Hai nguyên nhân khiến chỉ số giá 2018 tăng hơn năm ngoái

Giá y tế, giá học phí, tăng lương tối thiểu cùng với các yếu tố thị trường như giá lương thực, giá gas, giá nhiên liệu… tăng, đã góp phần làm chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân của Việt Nam năm 2018 tăng 3,54% so với năm 2017 và tăng 2,98% so với tháng 12/2017. 

Điều đó cho thấy tiềm năng trấn áp lạm phát, giữ CPI trung bình năm 2018 dưới 4 % của nhà nước đã đạt được .Ghi nhận những thành tích đạt được, tuy nhiên theo nghiên cứu và phân tích của đại diện thay mặt Tổng cục Thống kê, có một số ít nguyên do khiến CPI năm 2018 tăng cao hơn năm ngoái, trong đó nổi lên hai nguyên do chính .

Thứ nhất là do điều hành của Chính phủ. Cụ thể, giá dịch vụ y tế tăng trong năm 2018 đã khiến giá các mặt hàng dịch vụ y tế tăng 13,86%, tác động làm cho CPI năm 2018 tăng 0,54% so với cùng kỳ năm trước.

Song song với đó, thực thi lộ trình tăng học phí theo Nghị định số 86/2015 / NĐ-CP ngày 2/10/2015 của nhà nước, những tỉnh, thành phố thường trực Trung ương đã tăng học phí những cấp học làm cho chỉ số giá nhóm dịch vụ giáo dục năm 2018 tăng 7,12 % so với cùng kỳ, ảnh hưởng tác động làm cho CPI năm 2018 tăng 0,37 % so với cùng kỳ .Ngoài ra còn do mức lương tối thiểu vùng vận dụng cho người lao động ở những doanh nghiệp tăng từ ngày 1/1/2018, khiến cho mức lương tối thiểu vùng năm 2018 cao hơn mức lương tối thiểu vùng năm 2017 khoảng chừng 180.000 – 230.000 đồng / tháng và mức lương cơ sở tăng 90.000 đồng / tháng kể từ ngày 1/7/2018, đã kéo theo giá 1 số ít loại dịch vụ tăng từ 3-5 % so với cùng kỳ năm trước .

Nguyên nhân thứ hai khiến CPI năm 2018 tăng là do yếu tố thị trường. Theo đó, giá các mặt hàng lương thực tăng 3,71% so với cùng kỳ năm trước đã góp phần làm cho CPI tăng 0,17%. 

Cụ thể, do giá gạo tăng cao trong dịp Tết Nguyên đán và tăng theo giá gạo xuất khẩu bởi nhu yếu gạo tăng từ thị trường Trung Quốc và thị trường những nước Khu vực Đông Nam Á .Cũng trong năm 2018, giá thịt lợn tăng 10,37 % so cùng kỳ năm trước làm cho CPI chung tăng 0,44 % so với cùng kỳ năm trước .

Giá các mặt hàng đồ uống, thuốc lá và các loại quần áo may sẵn cũng tăng cao trong dịp Tết và các tháng giao mùa do nhu cầu tăng. Trong năm 2018 chỉ số giá các nhóm này lần lượt tăng khoảng 1,42% so với cùng kỳ năm 2017.

Trong các yếu tố thị trường cũng không thể bỏ qua giá dịch vụ giao thông công cộng. Trong năm 2018, giá dịch vụ này tăng 2,54% do một số đơn vị vận tải hành khách kê khai tăng giá chiều đông khách, cùng với Tổng công ty Đường sắt Việt Nam tăng giá vé tàu hỏa vào dịp Tết Nguyên đán và dịp hè.

Ngoài ra, còn do giá gas hoạt động và sinh hoạt kiểm soát và điều chỉnh theo giá gas quốc tế, với mức tăng 6,93 % trong năm 2018 .Đáng chú ý quan tâm, giá vật tư bảo trì nhà ở trong năm 2018 đã tăng đến 6,59 % so với năm trước, đã làm cho CPI tăng 0,1 % do nhu yếu thiết kế xây dựng tăng cùng với giá thép Trung Quốc liên tục duy trì ở mức cao nhất trong vòng hơn 5 năm qua .Giá nhà ở thuê cũng tăng 1,01 % do tác động ảnh hưởng của giá bất động sản tăng mạnh ở 1 số ít tỉnh, thành phố thường trực Trung ương như Thành Phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Kiên Giang, Quảng Ninh, Đồng Nai, Tỉnh Bình Dương ….

Giá nhiên liệu trên thị trường thế giới năm 2018 tăng khá mạnh đến đầu tháng 10/2018, sau đó giá xăng dầu thế giới liên tục giảm mạnh cho đến thời điểm cuối tháng 12/2018. Tuy nhiên, bình quân giá dầu Brent từ thời điểm 1/1/2018 đến thời điểm 20/12/2018 ở mức 71,6USD/thùng, cao hơn nhiều so với mức 54,53 USD/thùng bình quân năm 2017 tăng 31,3%.

” Trong nước, giá xăng A95 được kiểm soát và điều chỉnh 8 đợt tăng, 8 đợt giảm, tổng số giảm 1.190 đồng / lít ; giá dầu diezel được kiểm soát và điều chỉnh tăng 11 đợt và giảm 8 đợt, tổng tăng 840 đồng / lít, làm cho chỉ số giá nhóm xăng dầu trung bình năm 2018 tăng 15,25 % so với cùng kỳ góp thêm phần tăng CPI chung 0,63 % “, Tổng cục Thống kê nhận định và đánh giá .Nhu cầu du lịch tăng cao vào dịp Tết Nguyên đán và những kỳ nghỉ lễ 30/4 – 1/5 và 2/9 nên chỉ số giá nhóm du lịch trọn gói tăng 1,87 % so với cùng kỳ năm trước .Bên cạnh đó, giá những loại sản phẩm thiết yếu trên quốc tế có xu thế tăng trở lại như giá nguyên vật liệu, chất đốt, sắt thép, … nên chỉ số giá nhập khẩu năm 2018 so với cùng kỳ tăng 1,82 %, chỉ số giá xuất khẩu tăng 0,9 % ; chỉ số giá sản xuất mẫu sản phẩm công nghiệp tăng 3,09 % ; chỉ số giá sản xuất mẫu sản phẩm nông nghiệp tăng 1,98 % … đều góp thêm phần làm CPI năm 2018 tăng so với năm 2017.