So sánh (phân biệt) nhà nước xã hội chủ nghĩa và tư sản

 

Nhà nước xã hội chủ nghĩa (XHCN)

Nhà nước tư sản (TS)

Khái niệm

Nhà nước xã hội chủ nghĩa là kiểu nhà nước cuối cùng trong lịch sử xã hội loài người.

Là tổ chức mà thông qua đó, đảng của giai cấp công nhân thực hiện vai trò lãnh đạo của mình đối với toàn xã hội; là một tổ chức chính trị thuộc kiến trúc thượng tầng dựa trên cơ sở kinh tế của chủ nghĩa xã hội; đó là một nhà nước kiểu mới, thay thế nhà nước tư sản nhờ kết quả của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa; là hình thức chuyên chính vô sản được thực hiện trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.

Nhà nước tư sản là kiểu nhà nước ra đời, tồn tại và phát triển trong lòng hình thái kinh tế – xã hội tư bản chủ nghĩa.

Nhà nước tư sản thiết lập nguyên tắc chủ quyền nhà nước trên danh nghĩa thuộc về nhân dân; cơ quan lập pháp là cơ quan đại diện của các tầng lớp dân cư trong xã hội do bầu cử lập nên; thực hiện nguyên tắc phân chia quyền lực và kiềm chế, đối trọng giữa các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp; thực hiện chế độ đa nguyên, đa đảng trong bầu cử nghị viện và tổng thống; hình thức chính thể phổ biến của nhà nước tư sản là cộng hòa và quân chủ lập hiến.

Cơ sở kinh tếQuan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa có đặc trưng là chế độ công hữu về tư liệu sản xuất, lao động là nghĩa vụ đối với mọi người, thực hiện chế độ phân phối theo số lượng và chất lượng lao động.

Lưu ý: chế độ công hữu không phải là phương tiện để xây dựng CNXH mà là mục tiêu cần đạt tới của CNXH (quá trình này diễn ra phụ thuộc vào sự phát triển của llsx)

Cơ sở kinh tế của nhà nước tư sản là nền kinh tế tư bản chủ nghĩa dựa trên chế độ tư hữu tư bản về tư liệu sản xuất (chủ yếu dưới dạng nhà máy, hầm mỏ, đồn điền…), được thực hiện thông qua hình thức bóc lột giá trị thặng dư.Cơ sở xã hộiQuan hệ sản xuất liên minh giữa giai cấp công nhân và nông dân và tầng lớp trí thức, có đặc trưng là: quan hệ hợp tác và đấu tranh trong nội bộ nhân dân.Cơ sở xã hội của nhà nước tư sản là một kết cấu xã hội phức tạp trong đó có hai giai cấp cơ bản, cùng tồn tại song song có lợi ích đối kháng với nhau là giai cấp tư sản và giai cấp vô sản. Trong hai giai cấp này giai cấp giữ vị trí thống trị là giai cấp tư sản, mặc dù chỉ chiếm thiểu số trong xã hội nhưng lại là giai cấp nắm hầu hết tư liệu sản xuất của xã hội, chiếm đoạt những nguồn tài sản lớn của xã hội. Giai cấp vô sản là bộ phận đông đảo trong xã hội, là lực lượng lao động chúnh trong xã hội. Về phương diện pháp lý họ được tự do, nhưng không có tư liệu sản xuất nên họ chỉ là người bán sức lao động cho giai cấp tư sản, là đội quân làm thuê cho giai cấp tư sản. Ngoài hai giai cấp chính nêu trên, trong xã hội tư sản còn có nhiều tầng lớp xã hội khác như: nông dân, tiểu tư sản, trí thức…Bản chất* Tính giai cấp

– Sản phẩm của cuộc cách mạng do giai cấp công nhân và nông dân triển khai
– Luôn đặt dưới sự chỉ huy của đượcS, đội tiên phong giai cấp công nhân và nông dân .
– Là công cụ bảo vệ quyền lợi kinh tế tài chính, chính trị, tư tưởng của giai cấp công nhân .
+ Kinh tế : từng bước xóa bỏ chính sách chiếm hữu tư nhân, thiết kế xây dựng và bảo vệ chính sách sở hữu toàn dân, bảo vệ vị thế của người lao động
+ Chính trị : nhà nước là công cụ của nhân dân lao động trấn áp sự phản kháng của gc thống trị cũ đã bị lật đổ và những thế lực thù địch, phản động, phản cách mạng. Trấn áp của đại đa số so với thiểu số nhỏ có hành vi chống đối
+ Tư tưởng : truyền bá thoáng đãng và bảo vệ vững chãi những tư tưởng CM, KH của chủ nghĩa Mác – Lênin .
* Tính xã hội :
– Là tổ chức triển khai của quyền lực tối cao chung của xã hội, có thiên chức Tổ chức và quản trị những mặt của đời sống, nhằm mục đích tái tạo xã hội cũ, kiến thiết xây dựng xã hội mới .
– Không chỉ quản trị, nhà nước đứng ra tổ chức triển khai triển khai họat động kinh tế – xã hội và chăm sóc đến yếu tố con người .

