Năm 2020: Thế giới chịu tác động mạnh mẽ của biến đổi khí hậu

định kinh tế tài chính của nhiều vương quốc .

Những số lượng không an tâm

Kết thúc năm 2020, hàng loạt những tổ chức triển khai quốc tế đã công bố những số lượng đầy không an tâm về tình hình biến đổi khí hậu trên toàn thế giới. Một báo cáo giải trình thường niên công bố vào tháng 12 vừa mới qua của Dự án carbon toàn thế giới ( GCP ) cho biết, năm 2020, ước tính tổng lượng phát thải khí carbonic ( CO

2

) trên toàn thế giới giảm 2,4 tỉ tấn so với năm 2019, tương tự mức giảm kỷ lục 7 %. Lượng phát thải CO

2

giảm đáng kể ở những vương quốc và khu vực phát thải nhiều nhất thế giới như : Mỹ giảm 12 %, Liên minh châu Âu ( EU ) giảm 11 %, Ấn Độ giảm 9 %. Giới nghiên cứu và phân tích cho rằng, lượng phát thải CO

2

giảm là do cơ quan chính phủ nhiều nước áp đặt lệnh phong tỏa, thực thi giãn cách xã hội và hạn chế đi lại trong toàn cảnh dịch bệnh Covid-19 Open .

Tuy nhiên, do thời hạn sống sót lâu dài hơn của CO

2

trong khí quyển dẫn tới sự ngày càng tăng nồng độ khí nhà kính, khiến nền nhiệt toàn thế giới không ngừng tăng lên. Theo Báo cáo Tình trạng khí hậu toàn thế giới năm 2020 của Tổ chức Khí tượng Thế giới ( WMO ) công bố vào tháng 12/2020, nhiệt độ trung bình toàn thế giới trong năm vừa mới qua cao hơn khoảng chừng 1,2 °C so thời kỳ tiền công nghiệp ( tiến trình 1850 – 1900 ). Mức tăng này cũng tương tự như với số lượng công bố vào đầu tháng 01/2021 của Cơ quan Theo dõi biến đổi khí hậu của Liên minh châu Âu ( EU – C3S ). Với mức nền nhiệt đó, năm 2020 trở thành một trong 3 năm nóng nhất từng được ghi nhận trên Trái đất trong lịch sử vẻ vang và cũng khép lại một thập kỷ có nhiệt độ cao kỷ lục do tác động ảnh hưởng của biến đổi khí hậu .

Sự ấm lên của toàn cầu được ghi nhận đáng chú ý quan tâm nhất ở khu vực Bắc Á, đặc biệt quan trọng là Bắc Cực. Vào ngày 20/6/2020, nhiệt độ ở Thị trấn Verkhoyansk ( thuộc Siberia, Nga, nơi được biết đến với cái lạnh cực độ ) đã tăng vọt lên mức 38,0 °C, lưu lại nhiệt độ nóng nhất từng được ghi nhận ở phía Bắc vòng Bắc Cực. Nhiệt độ tăng lên đã khiến cho băng biển ở khu vực Bắc Cực liên tục tan chảy. Viện Khí tượng Đan Mạch ghi nhận diện tích quy hoạnh băng biển tại Bắc Cực trong tháng 10/2020 ở mức thấp kỷ lục trong tối thiểu 40 năm qua, đạt 6,5 triệu km

2

do nước biển ấm không bình thường. Trong năm 2020, khối băng lớn thứ 2 thế giới là Greenland cũng đã mất đi 152 tỷ tấn băng do hiện tượng kỳ lạ tan chảy. Đây là những nguyên do chính làm ngày càng tăng mực nước biển toàn thế giới trong những năm gần đây .

