Đề tài Nghiên cứu ảnh hưởng của một số kĩ thuật (tưới nước, cắt tỉa và che sáng) đến sinh trưởng phát triển của cây đinh lăng tại Gia Lâm – Hà Nội – Luận văn, đồ án, đề tài tốt nghiệp

MỞ ĐẦU
Việt Nam vốn được đánh giá là nước có nguồn dược liệu tự nhiên phong phú
và đa dạng về chủng loại lẫn công dụng làm thuốc. Thống kê có hơn 3000 loại cây
thuốc trong đó có nhiều cây đặc hữu. Đây thực sự là một lợi thế của ngành dược Việt Nam.
Trong những năm vừa qua, việc nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính
sinh học của những cây cỏ ở nước ta ngày càng được quan tâm nhiều. Nhiều loại
cây cỏ xung quanh chúng ta được biết đến phổ biến hơn với công dụng trong chữa
trị bệnh như: Đinh lăng, nấm Linh Chi, sâm Ngọc Linh, .

85 trang

|

Chia sẻ: thanhlinh222

| Lượt xem: 1656

| Lượt tải: 7

Bạn đang xem trước

20 trang

tài liệu Đề tài Nghiên cứu ảnh hưởng của một số kĩ thuật (tưới nước, cắt tỉa và che sáng) đến sinh trưởng phát triển của cây đinh lăng tại Gia Lâm – Hà Nội, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
—————————————————
NGUYỄN HỮU TIỀN
NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ KĨ THUẬT
(TƯỚI NƯỚC, CẮT TỈA VÀ CHE SÁNG) ĐẾN SINH TRƯỞNG
PHÁT TRIỂN CỦA CÂY ĐINH LĂNG TẠI GIA LÂM – HÀ NỘI
CHUYÊN NGÀNH : KHOA HỌC CÂY TRỒNG
MÃ SỐ : 60.62.01.10
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC :
TS. NINH THỊ PHÍP
HÀ NỘI, NĂM 2015
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, số liệu và kết quả nghiên cứu trình bày trong luận văn này
là hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện hoàn thành luận văn đều đã được tác giả
cảm ơn. Các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được ghi rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn
Nguyễn Hữu Tiền
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page iii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài tốt nghiệp tôi đã nhận được sự quan tâm,
giúp đỡ của nhiều cá nhân, cơ quan, tổ chức trong và ngoài trường.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Ninh Thị Phíp, người đã trực tiếp
hướng dẫn và tận tình giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện đề tài, cũng như
trong quá trình hoàn chỉnh luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo Bộ môn Cây công nghiệp – Cây
thuốc, phòng thực hành thí nghiệm Bộ môn Cây công nghiệp – khoa Nông học –
Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ để tôi hoàn thành
luận văn.
Sự giúp đỡ nhiệt tình của đồng nghiệp, bạn bè và gia đình trong thời gian
thực hiện luận văn là nguồn động viên tinh thần rất lớn giúp tôi hoàn thành luận
văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Tác giả luận văn
Nguyễn Hữu Tiền
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page iv
MỤC LỤC
Lời cam đoan …………………………………………………………………………………………….. ii
Lời cảm ơn ………………………………………………………………………………………………. iii
Mục lục …………………………………………………………………………………………………… iv
Danh mục các chữ viết tắt ………………………………………………………………………….. vii
Danh mục bảng ………………………………………………………………………………. viii
Danh mục hình ………………………………………………………………………………………….. x
MỞ ĐẦU …………………………………………………………………………………………………. 1
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU ……………………………………… 3
1.1. Giới thiệu chung về cây đinh lăng …………………………………………………………… 3
1.1.1 Nguồn gốc, phân loại …………………………………………………………………… 3
1.1.2 Giá trị kinh tế và giá trị sử dụng …………………………………………………….. 4
1.1.3 Đặc điểm thực vật học và yêu cầu ngoại cảnh đối với sinh trưởng
