Bosna và Hercegovina – Wikipedia tiếng Việt

Bosna và Hercegovina (tiếng Bosna, tiếng Croatia, tiếng Serbia chữ Latinh: Bosna i Hercegovina, viết tắt BiH; tiếng Serbia chữ Kirin: Босна и Херцеговина, viết tắt БиХ; phát âm [bôsna i xěrtseɡoʋina], phiên âm: “Bô-s’na và Hê-sê-gô-vi-na”[a]) là một quốc gia tại Đông Nam Âu, trên bán đảo Balkan. Nước này giáp biên giới với Croatia ở phía bắc, tây và nam, Serbia ở phía đông, và Montenegro ở phía nam, Bosna và Hercegovina là một quốc gia hầu như nằm kín trong lục địa, ngoại trừ 26 km bờ biển Adriatic, tại trên thị trấn Neum.[5][6] Vùng nội địa là núi non ở trung tâm và phía nam, đồi ở phía tây bắc và bằng phẳng ở phía đông bắc. Bosna là vùng địa lý lớn nhất của nhà nước hiện đại với khí hậu lục địa ôn hoà, với mùa hè nóng và mùa đông lạnh, có tuyết. Hercegovina nhỏ hơn ở mũi cực nam đất nước, với khí hậu và địa hình Địa Trung Hải. Các nguồn tài nguyên thiên nhiên của Bosna và Hercegovina rất phong phú.

Nước này là quê nhà của ba sắc tộc ” hợp thành ” : người Bosna, nhóm dân số đông nhất, với người Serb đứng thứ hai và người Croat đứng thứ ba. Nếu không tính đến sắc tộc, một công dân Bosna và Hercegovina thường được gọi là một người Bosna. Tại Bosna và Hercegovina, sự phân biệt giữa một người Bosna và một người Hercegovina chỉ được duy trì như sự phân biệt theo vùng, chứ không phải theo sắc tộc. Về chính trị đây là nhà nước phi tập trung chuyên sâu và gồm hai thực thể hành chính, Liên bang Bosna và Hercegovina và Republika Srpska, với Quận Brčko như một thực thể trong thực tiễn thứ ba .Trước kia là một trong sáu đơn vị chức năng liên bang tạo nên Liên bang Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Nam Tư, Bosna và Hercegovina đã giành được độc lập trong cuộc cuộc chiến tranh Nam Tư hồi thập niên 1990. Bosna và Hercegovina hoàn toàn có thể được xem như một nhà nước Liên bang Dân chủ Cộng hoà đang chuyển tiếp nền kinh tế tài chính sang mạng lưới hệ thống xu thế thị trường, và là một ứng viên tiềm năng để trở thành thành viên trong Liên minh châu Âu và NATO. Ngoài ra, Bosna và Hercegovina đã là một thành viên của Hội đồng châu Âu từ ngày 24 tháng 4 năm 2002 và là một thành viên sáng lập của Liên minh Địa Trung Hải khi liên minh này được xây dựng vào ngày 13 tháng 7 năm 2008 .

Thời kỳ Tiền Slav ( đến năm 958 )[sửa|sửa mã nguồn]

Những bức tường của Daorson cổ, Ošanići gần Stolac, Bosna và Hercegovina, thế kỷ thứ III trước Công Nguyên

