Khóa luận Phân tích sơ bộ thành phần hóa học và chiết phân đoạn rễ cây đinh lăng

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY ĐÔ 
KHOA DƯỢC – ĐIỀU DƯỠNG 
   
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC 
CHUYÊN NGÀNH DƯỢC HỌC 
MÃ SỐ: 52720401 
PHÂN TÍCH SƠ BỘ THÀNH PHẦN HÓA 
HỌC VÀ CHIẾT PHÂN ĐOẠN RỄ 
CÂY ĐINH LĂNG 
(Polyscias fruticosa (L.) Harms) 
TRỒNG TẠI AN GIANG 
Cán bộ hướng dẫn: 
PGS.TS. TRẦN CÔNG LUẬN 
ThS. ĐỖ VĂN MÃI 
Sinh viên thực hiện: 
TRẦN THỊ KIM TUYỀN 
MSSV: 12D720401259 
LỚP: ĐH DƯỢC 7C 
Cần Thơ, năm 2017
i 
 LỜI CẢM ƠN 
Trong thời gian nghiên cứu để hoàn thành khoá luận tại bộ môn dược liệu trường Đại 
học Tây Đô, em đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, hướng dẫn của thầy cô, bạn bè 
và gia đình. 
Với lòng biết ơn sâu sắc, em xin chân thành gửi lời cảm ơn tới PGS.TS. Trần Công 
Luận, ThS. Đỗ Văn Mãi người thầy tận tuỵ, nhiệt tình đã dìu dắt, giúp đỡ em trong 
suốt thời gian thực hiện khoá luận tốt nghiệp. 
Em xin chân thành cảm ơn sâu sắc tới toàn thể thầy cô của bộ môn dược liệu trường 
Đại học Tây Đô đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ em trong toàn bộ thời gian thực 
hiện khoá luận này. 
Em xin chân thành cảm ơn toàn thể thầy cô giáo trường Đại học Tây Đô đã tận tình 
dạy bảo em trong suốt những năm học vừa qua. 
Cuối cùng, em xin tỏ lòng cảm ơn chân thành, sâu sắc nhất tới Cha mẹ, gia đình, bạn 
bè, những người thân đã luôn bên cạnh, động viên, ủng hộ em trong suốt thời gian học 
tập và hoàn thành khoá luận. 
Cần Thơ, ngày tháng năm 2017 
 Sinh viên 
TRẦN THỊ KIM TUYỀN 
ii 
LỜI CAM ĐOAN 
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. 
Các số liệu, kết quả trong khóa luận là trung thực và chưa từng được ai công bố trong 
một công trình nào khác. 
Sinh viên 
TRẦN THỊ KIM TUYỀN 
iii 
TÓM TẮT 
Khóa luận tốt nghiệp đại học - Khóa học: 2012 – 2017 
Chuyên ngành Dược học - Mã số: 52720401 
Phân tích sơ bộ thành phần hóa học và chiết phân đoạn của rễ cây Đinh lăng 
(Polyscias fruticosa (L.) Harms) trồng tại An Giang 
Sinh viên: Trần Thị Kim Tuyền 
Giáo viên hướng dẫn: PGS.TS. Trần Công Luận 
ThS. Đỗ Văn Mãi 
Mở đầu 
Trong y học cổ truyền, cây Đinh lăng từ lâu đã được sử dụng như một vị thuốc thông 
huyết mạch. Những nghiên cứu trước đây đã chỉ ra Đinh lăng có các tác dụng dược lý 
tương tự như Nhân sâm nhưng giá thành lại rẻ hơn và dễ trồng hơn Nhân sâm nên 
chúng đã đang được quan tâm nghiên cứu. Ở Việt Nam, nguồn dược liệu Đinh lăng 
dồi dào, hứa hẹn là một nguồn khai thác các thành phần hóa học của chúng đầy tiềm 
năng. Đề tài này hướng tới việc khảo sát các thành phần hóa học trong cây Đinh lăng 
để cung cấp nguồn tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo. 