phát triển………………………………………………………………………………….. 5
1.1.4 Tình hình sản xuất và tiêu thụ đinh lăng tại Việt Nam ……………………….. 5
1.2 Cơ sở khoa học và thực tiễn nghiên cứu của đề tài ……………………………………… 6
1.2.1 Cơ sở khoa học của đề tài …………………………………………………………….. 6
1.2.2 Cơ sở thực tiễn của đề tài ……………………………………………………………… 8
1.3 Các kết quả nghiên cứu về biện pháp kĩ thuật tác động đến sinh trưởng
phát triển của cây trồng ……………………………………………………………………… 11
1.3.1 Kết quả nghiên cứu trong và ngoài nước về ảnh hưởng của nước
tưới tới cây trồng …………………………………………………………………….. 11
1.3.2 Các kết quả nghiên cứu trong và ngoài nước về phương pháp cắt
tỉa đối với cây trồng …………………………………………………………………. 12
1.3.3 Các kết quả nghiên cứu trong và ngoài nước về phương pháp che
sáng cho cây trồng …………………………………………………………………… 14
1.3.4 Một số kết quả nghiên cứu về cây đinh lăng…………………………………… 17
Chương 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ………………………… 22
2.1 Đối tượng và vật liệu nghiên cứu …………………………………………………………… 22
2.2 Địa điểm và thời gian nghiên cứu ………………………………………………………….. 22
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page v
2.2.1 Địa điểm ………………………………………………………………………………….. 22
2.2.2 Thời gian nghiên cứu …………………………………………………………………. 22
2.3 Nội dung nghiên cứu ………………………………………………………………………….. 22
2.4 Phương pháp nghiên cứu ……………………………………………………………………… 22
2.4.1 Thí nghiệm 1: Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới nước
đến sinh trưởng và phát triển của cây đinh lăng (tuổi 1 và tuổi 2) ……. 22
2.4.2 Thí nghiệm 2: Ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa đến sinh trưởng và
phát triển của cây đinh lăng tuổi 3. …………………………………………….. 23
2.4.3 Thí nghiệm 3: Ảnh hưởng của điều kiện che sáng đến sinh trưởng
và phát triển của cây đinh lăng tuổi 1 và tuổi 2. ……………………………. 24
2.5 Các chỉ tiêu theo dõi ……………………………………………………………………………. 24
2.6 Thu thập và xử lý số liệu………………………………………………………………………. 25
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ………………………………. 26
3.1 Nghiên cứu ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến sinh
trưởng, phát triển và năng suất của đinh lăng (tuổi 1 và năm thứ 2). ………….. 26
3.1.1 Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến độ biến động độ
ẩm đất của các công thức thí nghiệm ………………………………………….. 26
3.1.2 Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến động thái tăng
trưởng chiều cao và đường kính thân cây đinh lăng. ……………………… 27
3.1.3 Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến động thái tăng
số lá và nhánh trên cây đinh lăng. ………………………………………………. 30
3.1.4 Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến chỉ số SPAD
của cây đinh lăng. ……………………………………………………………………. 32
3.1.5 Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến diện tích lá của
cây đinh lăng. …………………………………………………………………………. 33
3.1.6: Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến sinh trưởng bộ
rễ cây đinh lăng. ……………………………………………………………………… 34
3.1.7 Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến khả năng tích
lũy chất khô và khối lượng rễ của cây đinh lăng. ………………………….. 36
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page vi
3.2 Nghiên cứu ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa đến đến sinh trưởng, phát
triểnvà năng suất của đinh lăng tuổi 3. ………………………………………………… 38
3.2.1 Ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa đến đến động thái tăng trưởng
chiều cao và đường kính thân cây của đinh lăng tuổi 3. …………………. 38