Bosna đã có người ở tối thiểu từ thời đồ đá mới. Đầu thời đồ đồng, dân cư dồ đá mới bị sửa chữa thay thế bởi sắc tộc hiếu chiến hơn hoàn toàn có thể có nguồn gốc Ấn-Âu, người Illyria. Những người Celtic nhập cư ở thế kỷ thứ IV và thế kỷ thứ III trước Công Nguyên đã sửa chữa thay thế người Illyrian trên những mảnh đất của họ, đặc biệt quan trọng là người Ardiaei và Autariatae, nhưng một số ít người Celtic và Illyrian đã hòa trộn lẫn nhau, như Latobici, Scordisci, và hoàn toàn có thể người Japodes. Bằng chứng lịch sử dân tộc xác đáng về thời kỳ này khá hiếm, nhưng có lẽ rằng vùng này đã được ở bởi một số ít bộ tộc khác nhau và nói những thứ tiếng khác nhau. Sự xung đột giữa người Illyrian và La Mã mở màn năm 229 TCN, nhưng La Mã chỉ hoàn thành xong việc sáp nhập vùng này vào năm 9 Công Nguyên. Trong thời Roma, những người định cư nói tiếng La tinh từ khắp Đế chế Roma đã sống cùng với người Illyrian và những chiến binh Roma được khuyến khích ở lại trong vùng. [ 7 ]Vùng đất bắt đầu là một phần của Illyria cho tới sự chiếm đóng Roma. Sau sự chia rẽ của Đế chế Roma quá trình 337 và 395, Dalmatia và Pannonia trở thành những phần của Đế chế Tây Roma. Một số người cho rằng vùng này đã bị những người Ostrogoth chinh phục năm 455. Sau đó nó biến hóa chủ giữa những người Alan và người Huns. Tới thế kỷ thứ VI, Hoàng đế Justinian đã chinh phục vùng này cho Đế chế Byzantine. Người Slav, một bộ tộc từ Đông Âu ( hiện là chủ quyền lãnh thổ Ukraina ), đã bị chinh phục bởi người Avar ở thế kỷ thứ VI .

Bosna thời Trung Cổ ( 958 – 1463 )[sửa|sửa mã nguồn]

Hiểu biết hiện nay về tình hình chính trị ở tây Balkan giai đoạn sơ kỳ Trung Cổ không nhiều và mâu thuẫn. Ngay khi tới nơi, người Slavơ đã mang cùng với họ một cấu trúc xã hội bộ tộc, và nó có thể đã tan rã nhường chỗ cho chế độ phong kiến khi người Frankish tới vùng này hồi cuối thế kỷ 9. Cũng vào khoảng thời gian này người Nam Slavơ đã bị Kitô giáo hóa. Bosna và Hercegovina, vì vị trí địa lý và đất đai, có thể là một trong những vùng cuối cùng trải qua quá trình này, được cho là khởi đầu từ các vùng đô thị dọc theo bờ biển Dalmatia. Các đô thị của Serbia và Croatia chia nhau quyền kiểm soát Bosna và Hercegovina ở thế kỷ 9 và thế kỷ 10, nhưng tới Trung kỳ Trung Cổ tình thế chính trị đã khiến vùng này bị rơi vào tranh chấp giữa Vương quốc Hungary và Đế chế Byzantine. Sau một sự thay đổi quyền lực nữa giữa hai thực thể này hồi đầu thế kỷ 12, Bosna rơi ra ngoài vòng kiểm soát của cả hai và nổi lên thành một nhà nước độc lập dưới sự cai trị của các ban địa phương.[7]

Vương triều đáng quan tâm tiên phong của Bosna, Ban Kulin, đã có hoà bình và không thay đổi trong gần ba thập kỷ và tăng cường tăng trưởng kinh tế tài chính vương quốc trải qua những hiệp ước với Dubrovnik và Venice. Sự cầm quyền của ông cũng ghi lại sự khởi đầu một cuộc tranh cãi với Nhà thờ Bosna, một giáo phái Thiên chúa bản xá bị cả những nhà thời thánh Cơ đốc giáo La Mã và Chính thống giáo Serbia coi là dị giáo. Đối đầu với những nỗ lực của người Hungary nhằm mục đích sử dụng chính trị nhà thời thánh trước yếu tố này như một phương pháp để công bố chủ quyền lãnh thổ với Bosna, Kulin đã tổ chức triển khai một hội đồng những chỉ huy nhà thời thánh địa phương để bác bỏ sự dị giáo và đi theo Cơ đốc giáo năm 1203. Dù vậy, những tham vọng của Hungary vẫn không đổi khác trong một thời hạn dài sau khi Kulin chết năm 1204, chỉ ngừng lại sau cuộc xâm lược bất thành năm 1254 .
Hiến chương của Kulin Ban – hiệp ước với Dubrovnik. Hiện ở Bảo tàng Ermitage tại Sankt-Peterburg, Nga