Báo cáo dựa trên những tài liệu vệ tinh cũng cho thấy, nhiều khu vực có nền nhiệt cao vượt qua mức nhiệt trung bình toàn thế giới năm 2020 do phải trải qua những đợt nắng nóng, hạn hán và cháy rừng. Ví dụ như vào tháng 8/2020, mức nhiệt ghi nhận tại Thung lũng Chết ở sa mạc Mojave ( bang California, Mỹ ) đã có thời gian lên đến 54,4 °C, nhiệt độ cao nhất được biết đến trên thế giới trong tối thiểu 80 năm qua. Hay như tại châu Âu, sau khi trải qua một mùa Thu và Đông ấm không bình thường cùng những đợt hạn hạn, nắng nóng, lục địa này đã xác nhận 2020 là năm nóng nhất trong lịch sử vẻ vang khu vực, với nhiệt độ trung bình cả năm cao hơn 2,2 °C so với mức tiền công nghiệp và hơn gần 0,5 °C so với năm 2019, năm từng được xem là năm nóng nhất tại ” Lục địa Già “. Cuba cũng đã phải trải qua ngày hè nắng nóng kỷ lục với nhiệt độ đạt 39,7 °C tại Veguitas vào giữa tháng 4/2020 trong khi Havana cũng có ngày nóng nhất với 38,5 °C. Ở phía đông Địa Trung Hải, nhiều kỷ lục mới được thiết lập khi Jerusalem có mức nhiệt lên tới 42,7 °C và Eilat là 48,9 °C vào đầu tháng 9/2020. Còn ở Trung Đông, trường bay Kuwait và Baghdad có thời gian đạt ngưỡng 52,1 °C và 51,8 °C sau đợt nắng nóng vào cuối tháng 7 .

Trong năm 2020, mặc dầu số lượng vụ cháy rừng giảm tuy nhiên điều đáng tiếc là lại nghiêm trọng hơn, tác động ảnh hưởng lớn đến chất lượng không khí toàn thế giới. Điển hình là vụ cháy rừng ở nước Australia, lê dài từ tháng 10/2019 đến tháng 3/2020, do hạn hán lê dài trên khắp vương quốc này nước. Đây được coi là một trong những thảm họa cháy rừng tồi tệ nhất không riêng gì trong lịch sử vẻ vang nước Australia mà còn trên cả thế giới nhiều năm qua, với mức độ thiệt hại ước tính khoảng chừng 18 triệu ha đất, hơn 9000 tòa nhà và ngôi nhà bị hủy hoại và cướp đi mạng sống của hơn 400 người ; gây ra khoảng chừng 400 triệu tấn CO

2

với những đám khói lớn đủ để bao trùm toàn nước Nga .

Một thảm họa cháy rừng ở nước Australia tháng 1/2020

Khi thiệt hại từ thảm họa cháy rừng ở nước Australia chưa thể phục sinh, thì vào cuối mùa hè và mùa thu năm 2020 thế giới lại tận mắt chứng kiến thêm một thảm họa cháy rừng khác hoành hành khắp miền Tây nước Mỹ do những đợt hạn hán trên diện rộng và nhiệt độ khắc nghiệt gây ra. Tính đến đầu tháng 11, bang California của vương quốc này đã xảy ra hơn 9.000 vụ cháy rừng, đốt cháy hơn 1,764 triệu hecta và khiến hàng chục nghìn

người buộc phải rời bỏ nhà cửa để lánh nạn .

Con số thống kê chính thức của Viện Nghiên cứu Không gian Quốc gia Brazil ( INPE ) cũng đáng báo động. Năm 2020, tại Brazil đã xảy ra tổng số 222,8 nghìn vụ cháy rừng, mức cao nhất trong thập kỷ vừa mới qua tại nước này. Trong đó, hơn 103 nghìn vụ xảy ra ở khu vực rừng Amazon, tăng gần 16 % so với năm 2019 và hơn 22 nghìn vụ cháy tại khu vực đầm lầy lớn nhất thế giới Pantanal, tăng tới 120 % .

