Người Việt và nghề Nails ở Mỹ: Từ tỉ phú đến trắng tay

Từ 2008, khủng hoảng kinh tế lan rộng ra cả Mỹ và toàn quốc tế, nghề nails cũng đi vào suy thoái và khủng hoảng. Việc kiếm tiền trở nên chật vật hơn khi người Mỹ cắt giảm nhu yếu làm đẹp .
Đi nhiều nơi mới thấy, chẳng hiểu sao người dân gốc Huế và Quảng Đà ( Quảng Nam – Đà Nẵng ) làm bác sĩ nhiều vô kể. Đi tới những phòng khám nào, cũng nghe tiếng Huế, tiếng Quảng thân thương .
Đặc biệt là dân Quảng Đà, khi nào cũng có hội đoàn, giúp sức tương hỗ lẫn nhau. Chứ những nhóm khác, hôm trước hôm sau là … cãi lộn rồi tan đàng xẻ nghé .

Nhắc tới những nghề mưu sinh của người Việt ở Mỹ, đầu tiên phải kể đến nghề nails. Theo nhiều nguồn báo chí trên mạng, ngôi sao Hollywood Tippi Hedren, nữ chính của bộ phim The Birds, là người khởi xướng cho nghề nails trong cộng đồng người Việt.

Vào khoảng chừng thập niên 1970 s, khi còn là một nhân viên cấp dưới cứu trợ quốc tế, trong chuyến tới thăm làng Hy Vọng ở thành phố Sacramento, thủ phủ bang California, bà gặp khoảng chừng 20 phụ nữ Nước Ta tỏ vẻ yêu dấu bộ móng tay của bà .
Hedren bèn giúp họ học nghề làm móng bằng cách mỗi tuần đưa thợ tới dạy nghề và thuyết phục trường Citrus Heights Beauty nhận 20 phụ nữ gốc Việt làm sinh viên để được hành nghề một cách chính thức. Và trong vòng 40 năm, từ 20 người phụ nữ tiên phong đó, nails đã trở thành một đế chế quyền lực tối cao của người Việt trên đất Mỹ. Người Việt sở hữu tiệm nails khắp mọi nơi trên quốc gia này, từ miền Florida, Houston nắng ấm, tới tiểu bang California phong phú, băng ngang Midwest đầy bão tố, lên miền Bắc lạnh lẽo của Minnesota, Wisconsin hay sang khu vực Washington D.C. ắp đầy lịch sử dân tộc .

Người Việt thường sống co cụm

Hầu hết cư dân Việt Nam định cư ở California (40%) và Texas (12%). Tiếp theo là Washington (4%), Florida (4%) và Virginia (3%). Ba county (quận hay hạt) có nhiều cư dân Việt nhất ở California là Orange, Los Angeles, và Santa Clara. Mười metropolitan (siêu đô thị) có đông cư dân Việt nhất là: Los Angeles, San Jose, Houston, San Francisco, Dallas, Washington D.C., Seattle, San Diego, New York và Atlanta.Đâu đâu cũng thấy người Việt mở tiệm và làm thợ, đánh bạt những tiệm nails của người Mỹ chính gốc bởi sự khéo tay, nhã nhặn và cần cù của mình.Thời điểm cực thịnh nhất của nghề nails là những năm 1980 tới trước năm 2008.Nhà nhà làm nails, người người làm nails, bất kì khu Mỹ đen hay trắng, đâu đâu cũng thấy tiệm nails do người Việt làm chủ.Một bộ full-set ngày đó tới $50. Tiệm nào cũng đông nườm nượp khách. Để trở thành thợ nails khá dễ. Không đòi hỏi bằng cấp đại học hay nói tiếng Anh trôi chảy. Chỉ cần kiên nhẫn và khéo léo, học vài trăm giờ, thi đậu hai phần lý thuyết và thực hành, sẽ được cấp bằng.