3.2.2 Ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa đến động thái số nhánh và lá của
cây đinh lăng tuổi 3………………………………………………………………….. 39
3.2.3 Ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa đến chỉ số SPAD của lá đinh lăng
tuổi 3. ……………………………………………………………………………………. 40
3.2.4 Ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa đến diện tích lá của cây đinh lăng
tuổi 3. ……………………………………………………………………………………. 41
3.2.5 Ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa đến tốc độ tăng trưởng bộ rễ của
cây đinh lăng tuổi 3 …………………………………………………………………. 41
3.2.6: Ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa đến khả năng tích lũy chất khô và
khối lượng rễ của cây Đinh lăng tuổi 3. ………………………………………. 42
3.3. Nghiên cứu ảnh hưởng của điều kiện che sáng đến sinh trưởng của cây
đinh lăng. ……………………………………………………………………………………… 44
3.3.1 Ảnh hưởng của điều kiện che sáng đến động thái tăng trưởng
chiều cao và đường kính thân cây đinh lăng tuổi 1 và tuổi 2. ………….. 44
3.3.2 Ảnh hưởng của điều kiện che sáng đến động thái tăng trưởng số
nhánh và số lá của cây đinh lăng tuổi 1 và tuổi 2. …………………………. 45
3.3.4 Ảnh hưởng của điều kiện che sáng đến diện tích lá cây đinh lăng tuổi 1 và
tuổi 2. …………………………………………………………………………………….. 48
3.3.5 Ảnh hưởng của điều kiện che sáng đến sinh trưởng của bộ rễ cây
đinh lăng tuổi 1 và tuổi 2. …………………………………………………………. 49
3.3.6 Ảnh hưởng của điều kiện che sáng đến khả năng tích lũy chất khô
của cây đinh lăng tuổi 1 và tuổi 2. ………………………………………………. 50
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ……………………………………………………………………. 52
Kết luận ………………………………………………………………………………………………….. 52
Kiến nghị ………………………………………………………………………………………………… 52
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ
BA 6 – Benzylaminopurine
CS Cộng sự
CT Công thức
GAP-WHO Good Agricultural Practices – World Health Organization (Thực hành
sản xuất nông nghiệp tốt theo tổ chức y tê Thế giới)
IBA Indolebutyric acid
KL Khối lượng
LV Litvay, 1985
MS Murashige và Skoog
RDT Dịch chiết cồn rễ đinh lăng được tạo ra trong môi trưởng lỏng từ
Callus
RTC Dịch chiết cồn rễ đinh lăng được tạo ra trong môi trường thủy canh
RTN
Dịch chiết cồn rễ đinh lăng thu hái từ cây 5 tuổi rưỡi trồng tại vườn
thuốc của trung tâm Sâm và Dược liệu thành phố Hồ Chí Minh
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page viii
DANH MỤC BẢNG
STT Tên Bảng Trang
3.1: Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến biến động độ ẩm đất
của các công thức thí nghiệm …………………………………………………………. 27
3.2: Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến động thái tăng trưởng
chiều cao và đường kính thân cây Đinh lăng …………………………………….. 29
3.3: Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến động thái tăng số nhánh
và số lá trên cây đinh lăng ……………………………………………………………… 31
3.4: Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến chỉ số SPAD cây đinh
lăng ……………………………………………………………………………………………. 32
3.5: Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến diện tích lá của cây
đinh lăng …………………………………………………………………………………….. 34
3.6: Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến sinh trưởng bộ rễ cây
đinh lăng. ……………………………………………………………………………………. 35
3.7: Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến khả năng tích lũy chất
khô và khối lượng rễ của cây đinh lăng. …………………………………………… 36
3.8: Ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa đến động thái tăng trưởng chiều cao và