Lịch sử Bosna từ đó cho tới đầu thế kỷ XIV được ghi dấu bởi sự cạnh tranh quyền lực giữa các gia đình Šubić và Kotromanić. Cuộc xung đột này kết thúc năm 1322, khi Stjepan II Kotromanić trở thành ban. Tới khi ông chết năm 1353, ông đã thành công trong việc sáp nhập các lãnh tổ phía bắc và phía tây, cùng như Zahumlje và nhiều phần của Dalmatia. Ông được kế tục bởi người cháu họ Tvrtko, người, sau một cuộc đấu tranh dài với giới quý tộc và những bất hoà giữa các gia đình, đã giành được toàn bộ quyền kiểm soát đất nước năm 1367. Tvrtko tự phong mình làm vua ngày 26 tháng 10 năm 1377 với danh hiệu Stefan Tvrtko I Vua của Rascia, Bosna, Dalmatia, Croatia, Bờ biển.

Các nhà sử học cho rằng ông đã làm lễ lên ngôi trong một Nhà thờ Chính thống Serbia là Tu viện Mileševa. [ 8 ] Một năng lực khác, do P. Anđelić đưa ra và dựa trên dẫn chứng khảo cổ học, rằng ông đã lên ngôi tại Mile gần Visoko trong nhà thời thánh được kiến thiết xây dựng trong thời quản lý của Stephen II Kotromanić, nơi ông được chôn cất cùng người chú / bác Stjepan II. [ 9 ] [ 10 ] Tuy nhiên, sau khi ông qua đời năm 1391, Bosna rơi vào một quy trình tiến độ suy tàn lê dài. Đế chế Ottoman đã khởi động cuộc chinh phục châu Âu của họ và đặt ra mối đe doạ với vùng Balkan trong suốt nửa sau thế kỷ 15. Cuối cùng, sau nhiều thập kỷ không ổn định kinh tế tài chính và chính trị, Bosna chính thức sụp đổ năm 1463. Hercegovina tiếp theo năm 1482, với một ” Vương quốc Bosna ” do Hungary đỡ sống lưng đầu hàng năm 1527 .

Thời kỳ Ottoman ( 1463 – 1878 )[sửa|sửa mã nguồn]