Nhắc tới những nghề mưu sinh của người Việt ở Mỹ, đầu tiên phải kể đến nghề nails
Mỗi một hoặc hai năm phải đóng tiền đăng kí mới lại. Nếu chuyển sang tiểu bang khác, phải đổi bằng hoặc thi lấy bằng mới tùy theo luật của từng bang. Hồi đó, thứ Bảy hay Chủ nhật nào qua Eden, khu thương mại của người Việt nằm ở thành phố Falls Church ( Virginia ), tìm đỏ con mắt cũng không có chỗ đậu xe khi bà con Nước Ta tụ tập ăn hàng, shopping đông đúc quá. Nhiều khi chạy lòng vòng cả tiếng trong vô vọng nhưng cũng không nỡ bỏ về vì thèm đồ Việt. Cuối cùng bạo gan nhét xe vô một chỗ bất kể rồi đi mua đồ mà cứ nơm nớp lo nó bị kéo đi. Hễ vô tiệm nào, thấy bà con xài tiền mặt nhiều ( hầu hết là tiền lẻ ), mua đồ cả xe không ngần ngại, thì đoán chắc là dân làm nails. Không sai một tí. Đó là nghề nuôi lớn không biết bao nhiêu sinh viên ( trong đó có tôi ) tốt nghiệp ra trường và đạt được giấc mơ Mỹ. Nếu dân văn phòng kiếm mỗi tháng hai, ba ngàn, thì người làm nails vào mùa hè, hoàn toàn có thể thuận tiện kiếm hơn $ 1.500 / tuần, chưa tính tiền cò ( tiền bo, tiền típ ) lên tới vài trăm đô. Rủng rỉnh tiêu xài. Nhiều người trong số họ tiết kiệm ngân sách và chi phí, để dành vài năm, vay thêm ngân hàng nhà nước, sang tiệm để làm chủ cho đỡ khó khăn vất vả
Đó là nghề nuôi lớn không biết bao nhiêu sinh viên ( trong đó có tôi ) tốt nghiệp ra trường và đạt được giấc mơ Mỹ. Từ cực thịnh … đến thiếu nợ nhà băngNhưng khởi đầu từ năm 2008, khủng hoảng kinh tế lan rộng ra cả Mỹ và toàn quốc tế, nghề nails cũng đi vào suy thoái và khủng hoảng. Việc kiếm tiền trở nên chật vật hơn khi người Mỹ cắt giảm nhu yếu làm đẹp. Các chủ tiệm cạnh tranh đối đầu không lành mạnh, đẩy giá xuống cực thấp, để hút khách về mình. Bộ full-set giảm xuống còn USD 30, có nơi chỉ USD 20 .
Nhiều người làm nails thường mua nhà to, xe đẹp, đâm ra thiếu nợ lớn ở ngân hàng nhà nước. Tới khủng hoảng cục bộ, trả không nổi nên bị nhà ngân hàng ( ngân hàng nhà nước ) kéo nhà, kéo xe tùm lum hết. Nổi tiếng nhất trong “ đế chế nails ” là tỉ phú Charlie Tôn Quý, ông chủ của mạng lưới hệ thống Regal Nails với hơn 1.100 tiệm trên khắp nước Mỹ, trong lòng những nhà hàng của gã khổng lồ Walmart. Với lệch giá mỗi năm lên tới 450 triệu USD, trong tổng số 8,5 tỷ USD của ngành nails, ( theo số liệu của tạp chí Nails vào năm năm trước ), chỉ từ việc sơn sửa móng tay chân đã chứng minh và khẳng định lợi thế tuyệt đối của người Việt trong nghành này. Phần lớn thợ nails thường được chủ trả bằng tiền mặt ( hoặc nửa tiền mặt, nửa ngân phiếu ) nên họ ( và chủ tiệm ) không đóng hay đóng rất ít thuế thu nhập cá thể và phúc lợi xã hội. Bảo hiểm với họ là một điều lạ lẫm. Tất nhiên sau này, họ sẽ không được lãnh ( hoặc lãnh rất thấp ) social security ( tiền hưu trí ). Bị tai nạn thương tâm hay bệnh tật ( nhất là dị ứng với những loại hóa chất ), sẽ không có bảo hiểm chữa trị và thất nghiệp sẽ không được lãnh trợ cấp. Làm việc trong tiệm nails cũng rất phức tạp bởi tiền “ tươi ” trước mắt, bà con tranh giành khách lẫn nhau, dẫn tới việc sự không tương đồng, thù ghét. Rồi nhiều tiệm nằm trong những khu tội phạm, bảo đảm an toàn cho thợ lẫn khách cứ lơ lửng trên đầu. Gần đây, ở một số ít tiểu bang, chính quyền sở tại mở màn siết chặt những tiệm nails về vệ sinh, luật lao động, nhận người không bằng cấp, trả lương bằng tiền mặt, không đóng thuế đủ đầy …

Cho nên việc kiếm tiền từ nghề nails cũng không dễ dàng như vài mươi năm trước.Những thành phố lớn như New York, Los Angeles, Houston… tiệm và thợ quá đông, cạnh tranh dữ dội, hạ giá sát đáy. Muốn kiếm nhiều tiền, phải chấp nhận “hy sinh” đi tới những tiểu bang ít người Việt, lạnh lẽo ở miền Bắc hay khỉ ho cò gáy vùng Midwest.Lan, bạn tôi, sống ở Los Angeles, đầu năm 2016 nhận được lời mời đi làm tận thành phố Wausau, tiểu bang Wisconsin với lời hứa lương mỗi tháng nếu ít hơn $5,000 thì sẽ bao lương, còn nhiều hơn thì ăn chia 4/6 (chủ 40%, thợ 60%).Trong vòng một tháng, thu nhập của cô hơn $7,000, chưa tính tiền tip. Chỉ có điều, tiệm nằm giữa vùng hẻo lánh. Thành phố buồn hắt hiu, ngoài việc đi làm xong cũng chả đi đâu ngoài về phòng trọ, chui vào mền cho bớt lạnh.Có người từ California quen với cuộc sống sôi động, đông đúc, bay qua vì lời mời quá ư hấp dẫn, làm đúng một buổi, chịu không nổi cái lạnh và buồn, lật đật nhờ người chở ra phi trường bay về lại nhà liền, chứ ở lâu, chắc chết vì tự kỷ.