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 
Nguyên liệu là cây Đinh lăng, được thu hái tại Tri Tôn – An Giang. Sau khi qua quá 
trình sơ chế ban đầu thì đối tượng được khảo sát các đặc điểm về vi học, thử độ tinh 
khiết, nghiên cứu về thành phần hóa học của rễ cây Đinh lăng với phương pháp chiết 
lỏng – lỏng. Sau khi phơi khô 9,3 kg rễ Đinh lăng, ngấm kiệt với cồn 96 %. Tiến hành 
cô thu hồi cồn, thu được 1,75 kg cao rễ tiến hành lắc phân bố với các dung môi có độ 
phân cực tăng dần. Cô thu hồi dung môi, thu được các cao tương ứng. 
Kết quả và bàn luận 
Từ 9,3 kg rễ Đinh lăng, bằng kỹ thuật ngấm kiệt với cồn 96 %, sau đó lắc phân bố tuần 
tự với diethyl ether, ethyl acetat, n-butanol, đã thu được 300 g cao Et2O, 30 g cao 
EtOAc, 405 g cao n-BuOH và 800 g cao nước cuối cùng. Song song đó, cũng thu được 
kết quả của các đặc điểm về vi học, thử độ tinh khiết và khảo sát sơ bộ thành phần hóa 
học của Đinh lăng. 
Kết luận: Bằng các kỹ thuật đơn giản đã khảo sát được các đặc điểm về vi học, độ 
tinh khiết của cây. Với phương pháp ngấm kiệt và lắc phân bố đã thu được các cao 
phân đoạn. Để làm tài liệu cho các nghiên cứu sau. 
iv 
MỤC LỤC 
 Trang 
DANH MỤC HÌNH ..................................................................................................... VII 
DANH MỤC BẢNG ...................................................................................................... IX 
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................................... X 
CHƯƠNG 1. MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1 
CHƯƠNG 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU .................................................................. 2 
2.1.TỔNG QUAN VỀ ĐINH LĂNG ......................................................................... 2 
2.1.1.Vị trí, phân loại Đinh lăng .............................................................................. 2 
2.1.2.Tên Việt Nam, tên khoa học, tên gọi khác ..................................................... 3 
2.1.2.1.Tên Việt Nam ........................................................................................... 3 
2.1.2.2.Tên khoa học ........................................................................................... 3 
2.1.2.3.Tên gọi khác ............................................................................................ 3 
2.1.3.Một số loài Đinh lăng khác ............................................................................. 4 
2.1.3.1.Đinh lăng lá tròn ..................................................................................... 4 
2.1.3.2.Đinh lăng lá ráng .................................................................................... 4 
2.1.3.3.Polyscias sambucifolia (Sieber) Harms. ................................................. 4 
2.1.3.4.Đinh lăng trổ ........................................................................................... 4 
2.1.3.5.Đinh lăng lá răng .................................................................................... 5 
2.1.3.6.Polyscias grandifolia Volkens. ................................................................ 5 
2.1.3.7.Đinh lăng đĩa ........................................................................................... 5 
2.1.4.Đặc điểm thực vật Đinh lăng ..................................................... ... iống với khảo sát của Dược Điển 
Việt Nam IV (2009) và trong các khảo sát trước đó. Như vậy thành phần hóa học của 
cây Đinh lăng trồng tại Tri Tôn - An Giang phù hợp với các nghiên cứu trước đó. 
4.3.3. Chiết xuất 
Tiến hành theo mục 3.2.4.3. thu được kết quả như sau: 
Rễ Đinh lăng 
(9,3 kg) 
Dịch chiết cồn 
(137 670 ml) 
Cao cồn 
(1,75 kg) 
Ngấm kiệt với cồn 96 % 
Cô quay 
 79 
Hình 4.26. Sơ đồ chiết xuất rễ Đinh lăng 
Từ 9,3 kg dược liệu rễ Đinh lăng ban đầu bằng phương pháp ngấm kiệt với cồn 96 % 
thu được 137 670 lít dịch chiết (tổng lượng dung môi cồn 96 % là 178 275 ml), cô dịch 
chiết dưới áp suất giảm thu được 1750 g cao chiết toàn phần (độ ẩm 0,5 %), quy về 
cao khô được 1741 g (hiệu suất chiết được là 18,7 %). 