Cuộc chinh phục Bosna của Ottoman đã lưu lại một thời kỳ mới trong lịch sử vẻ vang quốc gia và đưa lại những biến hóa lớn trong toàn cảnh chính trị và văn hoá trong vùng. Dù vương quốc đã bị đập tan và giới quý tộc hạng sang của nó đã bị hành quyết, những người Ottoman quả thực đã được cho phép duy trì thực thể Bosna bằng cách sáp nhập nó trở thành một tỉnh hợp thành của Đế chế Ottoman với tên gọi lịch sử vẻ vang và tính toàn vẹn — một trường hợp duy nhất trong số những vương quốc bị nô dịch ở vùng Balkan. [ 11 ] Bên trong sandžak ( và sau cuối là vilayet ) này của Bosna, những người Ottoman đã triển khai một số ít đổi khác quan trọng về cơ quan hành chính chính trị xã hội ; gồm một mạng lưới hệ thống chiếm hữu đất đai mới, tái cơ cấu tổ chức những đơn vị chức năng hành chính, và mạng lưới hệ thống phân biệt xã hội phức tạp theo những tầng lớp và tôn giáo. [ 7 ]Bốn thế kỷ quản lý của Ottoman đã để lại dấu ấn mạnh trong thành phần dân số Bosna, nó đã biến hóa nhiều lần sau những cuộc chinh phục của đế quốc, những cuộc cuộc chiến tranh tiếp tục với những cường quốc châu Âu, những đợt di cư, những lần bệnh dịch. Một hội đồng Hồi giáo bản xứ nói tiếng Slavơ đã Open và ở đầu cuối trở thành nhóm tôn giáo-sắc tộc lớn nhất ( đa phần như một hiệu quả của sự dần ngày càng tăng số lượng người cải đạo theo Hồi giáo ), [ 12 ] trong khi một số lượng đáng kể người Do thái Sephardi tới đây sau khi họ bị trục xuất khỏi Tây Ban Nha hồi cuối thế kỷ. Các hội đồng Thiên chúa giáo Bosna cũng trải qua những đổi khác lớn. Các Fan Hâm mộ Franciscan Bosna ( và toàn diện và tổng thể Fan Hâm mộ Cơ đốc giáo nói chung ) được bảo vệ bởi nghị định chính thức của đế chế. Cộng đồng Chính thống tại Bosna, khởi đầu bị hạn chế tại Hercegovina và Podrinje, đã tăng trưởng trong cả nước ở tiến trình này và có sự thịnh vượng khá cao cho tới thế kỷ 19. Tuy nhiên, Nhà thờ ly giáo Bosna đã trọn vẹn biến mất. [ 7 ]Khi Đế chế Ottoman thịnh vượng và lan rộng ra vào Trung Âu, Bosna thoát khỏi sức ép trở thành tỉnh biên giới và có một tiến trình bình ổn và thịnh vượng khá dài. Một số thành phố, như Sarajevo và Mostar, được xây dựng và tăng trưởng trở thành những TT thương mại và văn hoá lớn của vùng. Bên trong những thành phố đó, nhiều Sultan và những thống đốc phân phối kinh tế tài chính cho việc thiết kế xây dựng nhiều khu công trình quan trọng của kiến trúc Bosna ( như Stari Most và Nhà thờ Hồi giáo Gazi Husrev-beg ). Hơn nữa, số lượng người Bosna có ảnh hưởng tác động quan trọng trong văn hoá và chính trị trong thời hạn này khá lớn. [ 11 ] Các binh sĩ Bosna chiếm một thành phần lớn trong mọi cấp bậc chỉ huy quân sự chiến lược của Ottoman trong Trận Mohács và mặt trận Krbava, hai thắng lợi quyết định hành động về quân sự chiến lược, trong khi nhiều người Bosna khác thăng quan tiến chức qua những cấp bậc quân sự chiến lược Ottoman để nắm giữ những vị trí quyền lực tối cao cao nhất nhất trong Đế chế, gồm những đô đốc, tướng lĩnh, và đại tư tế. Nhiều người Bosna cũng để lại dấu ấn vĩnh cửu trong văn hoá Ottoman, trở thành những nhân vật thần bí, những học giả, và những nhà thơ nổi tiếng bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, tiếng Ả Rập, và những ngôn từ Ba Tư. [ 12 ]Tuy nhiên, tới cuối thế kỷ 17 sự rủi ro đáng tiếc quân sự chiến lược của Đế chế đã gây tác động ảnh hưởng tới quốc gia, và sự chấm hết của cuộc Đại chiến Thổ Nhĩ Kỳ với hiệp ước Karlowitz năm 1699 một lần nữa khiến Bosna trở thành tỉnh cực tây của Đế chế. Một trăm năm sau đó là khoảng chừng thời hạn của những thất bại quân sự khác, nhiều cuộc nổi dậy bên trong Bosna, và nhiều vụ bùng phát bệnh dịch. Những nỗ lực của Porte nhằm mục đích hiện đại hoá nhà nước Ottoman gặp phải sự chống đối can đảm và mạnh mẽ tại Bosna, nơi giới quý tộc địa phương khiến hầu hết những giải