>>> Xem thêm: So sánh bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa và nhà nước tư bản

* Tính giai cấp

– Thời kì 1 : “ NNTB là UB xử lý việc làm chung của gia cấp tư sản ” : nhà nước đối xử với những giai cấp tư sản trọn vẹn như nhau => nhà nước đều là phương tiện đi lại, công cụ xử lý việc làm chung .
– Thời kì 2 : “ … … … … … tập đoàn lớn TB lũng đoạn ” => NNTB sẵn sang tước đoạt, chà đạp quyền hạn nhà tư bản nhỏ và vừa dưới danh nghĩa quốc hữu hóa vì quyền lợi và nghĩa vụ vương quốc .
* Tính xã hội
Đặc điểm chung qua những thời kì :
– Giai đoạn của CNTB tự do cạnh tranh đối đầu : tiến sỹ và với là liên minh chống phong kiến .
+ Cạnh tranh tự do thành viên
+ Chưa có yếu tố độc quyền
– Giai đoạn của CNTB độc quyền lũng đoạn nhà nước hay gđ chủ nghĩa đế quốc : cỗ máy đấm đá bạo lực đàn áp trào lưu đấu tranh .
+ Hình thành tập đoàn lớn TB lớn chiếm hữu tập thể .
+ Xuất hiện sở hữu TB nhà nước ( Tập đoàn tư bản khống chế, không phải sở hữu toàn dân ) .
– Giai đoạn của CNTB văn minh :
+ Yếu tố tư nhân hóa tăng trưởng mạnh .
+ Người lao động có chiếm hữu tư liệu sản xuất .Bộ máy nhà nước* Đặc điểm:

– Mang tính nhân dân thâm thúy : tổ chức triển khai và hoạt động giải trí trên cơ sở sự ủy nhiệm của ND
– Luôn bảo vệ quyền lực tối cao nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp giữa những cơ quan nhà nước trong việc triển khai quyền LP, HP, TP ( có sự chuyên môn hóa cao, hạn chế là thiếu đồng nhất ) .
– Các cơ quan quản trị kinh tế tài chính tăng trưởng hoàn thành xong để triển khai quản trị mọi mặt đời sống xã hội và những cơ quan cưỡng chế chuyên nghiệp ngày càng tổ chức triển khai thu hẹp lại .
– Đảm bảo sự chỉ huy của Đảng cộng sản .
* Các bộ phận cấu thành :
– Nguyên thủ vương quốc : do QH bầu, đứng đầu và thay mặt đại diện nhà nước .
– Cơ quan quyền lực nhà nước :
+ Quốc hội : do nhân dân bầu .
+ Hội đồng nhân dân : cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, nhân dân địa phương bầu .
– Cơ quan hành chính nhà nước :
+ nhà nước : QH xây dựng .
+ Ủy Ban Nhân Dân : HĐND xây dựng .
– Cơ quan xét xử : tổ chức triển khai theo đơn vị chức năng hành chính chủ quyền lãnh thổ .
– Cơ quan kiểm sát : có thẩm quyền rộng .
– Cơ quan quốc phòng, bảo mật an ninh : tổ chức triển khai với đặc trưng riêng .* Đặc điểm:

– Nhà nước tư sản có cỗ máy tăng trưởng khá phức tạp. Thông thường, sau khi lật đổ được chính sách phong kiến giai cấp tư sản ở những nước thừa kế cỗ máy nhà nước cũ, hoàn thành xong nó cho thích ứng với điều kiện kèm theo mới. Ngay cả ở Pháp, nơi cách mạng tư sản được coi là triệt để, cỗ máy nhà nước cũ vẫn được duy trì .
– Một trong những nguyên tắc cơ bản của việc tổ chức triển khai cỗ máy nhà nước tư sản là nguyên tắc phân loại quyền lực tối cao .
– Đa nguyên, đa đảng : tác động ảnh hưởng can đảm và mạnh mẽ đến tổ chức triển khai họat động .
– Nguyên tắc dân chủ .
* Các bộ phận cấu thành :
– Nghị viện : lập pháp ( 1 viện, 2 viện ) .
– Nhà vua hoặc tổng thống .
– nhà nước : hành pháp – thủ tướng ..
– Hệ thống tòa án nhân dân .
– Hệ thống quân đội – công an .
– Bộ máy hành chính .Chứng năng* Đối nội:

– Tổ chức và quản trị kinh tế tài chính
+ CNXH chỉ hoàn toàn có thể cách mạng sức sống và thắng lợi của mình bằng việc đưa ra và thực thi một kiểu tổ chức triển khai lao động cao hơn so với CNTB .

