ bên tai Phăng-tin ”

   + “hai tay nâng đầu Phăng-tin lên,đặt ngay ngắn giữa gối như một người mẹ sửa sang cho con”

+ “ ông thắt lại dây rút cổ áo chị, vén gọn mớ tóc vào trong chiếc mũ vải. Rồi ông vuốt mắt cho chị ”
+ “ nhẹ nhàng ” nâng bàn tay của Phăng-tin và “ đặt vào đấy một nụ hôn ”
Tình yêu con người Giăng-van-giăng giành cho Phăng-tin cũng chính là lòng yêu thương của Huy-gô so với Giăng-van-giăng và Phăng-tin. Giăng-van-giăng giống như một vị cứu tinh, một đấng cứu thế .

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Hỏi Đáp