4.3.4. Tách phân đoạn bằng kỹ thuật chiết lỏng – lỏng 
Tiến hành theo mục 3.2.4.3. 1,75 kg cao toàn phần được hòa với lượng nước tối thiểu 
và được lắc lần lượt với các dung môi: Et2O, EtOAc, n-BuOH. Các phân đoạn thu 
được cô dưới áp suất giảm thu được kết quả như sau: 
Bảng 4.6. Khối lượng và độ ẩm các cao phân đoạn trong cao rễ 
Phân đoạn 
Khối lượng 
(g) 
Hiệu suất 
chiết (%) 
Độ ẩm cao 
(%) 
Et2O 300 14,9 13 
EtOAc 30 1,7 1,7 
n-BuOH 405 22,8 1,65 
Nước 800 42,0 8,1 
 80 
Hình 4.27. Sơ đồ tách phân đoạn 
4.4. THĂM DÒ HỆ DUNG MÔI 
4.4.1. Sắc ký lớp mỏng cao diethyl ether 
Theo mục số 3.2.4.4. cao diethyl ether được tiến hành SKLM để chọn ra hệ sắc ký hợp 
lý cho việc tiến hành lên cột phân lập các hợp chất. Cao Et2O sau khi được tham khảo 
một số tài liệu thì được tiến hành dò trên 3 hệ dung môi: 
S1: N-hexan - ethyl acetat (4 : 1) S2: Petroleum ether – diethyl ether ( 2 : 1) 
S3: Benzen - chloroform (10 : 1) 
Cao rễ TP (1,75 kg) 
Dịch nước Cao Et2O (300 g) 
Cao EtOAc (30 g) Dịch nước 
Cao n-BuOH (405 g) Dịch nước 
Cao nước (800 g) 
Cô quay 
Cô quay 
Cô quay 
Cô quay 
Et2O 79 lít 
EtOAc 52 lít 
n-BuOH 82 lít 
 81 
UV 254 nm 
UV 365 nm 
Nhúng thuốc thử 
Hình 4.28. Sắc kí lớp mỏng cao diethyl ether hệ S1 
UV 254 nm 
UV 365 nm 
(TT) acid sulfuric 10%/cồn 
Hình 4.29. Sắc kí lớp mỏng cao diethyl ether hệ S2 
 82 
UV 254 nm 
UV 365 nm 
(TT) acid sulfuric 10%/cồn 
Hình 4.30. Sắc kí lớp mỏng cao diethyl ether hệ S3 
Nhận xét: 
Qua 3 hệ dung môi khảo sát thì chọn được hệ dung môi S1= n-hexan - ethyl acetat 
(4 : 1) để tiến hành sắc ký cột để phân lập các chất vì khi soi UV 254 nm và UV 365 
nm thì bản mỏng hiện 1 vết nằm trong khoảng Rf (0,25 - 0,35), sau khi nhúng thuốc 
thử các vết tách đều, không kéo vệt, vết gọn,.. Không chọn hệ S2 và S3 vì bản mỏng 
kéo vệt, vết bị kéo, các vết nằm gần nhau, không tách rõ khó tách được các chất. 
4.4.2. Sắc ký lớp mỏng cao ethyl acetat 
Theo mục số 3.2.4.4. tiến hành SKLM trên cao ethyl acetat để lựa chọn ra hệ sắc ký 
thích hợp cho việc tiến hành phân lập hợp chất từ cao. Cao EtOAc sau khi được tham 
khảo một số tài liệu thì được tiến hành thăm dò trên 3 hệ dung môi: 
S1: Chloroform - methanol (95 : 5) S2: N-hexan - ethyl acetat (1 : 1) 
S3: Petroleum ether - diethyl ether (3 : 7) 
 83 
UV 254 nm 
UV 365 nm 
(TT) acid sulfuric 10%/cồn 
Hình 4.31. Sắc kí lớp mỏng cao ethyl acetat hệ S1 
UV 254 nm 
UV 365 nm 
(TT) acid sulfuric 10%/cồn 
Hình 4.32. Sắc kí lớp mỏng cao ethyl acetat hệ S2 
 84 
UV 254 nm 
UV 365 nm 
(TT) acid sulfuric 10%/cồn 
Hình 4.33. Sắc kí lớp mỏng cao ethyl acetat hệ S3 
Nhận xét: 
Qua 3 hệ dung môi khảo sát thì chọn được hệ dung môi S2 để tiến hành sắc ký cột để 
phân lập các chất vì khi soi UV 254 nm và UV 365 nm thì bản mỏng hiện 1 vết nằm 
trong khoảng Rf thích hợp (0,25 - 0,35) và khi nhúng thuốc thử các vết tách đều, 
không kéo vệt, vết gọn,.. Không chọn hệ S1 và S3 vì bản mỏng kéo vệt, vết bị kéo, các 
vết nằm gần nhau, không tách rõ khó tách được các chất. 