đường kính thân cây của cây đinh lăng tuổi 3. …………………………………… 38
3.9: Ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa đến động thái tăng trưởng số nhánh cây
đinh lăng tuổi 3 ……………………………………………………………………………. 39
3.10: Ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa đến chỉ số SPAD của lá cây đinh lăng tuổi 3 …… 40
3.11: Ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa đến diện tích lá của cây đinh lăng tuổi 3. …… 41
3.12: Ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa đến tốc độ tăng trưởng bộ rễ của cây đinh
lăng tuổi 3. ………………………………………………………………………………….. 42
3.13: Ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa đến khả năng tích lũy chất khô và khối
lượng rễ của cây đinh lăng tuổi 3…………………………………………………….. 42
3.14: Ảnh hưởng của điều kiện che sáng đến động thái tăng trưởng chiều cao
và đường kính thân cây đinh lăng ……………………………………………………. 44
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page ix
3.15: Ảnh hưởng của điều kiện che sáng đến động thái tăng trưởng số nhánh và
số lá của cây đinh lăng ………………………………………………………………….. 46
3.16: Ảnh hưởng của điều kiện che sáng đến chỉ số SPAD của lá cây đinh lăng
tuổi 1 và tuổi 2 …………………………………………………………………………….. 47
3.17: Ảnh hưởng của điều kiện che sáng đến diện tích lá cây đinh lăng tuổi 1
và tuổi 2. …………………………………………………………………………………….. 48
3.18: Ảnh hưởng của điều kiện che sáng đến sinh trưởng của bộ rễ cây đinh
lăng tuổi 1 và tuổi 2………………………………………………………………………. 49
3.19: Ảnh hưởng của điều kiện che sáng đến khả năng tích lũy chất khô của
cây đinh lăng tuổi 1 và tuổi 2 …………………………………………………………. 51
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page x
DANH MỤC ĐỒ THỊ
STT Tên Bảng Trang
3.1: Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến động thái tăng trưởng
chiều cao cây đinh lăng 1 năm tuổi ……………………………………………………. 28
3.2: Ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến tích lũy chất khô, khối
lượng rễ tươi và khô của đinh lăng 1 tuổi ……………………………………………. 37
3.3: Ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa đến khả năng tích lũy chất khô và khối
lượng rễ của cây đinh lăng tuổi 3 ………………………………………………………. 43
3.4: Ảnh hưởng của điều kiện che sáng đến khả năng tích lũy chất khô và khối
lượng rễ tươi, khô của cây đinh lăng tuổi 1 …………………………………………. 50
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page 1
MỞ ĐẦU
Việt Nam vốn được đánh giá là nước có nguồn dược liệu tự nhiên phong phú
và đa dạng về chủng loại lẫn công dụng làm thuốc. Thống kê có hơn 3000 loại cây
thuốc trong đó có nhiều cây đặc hữu. Đây thực sự là một lợi thế của ngành dược
Việt Nam.
Trong những năm vừa qua, việc nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính
sinh học của những cây cỏ ở nước ta ngày càng được quan tâm nhiều. Nhiều loại
cây cỏ xung quanh chúng ta được biết đến phổ biến hơn với công dụng trong chữa
trị bệnh như: Đinh lăng, nấm Linh Chi, sâm Ngọc Linh,..
Đinh lăng (Polyscias fruticosa), thuộc họ nhân sâm Araliaceae, hầu hết các
loài này được dùng làm thuốc. Theo y học cổ truyền, rễ đinh lăng có vị ngọt, hơi
đắng, tính mát có tác dụng thông huyết mạch, bồi bổ khí huyết, lá có vị đắng, tính
mát có tác dụng giải độc thức ăn, chống dị ứng, chữa ho ra máu, kiết lỵ. Nói chung,
ngoài tác dụng lương huyết và giải độc thức ăn, những tính chất khác của đinh lăng
gần giống như nhân sâm. Tuy nhiên cây đinh lăng ít độc hơn cả nhân sâm và khác
với Nhân sâm, nó không làm tăng huyết áp.