Nếu như quá trình năm nay – 2019, nhiệt độ nhiều nơi trên toàn cầu cao kỷ lục do chịu tác động ảnh hưởng của hiện tượng kỳ lạ El Nino ( nước biển nóng lên ), thì năm 2020 trọn vẹn ngược lai, toàn cầu tận mắt chứng kiến hiện tượng kỳ lạ La Nina ( nước biển lạnh đi so với thông thường ), khiến mùa mưa lũ trở nên nghiêm trọng hơn, đặc biệt quan trọng là ở những khu vực châu Phi, Nam Á – Ấn Độ, Trung Quốc và Khu vực Đông Nam Á, tác động ảnh hưởng đến hàng triệu người dân trên thế giới .

Theo thống kê của Văn phòng Điều phối những yếu tố nhân đạo của Liên hợp quốc ( OCHA ), kể từ tháng 6 đến tháng 10/2020, những trận lũ lụt và lở đất kinh hoàng đã diễn ra, gây ảnh hưởng tác động tới đời sống của 3,6 triệu người ở Đông Phi. Cụ thể, lũ lụt đã khiến gần 1,1 triệu người ở Ethiopia bị ảnh hưởng tác động, trong đó có trên 313 nghìn người phải sơ tán, trong khi số lượng này ở Nam Sudan lần lượt là 856 nghìn người và gần 400 nghìn người. Mực nước tại những hồ chứa ở Kenya cũng đã lên đến mức cao nhất trong lịch sử dân tộc, khiến hàng nghìn người phải sơ tán .

Tại Trung Quốc, lượng mưa lớn liên tục ở lưu vực sông Dương Tử trong mùa gió mùa cũng gây ra lũ lụt nghiêm trọng. Chỉ tính 9 tháng đầu năm 2020, Trung Quốc đã trải qua 21 trận lũ lụt, gấp 1,6 lần so với cùng kỳ những năm trước, thiết lập kỷ lục lịch sử dân tộc kể từ năm 1998. Cả năm 2020, lượng mưa trung bình trên toàn Trung Quốc là 616 mm, nhiều hơn 13 % so với cùng kỳ năm trước và cao thứ hai kể từ năm 1961. Trong khu vực Khu vực Đông Nam Á, những cơn mưa lớn khiến nước sông tràn bờ cũng đã gây trận lũ lụt nghiêm trọng ở thủ đô hà nội Jakarta của vương quốc Indonesia trong tháng 01/2020, làm cho tối thiểu hơn 60 người thiệt mạng và 60.000 người phải sơ tán .

Năm 2020, thế giới còn chịu sự hoành hành của lượng lớn xoáy thuận nhiệt đới gió mùa ( gồm bão và áp thấp nhiệt đới gió mùa ). Theo WMO, số lượng xoáy thuận nhiệt trên toàn thế giới năm 2020 cao hơn mức trung bình với 96 xoáy thuận tính đến nửa đầu tháng 11 ở Bắc bán cầu và Nam bán cầu quá trình 2019 – 2020. Riêng tại khu vực Bắc Đại Tây Dương đã có một mùa mưa và bão kinh hoàng khác thường với 30 xoáy thuận nhiệt đới gió mùa tính đến giữa tháng 11/2020, cao hơn gấp đôi so với mức trung bình dài hạn ( 1981 – 2010 ) và phá kỷ lục trong cả mùa được thiết lập vào năm 2005, khiến tối thiểu 400 người thiệt mạng .

Tại Nước Ta, người dân cũng phải hứng chịu một năm 2020 thiên tai dị thường, quyết liệt. Theo Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai, năm 2020 Nước Ta đã xảy ra 16 mô hình thiên tai, với 13 cơn bão trên Biển Đông ; 264 trận dông, lốc, mưa lớn trên 49 tỉnh, thành phố ; 120 trận lũ quét, sụt lún đất ; đặc biệt quan trọng là đợt mưa lũ lớn lịch sử dân tộc từ giữa tháng 9 đến giữa tháng 11 tại khu vực Trung Bộ … Trong gần 2 tháng, khu vực Duyên hải miền Trung đã chịu ảnh hưởng tác động dồn dập của 9 cơn bão ( từ số 5 đến số 13 ) và 2 áp thấp nhiệt đới gió mùa, trong đó, cơn bão số 9 đã đạt đến cấp siêu bão và được nhìn nhận mạnh nhất trong 20 năm qua. Tính đến ngày đầu tháng 12/2020, thiên tai đã làm khoảng chừng 350 người chết, mất tích và hơn 870 người bị thương .