pháp cải cách không hề được triển khai vừa đủ. Điều này, cộng với sự rút lui chính trị trước những nhà nước Thiên chúa giáo mới Open ở phía đông, dẫn tới một cuộc nổi dậy nổi tiếng ( dù không thành công xuất sắc ) của Husein Gradaščević năm 1831. [ 12 ] Những cuộc khởi nghĩa tương quan bị dập tắt năm 1850, nhưng tình hình liên tục xấu đi. Những cuộc nổi dậy nông dân sau này sau cuối dẫn đến cuộc làm mưa làm gió Herzegovina, một cuộc khởi nghĩa nông dân trên diện rộng năm 1875. Nó nhanh gọn lan ra và tương quan tới nhiều nhà nước vùng Balkan cũng như những Cường quốc, sau cuối buộc Đế chế Ottoman phải nhường quyền hành chính của Bosna cho Áo – Hung qua hiệp ước Berlin năm 1878. [ 7 ]
“Phân bố sắc tộc tại Áo–Hung” từ cuốn Atlas Lịch sử của William R. Shepherd, 1911.từ cuốn Atlas Lịch sử của William R. Shepherd, 1911 .Việc link với Áo-Hung nhanh gọn dẫn đến một thoả thuận với người Bosna mặc dầu những cẳng thẳng vẫn còn lại ở 1 số ít vùng thuộc quốc gia ( đặc biệt quan trọng là Hercegovina ) và một cuộc di cư quy mô lớn của đa phần là người Slavơ sự không tương đồng diễn ra. [ 7 ] Tuy nhiên, một nhà nước với sự không thay đổi khá tốt đã nhanh gọn Open và những chính quyền sở tại Áo-Hung đã hoàn toàn có thể thực thi một số ít cải cách hành chính và xã hội để biến Bosna và Hercegovina trở thành một ” thuộc địa kiểu mẫu “. Với tiềm năng thiết lập một tỉnh như một quy mô chính trị không thay đổi sẽ giúp xua tan đi chủ nghĩa vương quốc Nam Slavơ đang Open, sự quản lý Habsburg giúp rất nhiều vào sự hệ thống hoá luật lệ, để đưa ra những chính sách chính trị mới, và nói chung phân phối cơ sở cho sự hiện đại hoá. Đế chế Áo-Hung đã kiến thiết xây dựng ba những nhà thời thánh Cơ đốc giáo tại Sarajevo và ba nhà thời thánh này nằm trong 20 nhà thời thánh Cơ đốc giáo duy nhất trong nhà nước Bosna .Dù có thành công xuất sắc về mặt kinh tế tài chính, chủ trương Áo-Hung – tập trung chuyên sâu trên việc ủng hộ ý tưởng sáng tạo một vương quốc đa nguyên và đa giáo Bosna ( được phần đông người Hồi giáo ưa thích ) – đã không thành công xuất sắc khi xử lý những làn sóng chủ nghĩa vương quốc đang nổi lên. [ 7 ] Ý tưởng vương quốc Croat và Serbia đã lan tới những hội đồng Cơ đốc giáo và Chính thống ở Bosna và Hercegovina từ nước Croatia và Serbia láng giềng hồi giữa thế kỷ 19, và quá can đảm và mạnh mẽ để cho phép sẹ đồng ý một sáng tạo độc đáo song song của vương quốc Bosna. [ 7 ] Tới nửa sau những năm 1910, chủ nghĩa vương quốc là một phần không hề tách rời của chính trị Bosna, với những đảng chính trị vương quốc đại diện thay mặt cho ba nhóm bầu cử lớn .Ý tưởng về một nhà nước Nam Slavơ thống nhất ( typically expected to be spear-headed by independent Serbia ) đã trở nên một tư tưởng chính trị phổ cập trong vùng thời hạn đó, gồm cả Bosna và Hercegovina. Quyết định chính thức sáp nhập Bosna và Hercegovina của chính phủ nước nhà Áo-Hung năm 1908 ( xem Khủng hoảng Bosna ) càng tạo ra cảm xúc khẩn trương trong những người theo chủ nghĩa vương quốc. Nga phản đối sự sáp nhập này. Cuối cùng Nga công nhận chủ quyền lãnh thổ của Áo-Hung với Bosna để đối lấy lời hứa của Áo-Hung rằng họ sẽ công nhân quyền của Nga với Eo Dardanelles tại Đế chế Ottoman. Không giống như Nga, Áo-Hung không giữ lời hứa và không làm gì để tương hỗ việc công nhận chủ quyền lãnh thổ Nga với eo biển. [ 13 ] Căng thẳng chính trị gây ra bởi sự kiện này lên tới đỉnh điểm ngày 28 tháng 6 năm 1914, khi người trẻ tuổi người Serb theo chủ nghĩa vương quốc Gavrilo Princip ám sát người kế vị ngôi báu Áo-Hung, Thế tử Franz Ferdinand, tại Sarajevo ; một sự kiện dẫn tới Thế chiến I. Dù một số ít người Bosna đã quyết tử khi Giao hàng trong quân đội của nhiều nước tham gia cuộc chiến tranh, Bosna và Hercegovina vẫn tìm cách tránh được cuộc chiến với thiệt hại khá nhỏ. [ 11 ]