+ Nhà nước xã hộiCN thay mặt nhân dân trực tiếp quản lý tư liệu sản xuất của xã hội.

=> Phải trực tiếp tổ chức triển khai và quản trị xã hội
– Giữ vững bảo mật an ninh chính trị, trấn áp sự phản kháng của những lực lượng chống đối : quan trọng trong gđ CM mới thành công xuất sắc .
– Bảo vệ trật tự pháp lý, những quyền và quyền lợi hợp pháp của những cá thể, tổ chức triển khai trong xã hội : yên cầu khách quan của xã hội .
+ Cần có mạng lưới hệ thống pháp lý hoàn hảo, đồng điệu, thống nhất, kỹ thuật pháp lý cao .
+ Thường xuyên ktra giám sát việc triển khai pháp lý .
=> chú trọng phát huy vai trò của nhân dân trong đấu tranh phòng và chống vi phạm pháp lý .
– Tổ chức và quản trị những mặt khác của xã hội : nếu thực thi tốt sẽ bộc lộ tính ưu việt, uy tín và vị thế nhà nước XHCN .
+ Văn hóa : kiến thiết xây dựng nền văn hóa truyền thống mới, tiên tiến và phát triển, dân tộc bản địa, đại chúng
+ Giáo dục đào tạo, giảng dạy : nâng cao dân trí, đào tạo và giảng dạy nhân lực, tu dưỡng nhân tài
+ Khoa học, công nghệ tiên tiến
+ Y tế, môi trường tự nhiên
+ Dân số, lao động, việc làm :
+ Giai cấp, dân tộc bản địa, tôn giáo : bảo vệ sự bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng tự do tín ngưỡng .
* Đối ngoaị :
– Bảo vệ Tổ quốc : coi đây là trách nhiệm kế hoạch .
+ Chú trọng thiết kế xây dựng lực lượng vũ trang chính quy, tinh nhuệ nhất, văn minh ; XD nền quốc phòng toàn dân ; …
– Mở rộng quan hệ hữu nghị, hợp tác với những nhà nước khác, những tổ chức triển khai quốc tế :
+ Củng cố và tăng cường tình hữu nghị, đoàn kết, hợp tác lẫn nhau trên niềm tin quốc tế vô sản .
+ Mở rộng quan hệ quốc tế với những nước có chính sách chính trị khác nhau và những tổ chức triển khai quốc tế .
– Ủng hộ trào lưu đấu tranh giành độc lập dân tộc bản địa, dân chủ, văn minh trên quốc tế .
– Tham gia xử lý những yếu tố chung của quốc tế .* Củng cố và bảo vệ chế độ tư hữu tư sản: thực hiện bằng nhiều biện pháp

– Dùng pháp lý đề ghi nhận quyền sở hữu tài sản là một quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm .
– Dùng những lao lý của luật dân sự và những hình phạt của luật hình để bảo vệ quyền sở hữu và trừng phạt những hành vi xâm phạm .
=> Nhà nước tư sản công bố thừa nhận và bảo vệ quyền sở hữu của toàn bộ những chủ sở hữu trong xã hội, hầu hết là bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ cuả giai cấp tư sản vì phần nhiều gia tài nằm trong tay giai cấp này .
* Chức năng trấn áp : bảo vệ vị thế thống trị và thiết lập trật tự xã hội .
– Sử dụng cỗ máy đấm đá bạo lực đàn áp những cuộc đấu tranh, trấn áp hành vi xâm phạm trật tự xã hội .
– Sử dụng phương tiện thông tin đại chúng tác động ảnh hưởng đời sống niềm tin toàn xã hội, tuyên truyền cho hệ tư tưởng tư sản, tê liệt niềm tin phản kháng .
* Chức năng kinh tế tài chính – xã hội :
– Giai đoạn đầu : hầu hết tập trung chuyên sâu vào những hoạt động giải trí nhằm mục đích duy trì sự thống trị của giai cấp tư sản mà không chăm sóc nhiều đến xử lý những yếu tố bức bách trong xã hội .
– Bắt đầu can thiệp vào cuối quy trình tiến độ thứ 2
+ Mục đích là để tạo ra những đk bảo vệ vật chất kĩ thuật, pháp lý và chính trị cho những họat động sản xuất kinh doanh thương mại .
+ Điều tiết nền kinh tế tài chính theo hai hướng gần như trái chiều :

• Tác động sự cân đối của nền kinh tế tạo sự ổn định về kinh tế dẫn đến sự ổn định xã hội
• Khuyến khích cạnh tranh để thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế.