Không chỉ gây thiệt hại về người và làm trộn lẫn đời sống của hàng triệu người dân, những hiện tượng kỳ lạ thời tiết cực đoan đã dẫn đến những tổn thất đáng kể về kinh tế tài chính so với nhiều vương quốc. Ví dụ như tại Mỹ, Cơ quan Quản lý đại dương và khí quyển vương quốc Mỹ ( NOAA ) cho biết, những thảm họa gây thiệt hại tổng số 16 tỷ USD trong 9 tháng đầu năm 2020, tương tự với những mức thiệt hại cao nhất được ghi nhận vào những năm 2011 và năm 2017. Trong khi đó tập đoàn lớn quản trị góp vốn đầu tư toàn thế giới AMP Capital dự báo, những vụ cháy rừng của nước Australia hoàn toàn có thể gây thiệt hại lên đến 1 % tăng trưởng GDP nước này, tương tự 20 tỷ AUD. Cơn bão Amphan đổ xô vào gần biên giới Ấn Độ – Bangladesh trong tháng 5/2020 cũng gây thiệt hại khoảng chừng 14 tỷ USD cho nền kinh tế tài chính Ấn Độ ….

Cùng với đó, sự biến đổi khí hậu và những hiện tượng kỳ lạ thời tiết cực đoan cũng đang khiến cho thực trạng mất bảo mật an ninh lương thực ngày càng tăng trở lại kể từ năm năm trước sau nhiều thập kỷ suy giảm. Theo số liệu mới nhất của Tổ chức Nông lương thế giới ( FAO ), gần 690 triệu người, tương tự 9 % dân số thế giới, bị suy dinh dưỡng và khoảng chừng 750 triệu người đã trải qua mức độ mất bảo mật an ninh lương thực nghiêm trọng vào năm 2019. Số người được xếp vào thực trạng khủng hoảng cục bộ, khẩn cấp và đói kém đã tăng lên gần 135 triệu người trên 55 vương quốc. Năm 2020, FAO và WFP cùng nhận định và đánh giá, hơn 50 triệu người đã bị ảnh hưởng tác động bởi đồng thời những thảm họa tương quan đến khí hậu ( lũ lụt, hạn hán và bão ) và đại dịch COVID-19, khiến cho thực trạng mất bảo mật an ninh lương thực ngày càng trầm trọng hơn .

Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu cần sự nỗ lực và đồng thuận thực thi cam kết can đảm và mạnh mẽ hơn

Những số lượng báo động trên đã khiến những nhà nghiên cứu, chuyên viên đặt dấu hỏi về việc những vương quốc thực thi đến đâu trong cam kết của Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu được ký kết năm năm ngoái. Nhìn lại 5 năm trước, hơn 190 vương quốc đã trải qua Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu, mở đường để thế giới tiến tới một tương lai xanh hơn. Thực hiện những tiềm năng đặt ra, hầu hết những vương quốc đều cam kết sẽ cùng nỗ lực hạn chế nền nhiệt toàn thế giới tăng dưới ngưỡng 20C vào cuối thế kỷ 21 so với thời kỳ tiền cách mạng công nghiệp. Tuy nhiên sau 5 năm ký kết, Thỏa thuận Paris đã không mang lại nhiều tân tiến như mong đợi. Dù hàng loạt những cảnh báo nhắc nhở cấp bách về thiên tai khí hậu vẫn đang được đưa ra, nhưng trong thực tiễn là những chính phủ nước nhà vẫn dè dặt trong chủ trương về khí hậu .