Nam Tư tiên phong ( 1918 – 1941 )[sửa|sửa mã nguồn]

Sau cuộc cuộc chiến tranh, Bosna và Hercegovina gia nhập Vương quốc của người Serb, người Croat và người Slovene ( nhanh gọn được đổi tên thành Nam Tư ) Nam Slavơ. Đời sống chính trị tại Serbia ở thời hạn này được ghi dấu bởi hai khuynh hướng chính : không ổn định kinh tế tài chính và xã hội về tái phân phối gia tài, và việc xây dựng nhiều đảng chính trị thường đổi khác giữa những liên minh và những phe phái với những đảng ở những vùng khác thuộc Nam Tư. [ 11 ] Tư tưởng xung đột thống trị của nhà nước Nam Tư, giữa chủ nghĩa khu vực Croatia và sự tập trung hoá Serbia, là tiếp cận một cách độc lạ bởi những nhóm sắc tộc đa phần của Bosna và phụ thuộc vào vào không khí chính trị chung. [ 7 ] Thậm chí có hơn 3 triệu người Bosna ở Nam Tư, vượt quá số người Slovene và Montenegro cộng lại, ý thức vương quốc Bosna bị ngăn cấm bởi Vương quốc mới. Dù sự chia rẽ bắt đầu của quốc gia trở thành 33 oblast đã xoá bỏ sự hiện hữu của những thực thể địa lý truyền thống lịch sử khỏi map, những nỗ lực của những chính trị gia Serbia như Mehmed Spaho đã bảo vệ rằng 6 oblast được chia cắt khỏi Bosna và Hercegovina tương ứng với 6 sanjaks từ thời Ottoman, và cho nên vì thế, thích ứng với biên giới truyền thống cuội nguồn vương quốc như một toàn diện và tổng thể. [ 7 ]Tuy nhiên, vệc xây dựng Vương quốc Nam Tư năm 1929, đã dẫn tới việc vẽ lại những vùng hành chính vào trong những nhóm có mục tiêu tránh mọi đường ranh giới lịch sử vẻ vang và sắc tộc, bỏ đi bất kể dấu vết nào của một thực thể Bosna. [ 7 ] Căng thẳng Serbia-Croatia về cấu trúc nhà nước Nam Tư vẫn liên tục, với sáng tạo độc đáo về một sự phân loại Bosna tách biệt ít được hay không được quan tâm. Thoả thuận Cvetković-Maček tạo lập nên nhóm Croatia năm 1939 khuyến khích cái là một sự chia rẽ Bosna giữa Croatia và Serbia. [ 12 ] Tuy nhiên, bên ngoài những thực trạng chính trị buộc những chính trị gia Nam Tư phải đổi khác sự chăm sóc tới sự đe doạ ngày càng lớn của Phát xít Đức của Adolf Hitler. Sau một tiến trình với những nỗ lực xoa dịu, việc ký kết Hiệp ước Ba Bên, và một cuộc hòn đảo chính, Nam Tư sau cuối bị Đức xâm lược ngày 6 tháng 4 năm 1941. [ 7 ]

Thế chiến thứ hai ( 1941 – 45 )[sửa|sửa mã nguồn]

Khi vương quốc Nam Tư đã bị các lực lượng Phát xít chinh phục trong Thế Chiến II, toàn bộ Bosna bị nhượng lại cho Nhà nước Croatia Độc lập. Các lãnh đạo người Croat cùng với người Hồi giáo địa phương tiến hành một chiến dịch tiêu diệt người Serb, người Do Thái, Digan, đảng viên cộng sản và một số lượng lớn lực lượng du kích của Tito bằng cách lập ra một số trại giết người. Khoảng 80,000 đã bị giết hại tại trại Jasenovac gồm 7,000 trẻ em.[14] Nhiều người Serb trong vùng cầm vũ khí và gia nhập Chetniks; một phong trào kháng chiến quốc gia và bảo hoàng tiến hành chiến tranh du kích chống lại cả Ustashe phát xít và du kích cộng sản. Dù ban đầu chiến đấu chống Phát xít, giới lãnh đạo Chetnik được nhà vua lưu vong ra lệnh chiến đấu chống du kích. Chetniks ban đầu nhận được sự hỗ trợ của Hoa Kỳ và Anh Quốc.[cần dẫn nguồn] Đa số thành viên Chetniks là người Serb và người Montenegro, dù đội quân cũng bao gồm một số người Slovene và người Hồi giáo.