4.4.3. Sắc ký lớp mỏng cao n-butanol 
Theo mục số thì 3.2.4.4. tiến hành SKLM trên cao n-butanol để chọn ra hệ sắc ký thích 
hợp cho việc tiến hành phân lập hợp chất từ cao. Cao n-butanol sau khi được tham 
khảo một số tài liệu thì được tiến hành dò trên 3 hệ dung môi: 
S1: Chloroform - methanol (9 : 1) S2: Clorofrom 100 % 
S3: Chloroform - methanol (8 : 2) 
 85 
UV 254 nm 
UV 365 nm 
Vanilin sulfuric (TT) 
Hình 4.34. Sắc kí lớp mỏng cao n-butanol hệ S1 
UV 254 nm 
UV 365 nm 
Vanilin sulfuric (TT) 
Hình 4.35. Sắc kí lớp mỏng cao n-butanol hệ S2 
 86 
UV 254 nm 
UV 365 nm 
Vanilin sulfuric (TT) 
Hình 4.36. Sắc kí lớp mỏng cao n-butanol hệ S3 
Nhận xét: 
Qua 3 hệ dung môi khảo sát thì chon hệ dung môi S1= Chloroform - methanol (9 : 1) 
để tiếp tục tiến hành phân lập các hợp chất. Chọn hệ dung môi S1vì vết gọn, không 
kéo vệt, vết gọn. Hệ S2 và S3 vết bị kéo vệt, Rf còn thấp. 
 87 
CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT 
5.1. KẾT LUẬN 
Sau 6 tháng tiến hành thực hiện đề tài, khóa luận thu được kết quả như sau: 
5.1.1. Nghiên cứu về đặc điểm vi học 
Đặc điểm về hình thái lá Đinh lăng cao từ 0,5 - 2 m, bề rộng lá 1,2 cm, lá xẻ 3 lần kép 
lông chim mọc so le, mép răng cưa và có mùi thơm. Cụm hoa mọc thành từng cụm có 
chùy ngắn, hoa màu lục nhạt, nhị 5, chỉ nhị ngắn, quả màu nâu đen dài khoảng 1 cm. 
Thân Đinh lăng có màu vàng nhạt, da sần sùi. Rễ Đinh lăng có màu vàng nhạt, đường 
kính rễ 3 năm khoảng 8 cm giống với những mô tả của các nghiên cứu trước đó. 
Đặc điểm về vi phẫu: Quan sát dưới kính hiển vi và được ghi nhận lại hình ảnh trực 
tiếp qua thị kính thấy được các các mô: Biểu bì, bần, mô dày, cutin lồi, bó gỗ, libe, 
tinh thể calci oxalat, giống với những mô tả của các nghiên cứu trước đó. 
Đặc điểm về soi bột: Sau khi tiến hành soi bột dược liệu Đinh lăng, quan sát dưới kính 
hiển vi thì thấy được các cấu tử như: Tinh thể calcioxalat hình khối, lông che chở đơn 
bào, đa bào, mảnh mô mềm, mảnh mạch mạng, mạch vạch, mạch xoắn, mạch điểm, 
khối tinh bột, sợi kèm tinh thể, bó sợi. Những cấu tử tìm thấy được giống với Dược 
điển Việt Nam IV chuyên luận Đinh lăng. 