Sau một tháng làm ở Wausau, nhớ con quá, Lan cũng bay về lại Los Angeles. Cô gọi đó là thành phố “ Quá sầu ”. Chưa kịp quen hơi, béng tiếng, thì đã vội vã bỏ đi. Nhưng dù sao đi nữa, tới giờ đây nails vẫn là nghề mặc định nuôi sống cho rất nhiều mái ấm gia đình Nước Ta ở Mỹ. Nó giúp nhiều người Việt mới tới Mỹ không rành tiếng Anh không thay đổi được đời sống, kiếm đủ tiền nuôi nấng thế hệ thứ hai, thứ ba giỏi tiếng Anh, vô ĐH, có bằng cấp, tìm việc làm tốt hơn, thoát khỏi cái kiếp “ ôm chân Mỹ đen ” như nhiều người ác miệng vẫn hay nói. Chả trách, đi đến đâu, nhìn mặt tôi, sau mấy lời xã giao bâng quơ, người ta cũng hỏi : “ làm nails hay làm hãng ? ”. 160.000 người Nước Ta đang cư trú bất hợp phápTheo thống kê dân số năm 2010 ( thống kê 10 năm một lần ) của U.S Census Bureau ( cục Điều tra Dân số Hoa Kỳ ), có tổng số 40.738.224 người nhập cư ( U.S Census Bureau định nghĩa người nhập cư – hay dân cư là những người khi sinh ra không mang quốc tịch Mỹ ) đang sống trên đất Mỹ. Đông nhất là từ Mexico ( 11.489.387 người ), kế tới là Ấn Độ ( 1.974.305 ), Phillipines ( 1.861.996 ), Trung Quốc ( 1.719.819 ), Nước Ta ( 1.264.188 ), El Salvador ( 1.254.501 ), Cuba ( 1.114.864 ), Nước Hàn ( 1.105.653 ) …
Đến nay, hầu hết dân cư Nước Ta đến Hoa Kỳ là những người thuộc diện thường trú hợp pháp qua những chương trình ra đi có trật tự như HO, ODP, diện đoàn viên, hoặc được mái ấm gia đình bảo lãnh. Có rất ít dân cư Nước Ta sang Mỹ bằng đường tuyển dụng lao động. Tuy nhiên, tính đến tháng 1.2012, uớc tính khoảng chừng 160.000 người Nước Ta đang cư trú phạm pháp tại Hoa Kỳ, chiếm khoảng chừng 1 % trong tổng số 11,4 triệu người, đứng thứ mười ở Mỹ. Họ đa phần là những sinh viên ra trường không kiếm được việc làm, OPT ( Optional Practical Training, một dạng giấy phép lao động dành cho sinh viên quốc tế ) hết hạn, hay người du lịch tìm cách trốn ở lại luôn không về nữa. Theo thống kê, khoảng chừng 23 % dân cư Nước Ta trong độ tuổi từ 25 tuổi trở lên đã có bằng cử nhân hoặc cao hơn ( so với 37 % của dân cư gốc Khu vực Đông Nam Á và 28 % của tổng số dân cư Mỹ ) .

Bình quân thu nhập của mỗi mái ấm gia đình dân cư Nước Ta là 55.736 USD, thấp hơn đáng kể so với thu nhập trung bình của dân cư gốc Khu vực Đông Nam Á ( 65.488 USD ), nhưng cao hơn so với trung bình dân cư tại Mỹ ( 46.983 USD ) và người Mỹ gốc ( 51.975 USD ). Mặc định là thế, nhưng theo thống kê của U.S Census Bureau, có tới 28 % dân cư Việt làm trong những nghành nghề dịch vụ quản trị, kinh doanh thương mại, khoa học và thẩm mỹ và nghệ thuật ( so với 30 % hàng loạt dân cư ), 32 % trong nghành nghề dịch vụ dịch vụ, 14 % làm ở nghành nghề dịch vụ tương quan tới bán hàng và văn phòng, 5 % trong nghành nghề dịch vụ khai khoáng, cầu đường giao thông, bảo trì, và 20 % làm ở nghành sản xuất, vận tải đường bộ và luân chuyển sản phẩm & hàng hóa. Suy ra, nghề nails ( làm móng ), hãng hay Giao hàng chỉ chiếm một phần không lớn trong cộng đồng cư dân Việt. Nhiều người ( trong đó có tôi ) với tấm bằng ĐH, thạc sĩ, tiến sỹ cũng tất bật làm quản trị, kinh doanh thương mại, khoa học, luật sư, hay bác sĩ, làm rạng danh hai chữ Nước Ta trên xứ người .