Bắt đầu từ năm 1941, những người cộng sản Nam Tư dưới sự chỉ huy của Josip Broz Tito người Croatia đã tổ chức triển khai nhóm kháng chiến đa sắc tộc tiên phong, Du kích, họ chiến đấu chống lại cả Phe trục và những lực lượng Chetnik. Ngày 25 tháng 11 năm 1943 Hội đồng Chống Phát xít của Quốc gia Nam Tư Tự do với Tito là người chỉ huy tổ chức triển khai một hội nghị tại Jajce theo đó Bosna và Hercegovina được tái lập như một nước cộng hoà bên trong liên bang Nam Tư trong những biên giới Habsburg của nó. Thắng lợi quân sự chiến lược sau cuối đã khiến Đồng Minh ủng hộ Du kích, nhưng Josip Broz Tito khước từ ý kiến đề nghị giúp sức của họ và thay vào đó dựa vào chính những lực lượng của mình. Tất cả những cuộc tiến công quân sự chiến lược lớn của trào lưu chống phát xít của Nam Tư chống lại Phát xít và những người địa phương ủng hộ chúng được thực thi tại Bosna-Hercegovina và người dân ở đây cũng là lực lượng chiến đấu chính. Cuối cùng sự chấm hết cuộc chiến tranh cũng dẫn đến sự xây dựng nhà nước Liên bang Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Nam Tư, với hiến pháp năm 1946 chính thức biến Bosna và Hercegovina trở thành một trong sáu nhà nước cộng hoà hợp thành của vương quốc mới. [ 7 ]

Nam Tư xã hội chủ nghĩa ( 1945 – 1992 )[sửa|sửa mã nguồn]

Vì vị trí địa lý ở TT bên trong liên bang Nam Tư, Bosna thời hậu chiến được lựa chọn một cách kế hoạch như một cơ sở cho sự tăng trưởng ngành công nghiệp quốc phòng. Điều này góp thêm phần vào sự tập trung chuyên sâu lớn về vũ khí và trang bị tại Bosna ; một yếu tố quan trọng trong cuộc chiến diễn ra sau sự tan rã của Nam Tư thập kỷ 1990. [ 7 ] Tuy nhiên, sự sống sót của Bosna bên trong Nam Tư, hầu hết, là hoà bình và thịnh vượng. Dù được coi là một nơi tù túng chính trị của liên bang trong hầu hết thập niên 50 và 60, thập kỷ 70 tận mắt chứng kiến sự thăng quan tiến chức mạnh của những tầng lớp tinh hoa chính trị Bosna mạnh một phần nhờ vị thế chỉ huy của Tito trong Phong trào không link và những người Bosna thao tác trong những cơ quan ngoại giao của Nam Tư. Tuy thao tác bên trong mạng lưới hệ thống cộng sản, những chính trị gia như Džemal Bijedić, Branko Mikulić và Hamdija Pozderac đã củng cố và bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của Bosna và Hercegovina [ 15 ] Những nỗ lực của họ đã được vật chứng tầm quan trọng trong quá trình hỗn loạn sau cái chết của Tito năm 1980, và hiện được một số ít người coi là những bước tiên phong hướng tới sự độc lập của Bosna. Tuy nhiên, nước cộng hoà đã thoát khỏi không khí chủ nghĩa vương quốc ngày càng ngày càng tăng một cách ít bị tác động ảnh hưởng nhất. Với sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản và sự tan rã của Nam Tư, học thuyết cộng sản cũ về sự khoan dung mở màn mất dần hiệu lực hiện hành, tạo ra một thời cơ cho những yếu tố vương quốc trong xã hội lan rộng ra ảnh hưởng tác động của họ .