5.1.2. Thử tinh khiết 
Độ ẩm rễ Đinh lăng đạt 6,5 %, thân Đinh lăng 5,6 %, cao rễ Đinh lăng 4,5 %, cao thân 
Đinh lăng 0,5 %. 
Độ tro rễ Đinh lăng 0,5 %, thân Đinh lăng 0,9 %. 
Chất chiết được trong thân Đinh lăng la 17,9 %, rễ Đinh lăng 20,5 % 
Hiệu suất chiết của cao toàn phần là 18,7 %, cao diethyl ether 14,9 %, cao ethyl acetat 
1,7 %, cao n-butanol 22,8 % và cao nước cuối cùng là 42,0 %. 
5.1.3. Nghiên cứu về hóa học 
- Sau khi tiến hành định tính sơ bộ các nhóm chất thì thu được các nhóm hợp chất 
như: Saponin, flavonoid, alkaloid, tanin, coumarin, chất béo, tinh dầu, các acid hữu cơ, 
glycosid tim... Trong đó hợp chất saponin chiếm hàm lượng nhiều nhất. So sánh 
thành phần hóa học giữa thân và rễ Đinh lăng cho thấy thành phần hóa học giữa 
thân và rễ là như nhau. Thành phần hóa học trong khóa luận này khảo sát giống với 
khảo sát của Dược Điển Việt Nam IV (2009) và trong các khảo sát trước đó. Như 
 88 
vậy thành phần hóa học của cây Đinh lăng trồng tại Tri Tôn - An Giang giống với 
các nghiên cứu trước đó. 
- Chiết ngấm kiệt 9,3 kg rễ Đinh lăng, tách phân đoạn thu được các cao phân đoạn 
sau: Cao diethyl ether 300 g, cao ethyl acetat 30 g, cao n-butanol 405 g và 800 g cao 
nước cuối cùng. 
- Từ những cao tách phân đoạn thì đã tìm ra được các hệ dung môi thích hợp để 
tiến hành Sắc ký cột phân lập các hợp chất tự nhiên: 
• Cao diethyl ether dùng hệ n-hexan - ethyl acetat (4 : 1). 
• Cao ethyl acetat dùng hệ n-hexan - ethyl acetat (1 : 1). 
• Cao n-butanol dùng hệ Chloroform - methanol (9 : 1). 
5.2. ĐỀ XUẤT 
Do điều kiện thời gian còn hạn chế khóa luận này chỉ mới đạt được một phần kết quả 
khiêm tốn. 
Sau khi kết thúc khóa luận, em xin đưa ra một số đề xuất như sau: 
- Khảo sát thành phần hóa học trong các phân đoạn và đồng thời phân lập các hợp 
chất từ những cao: 
• Diethyl ether. 
• Ethyl acetat. 
• N-butanol. 
- Thử một số tác dụng dược lý trên các cao phân đoạn: 
• Bảo vệ gan. 
• Hoạt tính oxy hóa. 
• Hoạt huyết dưỡng não. 
- Qua kết quả nghiên cứu thấy được thành phần hóa học của thân Đinh lăng tương 
tự với rễ. Song song đó, các nghiên cứu trước đây chủ yếu được thực hiện trên lá và 
rễ. Vì vậy cần có thêm nhiều nghiên cứu về thân Đinh lăng hơn nữa để thân có thể 
được sử dụng làm thuốc như lá và rễ. 
 89 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Takhtajan Armen et al. (2009). Flowering plants. Springer. Pp. 478. 
[2] Bộ môn dược liệu (2014). Phương pháp nghiên cứu dược liệu. NXB ĐH Y 
Dược TP Hồ Chí Minh. 
[3] Bộ Y Tế (2009). Dược điển Việt Nam IV. NXB Y học Hà Nội. Tr.882 – 884. 
[4] Bộ Y Tế (2015). Dược điển Việt Nam IV Bổ Sung. NXB Y học Hà Nội. 
Tr.1154 – 1156. 
[5] Chaboud A., Rougny A., Proliac A., Raynaud J., Cabalion P. (1995). A new 
triterpenoid saponin from Polyscias fruticosa, Fr. Pharmazie. 50(5). Pp. 371. 