Với nhiều tác dụng được biết đến trong y học mà cây đinh lăng ngày nay
được trồng phổ biến và rộng rãi. Đặc biệt một số Tỉnh đã tập trung phát triển cây
đinh lăng thành các vùng chuyên canh sản xuất lớn như: Nam Định, Bình Phước,
Đồng Nai, Thanh Hóa. Tuy nhiên tình trạng trồng và khai thác đinh lăng ở nước
ta hiện nay còn tự phát, quy mô chưa lớn dẫn đến sản lượng không ổn định, chất
lượng không đảm bảo và giá cả biến động. Đặc biệt đinh lăng chưa được sản xuất
theo quy trình (trồng lẫn vùng trồng lúa và hoa màu, kỹ thuật trồng và chăm sóc chủ
yếu theo kinh nghiệm, việc sử dụng giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, nguồn
nước tưới tùy tiện thu hái không tuân thủ theo kĩ thuật mùa, vụ và tuổi của cây)
làm ảnh hưởng tới chất lượng dược liệu, qua đó ảnh hưởng đến chất lượng thuốc
sản xuất từ dược liệu. Hiện nay đã có nhiều nghiên cứu khoa học về cây đinh lăng,
tuy nhiên những nghiên cứu này chủ yếu tập trung vào thành phần và hoạt chất của
rễ đinh lăng còn hạn chế nghiên cứu về quy trình kỹ thuật trồng, chăm sóc và áp
dụng khoa học kĩ thuật mới cho cây. Vì vậy, thiết yếu cần có những nghiên cứu
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page 2
nhằm đưa ra quy trình trồng, chăm sóc để nâng cao khả năng sinh trưởng phát triển,
hạn chế sâu bệnh và cho thu hoạch năng suất cao đối với cây đinh lăng phục vụ nhu
cầu cho sản xuất.
Xuất phát từ yêu cầu sản xuất thực tế trên, dưới sự hướng dẫn của TS.Ninh
Thị Phíp tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Nghiên cứu ảnh hưởng của một số kĩ
thuật (tưới nước, cắt tỉa và che sáng) đến sinh trưởng phát triển của cây đinh
lăng tại Gia Lâm – Hà Nội”.
Mục đích và yêu cầu
Mục đích
Xác định kĩ thuật cắt tỉa, mức che sáng và khoảng cách giữa các lần tưới phù
hợp cho cây đinh lăng sinh trưởng, phát triển tốt góp phần hoàn thiện quy trình
trồng, chăm sóc cây đinh lăng.
Yêu cầu
– Đánh giá ảnh hưởng của khoảng cách giữa các lần tưới đến sinh trưởng và
phát triển của cây đinh lăng (tuổi 1 và 2).
– Đánh giá ảnh hưởng của kĩ thuật cắt tỉa cành đến sinh trưởng và phát triển
của cây đinh lăng (tuổi 3).
– Đánh giá ảnh hưởng của điều kiện che sáng đến sinh trưởng, phát triển của
cây đinh lăng (tuổi 1 và 2).
Ý nghĩa của đề tài
Ý nghĩa khoa học
Kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở khoa học nghiên cứu quy trình trồng
và kĩ thuật thâm canh nâng cao năng suất thu hoạch tươi cũng như khô của cây đinh
lăng.
Kết quả nghiên cứu của đề tài bổ sung thêm tài liệu cho công tác nghiên cứu
khoa học, tài liệu giảng dạy, tài liệu tham khảo cho các cán bộ kỹ thuật nông nghiệp.
Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần xây dựng và hoàn thiện quy trình
trồng, chăm sóc cây đinh lăng phục vụ người dân sản xuất theo hướng hàng hóa,
làm tăng năng suất và chất lượng đinh lăng, đáp ứng nhu cầu nguồn dược liệu.
Đề tài góp phần làm đa dạng sinh học và phát triển nguồn gen cây thuốc
trong điều kiện hiện nay.
Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page 3
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
1.1. Giới thiệu chung về cây đinh lăng
1.1.1 Nguồn gốc, phân loại
Cây đinh lăng tên khoa học là Polyscias fruticosa (L.) Harms hay còn gọi là
cây gỏi cá thuộc bộ hoa tán (Apiales), họ ngũ gia bì (Araliaceae), chi (Polyscias).
Chi này chứa khoảng 114 – 150 loài (tùy theo quan điểm phân loại), chủ yếu phân
bố tại khu vực Madagascar. Chúng có các lá dạng lông chim. Chi này là một
nhóm cận ngành và có thể sẽ được chia tách