– Giai đoạn 3 : do sự tăng trưởng những trào lưu dân chủ dân số, do sự tăng trưởng của trình độ xã hội, do sự biến hóa của bầu không khí chính trị, do tác động ảnh hưởng tăng trưởng cách mạng trên quốc tế mà nhiều NNTS đã chú ý quan tâm xử lý những yếu tố xã hội vì quốc kế dân số .
* Tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược khi có điều kiện kèm theo : tính năng cơ bản ở quy trình tiến độ 1 và 2 .
* Phòng thủ và bảo vệ quốc gia .
* Xúc tiến và xây dựng những liên minh trên quốc tế : quá trình 3 .Hình thức nhà nước* Hình thức chính thể: Chính thể cộng hòa

– Quốc hội được pháp luật là cơ quan đại biểu cao nhất ; cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất ; do dân trực tiếp bầu ra 1 cách dân chủ ; chịu sự giám sát của nhân dân ; thành viên Quốc hội hoàn toàn có thể bị bãi hoặc không bổ nhiệm ; không có thực trạng QH bị nước … giải tán trước thời hạn ; Quốc hội xây dựng cơ quan chính phủ, quản trị .
– Nguyên thủ vương quốc là mắt xích, chính sách phối hợp hoạt động giải trí những cq tối cao trong nhà nước .
– nhà nước là cơ quan chấp hành của Quốc hội, triển khai công dụng hành pháp ; chịu nghĩa vụ và trách nhiệm trước Quốc hội ; không có thực trạng tập thể chỉnh phủ bị giải tán .
– Đảng Cộng sản là chính đảng duy nhất nắm giữ quyền lực tối cao nhà nước .
* Hình thức cấu trúc nhà nước
– Đơn nhất : rất đầy đủ đặc thù .
– Liên bang : liên minh trên niềm tin tự nguyện, bình đẳng -> nhập hay tách là tự quyết, không ép buộc .
* Chế độ chính trị : dân chủ xã hội chủ nghĩa, giáo dục thuyết phục là giải pháp số 1 .

>>> Xem thêm:

• Các kiểu nhà nước trong lịch sử thế giới
• Có mấy hình thức cấu trúc nhà nước? Dấu hiệu nhận biết?

* Hình thức chính thể

– Chính thể quân chủ : hạn chế
+ Quân chủ nhị hợp : vua bị hạn chế quyền lập pháp, hành pháp thì thoáng rộng, quyền lập pháp do nghị viện đảm nhiệm
+ Quân chủ nghị viện ( đại nghị ) : vua chỉ mang tính hình tượng, không thực quyền, nghị viện thực thi quyền lp, cơ quan chính phủ thực thi quyền hành pháp ( chính phủ nước nhà bị lao lý bởi nghị viện trên cơ sở Đảng chiếm đa phần ghế ở nghị viện, cp hoàn toàn có thể bị nv bất tín nhiệm ) .
– Chính thể cộng hòa
+ Cộng hòa tổng thống : nghị viện lp, tổng thống hp, tổng thống = cơ quan chính phủ .
+ Cộng hòa nghị viện : nghị viện lp, cơ quan chính phủ hp, tổng thống đại diện thay mặt vương quốc ( t2 quân chủ đại nghị ) .
+ Cộng hòa hỗn hợp : tổng thống + nghị viện, nghị viện lp, tổng thống và cphủ hp, cphủ phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm trước tổng thống và nghị viện .
* Hình thức cấu trúc nhà nước :
– Nhà nước đơn nhất : hai biến dạng
+ Cơ quan nhà nước ở địa phương phục tùng tuyệt đối cơ quan nhà nước ở TW .
+ Cơ quan nhà nước ở địa phương có quyền tự trị nhất đinh : do nhân dân bầu ra, nhà nước TW trấn áp 1 cách gián tiếp .
– Nhà nước liên bang : hình thành bằng nhiều con đường như tự nguyện lien kết, mua hoặc lấn chiếm chủ quyền lãnh thổ của nước khác rồi nhập vào thành1 bang của mình ( nổi bật nhất là lminh Châu Âu : sau khi liên minh sinh ra NNLM mới hình thành theo đúng nghĩa là có cỗ máy nhà nước riêng, còn trước đó chỉ có liên minh những nhà nước nhằm mục đích triển khai 1 tiềm năng về kinh tế tài chính, chính trị, quân sự chiến lược … .

* Chế độ chính trị:

– Xu hướng chung : khuynh hướng dân chủ ngày càng bộc lộ rõ, nhà nước sử dụng giải pháp dân chủ để thực thi quyền lực tối cao nhà nước .
– Yếu tố phản dân chủ có rủi ro tiềm ẩn quay trở lại .