[6] Chaboud A., Rougny A., Proliac A., Raynaud J., Cabalion P. (1996), A 
oleanolic saponin from Polyscias fruticosa Harms var yellow leaves. Pharmazie. 
51(8). Pp. 611 - 612. 
[7] Đỗ Huy Bích và cs (2006). Cây thuốc và Động Vật làm thuốc ở Việt Nam. 
NXB Khoa Học và Kĩ Thuật. Tập 1. Tr. 793- 786. 
[8] Đỗ Tất Lợi (2004). Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam. NXB Hồng Đức. Tr 
828 - 829. 
[9] Hồ Lương Nhật Vinh (2014). Nghiên cứu thành phần hóa học. tác dụng ức chế 
enzym α-amylase và α-glucosidase của phân đoạn dịch chiết lá cây Đinh lăng 
(Polyscias fruticosa (L.) Harms). Luận văn thạc sĩ dược học ngành Dược học cổ 
truyền. Khoa Dược. Trường Đại học Dược Hà Nội. 
[10] Seidemann J. (2004). Word spice plants. Springer. Pp. 303. 
[11] Lutomski J et al. (1992). Polyacetylenes in the Araliaceae family. Herba 
Polonica. Vol 38(1). Pp. 3 - 11. 
[12] Ngô Ứng Long và cs (1993). Nghiên cứu dược lý cây Đinh lăng trên chức 
năng của hệ thần kinh ngoại biên. Tạp chí Dược học. Số 5. Tr. 10 - 12. 
[13] Nguyễn Thới Nhâm, Nguyễn Thị Thu Hương, Lương Kim Bích (1990). 
Tác dụng dược lí của cao toàn phần chiết xuất từ rễ và lá Đinh lăng Polyscias 
fruticosa L. Harms. Araliaceae. Kỷ yếu công trình nghiên cứu khoa học. Viện Dược 
liệu. 
[14] Nguyễn Khắc Viện (1989). Góp phần nghiên cứu tác dụng dược lí của cao rễ 
Đinh lăng trên một số chức năng của cơ thể. Luận án PTS. Ngành Dược lý. Học 
viện Quân Y. 
[15] Nguyễn Kim Phi Phụng (2007). Phương pháp cô lập các hợp chất tự nhiên. 
NXB ĐH Quốc Gia TP Hồ Chí Minh. 
 90 
[16] Nguyễn Thị Lan (2010). Xác định thành phần hóa học tinh dầu cây Đinh lăng 
(Polyscias fruticosa (L). Harms) ở Nghệ An và Thanh Hóa. Luận văn tốt nghiệp Đại 
học chuyên ngành Hóa hữu cơ. Khoa Hóa Học. Trường Đại học Vinh. 
[17] Nguyễn Thị Luyến và cs (2012). Hợp chất flavonoid glycoside có tác dụng ức 
chế alpha-amylase phân lập từ lá Đinh lăng. Tạp chí Dược liệu. Số 6. Tập 17. 
[18] Nguyễn Thị Nguyệt và cs (1992). Một số kết quản ghiên cứu về saponin trong 
Đinh lăng. Tạp chí dược học. Số3. Tr.15 - 16. 
[19] Nguyễn Thị Nguyệt, Võ Xuân Minh, Nguyễn văn Bàn (1992). Một số kết quả 
nghiên cứu về saponin trong Đinh lăng. Tạp chí Dược học. Số 3. Tr. 15 - 16. 
[20] Nguyễn Thị Thu Hương (2009). Tác dụng chống trầm cảm của cao chiết cồn 
từ lá Đinh lăng. Tạp chí Dược liệu. Tập 14. Số 3/2009. 
[21] Nguyễn Thị Thu Hương và cs (2003).Nghiên cứu tác dụng chống oxy hoá của 
cây Đinh lăng. Tạp chí Dược liệu. Số 5. Tập 8. Tr. 142 - 146. 
[22] Nguyễn Thị Thu Hương và cs (2004).Nghiên cứu tác dụng chống oxy hoá của 
cây Đinh lăng. Tạp chí Dược liệu. Số 3. Tr. 85 - 89. 