Sự Open của đại dịch Covid-19 trong năm 2020 đã khiến cho nhiều vương quốc quay cuồng trong cuộc khủng hoảng cục bộ kép về y tế và kinh tế tài chính và nhiều nước đã phải tạm gác lại những cam kết về chống biến đổi khí hậu. Hội nghị Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu ( COP ) lần thứ 26 cũng đã dời ngày tổ chức triển khai sang tháng

11/2021. Theo đó, nhiều nước cũng đã trì hoãn trình bản Cam kết tự nguyện góp phần cắt giảm khí thải nhà kính ( NDC ) mới theo đúng kế hoạch vào cuối năm 2020 sang năm sau. Cho tới nay, có chưa đến 20 vương quốc trong nhóm phát thải khoảng chừng 5 % khí thải toàn thế giới nộp bản kế hoạch mới .

Tuy nhiên, tại một hội nghị do Liên Hiệp Quốc cùng Anh và Pháp đồng bảo trợ đã được tổ chức triển khai trực tuyến vào ngày 12/12/2020, nhiều nền kinh tế tài chính đã công bố những cam kết khí hậu can đảm và mạnh mẽ hơn. Ví dụ như Liên minh châu Âu ( EU ) đưa ra tiềm năng tới năm 2030 cắt giảm 55 % lượng khí thải, tăng so với mức 40 % trước đây. Vương quốc Anh thông tin vào năm 2030 sẽ cắt giảm 68 % khí thải so với mức năm 1990. Trung Quốc cam kết cắt giảm 25 % và đặt tiềm năng trung hòa carbon vào năm 2060. Mặc dù vậy, cạnh bên đó vẫn còn sự “ lạng lẽ ” của nhiều vương quốc trong hành vi để giảm thiểu sự biến đổi khí hậu. Đơn cử như Brazil và Nga, dù đã đưa ra NDC mới nhưng không đặt tiềm năng cắt giảm khí thải cao hơn, còn Indonesia và nước Australia công bố sẽ không tăng mức cắt giảm, trong khi 1 số ít nước phát thải lớn, như Ấn Độ, cam kết đưa ra tiềm năng cao hơn nhưng chưa triển khai .

Theo Tổ chức Khí tượng Thế giới, nếu như những nước không có hành vi can đảm và mạnh mẽ, kinh khủng hơn để thực thi tốt tiềm năng ngăn biến đổi khí hậu, trong vòng 30 năm tới, thế giới sẽ phải gật đầu làm quen với thực trạng thảm họa tự nhiên ngày càng chi chít và khắc nghiệt, thậm chí còn vượt quá mức trấn áp và ứng phó của con người. Người dân sống ở những nước có thu nhập thấp và trung bình dự kiến sẽ phải chịu những tác động ảnh hưởng nghiêm trọng nhất của biến đổi khí hậu, từ mất bảo mật an ninh lương thực ngày càng tăng cho đến hạn hán ngày càng nghiêm trọng và tiếp tục. Số người sống ở những khu vực khan hiếm nước nghiêm trọng dự kiến sẽ tăng từ 42 % đến 95 %, tương tự 2,7 đến 3,2 tỷ người. Người dân ở Châu Phi, Trung Đông và Nam Á sẽ phải đương đầu với việc giảm lượng nước phân phối nhiều nhất. Tại một cuộc họp báo Liên hợp quốc, nhận định và đánh giá ” Thế giới đang đi chệch hướng, còn rất xa để cung ứng tiềm năng của Thỏa thuận Paris nhằm hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn thế giới thêm 1,5

0

C. Nếu mọi thứ vẫn như cũ, nhiệt độ sẽ tăng 3 đến 5 độ so với mức thời kì tiền công nghiệp ” cũng được đưa ra .

Trước những rủi ro tiềm ẩn trên và nhìn vào hành vi thực tiễn của những vương quốc thì rõ ràng đại chiến chống biến đổi khí hậu cần sự đồng thuận can đảm và mạnh mẽ hơn nữa từ hội đồng quốc tế, đặc biệt quan trọng là cần có những hành vi thiết thực hơn. / .

Ngọc Linh

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nghiên Cứu