[23] Nguyễn Thị Thu Hương và Lương Kim Bích (2001). Nghiên cứu tác dụng 
chống trầm cảm và stress của Đinh lăng. Tạp chí Dược liệu. Tập 6. Tr. 84 - 86. 
[24] Nguyễn Thượng Dong và cs (2007). Sâm Việt Nam và một số cây thuốc họ 
nhân sâm. NXB Khoa Học và Kĩ Thuật. 
[25] Phạm Hoàng Hộ (2003). Cây cỏ Việt Nam. NXB Trẻ. Tập 2. Tr. 516 - 518. 
[26] Phạm Thị Nguyệt Hằng và Nguyễn Minh Khởi (2017). Tác dụng cải thiện trí 
nhớ trên mô hình gây thiếu máu não cục bộ tạm thời và bước đầu nghiên cứu cơ chế 
tác dụng của cao cồn rễ Đinh lăng. Tạp chí Dược liệu. Tập 22. Số 2/2017. Tr. 113 - 
119. 
[27] Quách Tuấn Vinh (2005). 60 cây mẫu trong vườn thuốc. NXB Y học. 
Tr. 76 - 77. 
[28] Quách Tuấn Vinh (2006). Dùng cây thuốc. NXB Quân Đội. Tr. 116 - 117. 
[29] Tran Thi Hong Hanh et al. (2016). α-Amylase and α-glucosidase inhibitory 
saponins from Polyscias fruticosa leaves. Journal of Chemistry. Vol 2016. 
[30] Trần Yên (1994). Tác dụng tăng cường trí nhớ của cao rễ Đinh Lăng trên động 
vật sau scopolamin và sau shock điện. Tạp chí thông tin Y học cổ truyền. Số 8. Tr. 
34 - 42. 
[31] Trương Thị Đẹp (2014). Thực vật dược. NXB giáo dục. Tr. 263 - 264. 
[32] Vo Duy Huan et al. (1998). Oleanane saponin from Polyscias fruticosa (L.) 
Harms. Phytochemistry. Vol 47(3). Pp. 451-457. 
[33] Võ Văn Chi (2012). Từ điển cây thuốc Việt Nam. NXB Y học. Tr. 937 - 938. 
 91 
[34] Võ Xuân Minh (1991). Góp phần tìm hiểu về thành phần hóa học và dạng bào 
chế của cây Đinh lăng. Tạp chí Dược học. Tập 3. Tr. 19-21. 
[35] Võ Xuân Minh (1992). Nghiên cứu về saponin Đinh lăng và dạng bào 
chế từ Đinh lăng. Luận án PTS KH Y dược. Đại học Dược Hà Nội. 
TRANG WEB 
[36] Tác dụng chữa bệnh của Đinh lăng. chuthapdo.org.vn/tac-dung-chua-benh-
khong-ngo-cua-cay-dinh-lang-8735.html ngày truy cập 04/6/2017, vào lúc 11:38 
pm. 
[37] Trà Đinh lăng TRC. 
lasen.com.vn/dinh-lang-tra---
trc?gclid=CjwKEAjw387JBRDPtJePvOej8kASJADkV9TL7wnQ46yWUYWU_Bg
yhvfYddWlARIVqrFVoYnoELN1qRoCzGjw_wcB, ngày truy cập 05/6/2017, vào 
lúc 1:02 am. 
[38] Trà Đinh lăng. quagac.com/san-pham/tra-dinh-lang-614.html, ngày truy cập 
05/6/2017, vào lúc1:10 am 
[39] Hoạt huyết dưỡng não HBN. hadico.vn/san-pham/Than-kinh-tim-mach/Hoat-
huyet-duong-nao-HBN.100316110146.html, ngày truy cập 05/6/2017, vào lúc 1:26 
am 
[40] Gối Đinh lăng. goianhviet.com/cach-lam-goi-la-dinh-lang-hay-con-goi-la-goi-
dinh-lang-nc2, ngày truy cập 14/6/2017, truy cập vào 2:23 am. 
[41] Y Dược Việt Nam. ydvn.net/contents/view/307.cay-dinh-lang-polyscias-
fruticosa-l-harms.html, ngày truy cập 16/6/2017. Truy cập vào 8:54 am.