Chiến tranh Bosna và Hercegovina ( 1992 – 95 )[sửa|sửa mã nguồn]

Cuộc bầu cử nghị viện năm 1990 đã dẫn tới một QH bị thống trị bởi ba đảng dựa trên sắc tộc, đã xây dựng liên minh lỏng lẻo với nhau để vô hiệu những người cộng sản khỏi quyền lực tối cao. Tuyên bố độc lập sau đó của Croatia và Slovenia và cuộc cuộc chiến tranh tiếp nối đuôi nhau đặt Bosna và Hercegovina cùng ba sắc tộc hợp thành của nó trước tình thế khó khăn vất vả. Một sự chia rẽ mạnh ngay lập tức phát sinh về yếu tố liên tục ở lại trong liên bang Nam Tư ( mà đại đa số người Serb mong ước ) hay tìm kiếm độc lập ( được đại đa số người Bosna và người Croat ủng hộ ). Các thành viên nghị viện người Serb, hầu hết trong Đảng Dân chủ Serbia, đã rời bỏ nghị viện TW tại Sarajevo, và xây dựng Quốc hội Người Serb của Bosna và Hercegovina ngày 24 tháng 10 năm 1991, lưu lại sự chấm hết của liên minh ba sắc tộc cầm quyền sau cuộc bầu cử năm 1990. Quốc hội này xây dựng Cộng hoà Serbia của Bosna và Hercegovina ngày 9 tháng 1 năm 1992, trở thành Republika Srpska tháng 8 năm 1992. Ngày 18 tháng 11 năm 1991, Trụ sở đảng tại Bosna và Hercegovina của đảng cầm quyền tại Cộng hoà Croatia, Liên minh Dân chủ Croatia ( HDZ ), công bố sự sống sót của Cộng đồng Croatia của Herzeg-Bosna, như một ” toàn diện và tổng thể chính trị, văn hoá, kinh tế tài chính và chủ quyền lãnh thổ, ” trên chủ quyền lãnh thổ Bosna và Hercegovina, với Hội đồng Quốc phòng Croatia ( HVO ) là thành phần quân sự chiến lược của nó. [ 16 ] nhà nước Bosna không công nhận nó. Toà án Hiến pháp của Bosna và Hercegovina công bố Herzeg-Bosna là phạm pháp ngày 14 tháng 9 năm 1992 và một lần nữa ngày 20 tháng 1 năm 1994 .Một công bố về chủ quyền lãnh thổ của Bosna và Hercegovina vào tháng 10 năm 1991 được tiếp nối bởi một cuộc trưng cầu dân ý về độc lập khỏi Nam Tư vào tháng 2 và tháng 3 năm 1992 bị đại đa số người Serb tẩy chay. Kết quả của cuộc trưng cầu dân ý là 63.7 % và 92.7 % ủng hộ độc lập. Bosna và Hercegovina công bố độc lập một thời hạn ngắn sau đó. Sau một quá trình stress leo thang và những vụ xung đột quân sự chiến lược lẻ tẻ, cuộc chiến tranh công khai minh bạch mở màn tại Sarajevo ngày 6 tháng 4. [ 7 ]
Toà nhà nghị viện bốc cháy tại TT Sarajevo sau khi bị trúng đạn xe tăng trong cuộc phong toả năm 1992 .

Những cuộc đàm phán bí mật giữa Franjo Tuđman và Slobodan Milošević về sự phân chia Bosna và Hercegovina giữa Serbia và Croatia đã được tổ chức ngay từ tháng 3 năm 1991 được gọi là thoả thuận Karađorđevo. Sau tuyên bố độc lập của Cộng hoà Bosna và Hercegovina, người Serb đã tấn công nhiều vùng khác nhau của đất nước. Bộ máy hành chính nhà nước của Bosna và Hercegovina đã hoàn toàn ngừng hoạt động khi mất đi quyền kiểm soát toàn bộ lãnh thổ. Người Serb muốn toàn bộ đất đai nơi người Serb chiếm đa số, vùng phía đông và tây Bosna. Người Croat cùng lãnh đạo của họ Franjo Tuđman cũng có mục tiêu chiếm nhiều phần của Bosna và Hercegovina thành của Croatia. Các chính sách của Cộng hoà Croatia và lãnh đạo của họ Franjo Tuđman về Bosna và Hercegovina không bao giờ rõ ràng và luôn gồm mục tiêu tối thượng của Franjo Tuđman mở rộng các biên giới của Croatia. Người Hồi giáo Bosna, nhóm sắc tộc duy nhất trung thành với chính phủ Bosna, là một mục tiêu dễ dàng, bởi các lực lượng của chính phủ Bosna được trang bị kém và không hề được chuẩn bị cho cuộc chiến.[cần dẫn nguồn][17]

Sự công nhận quốc tế với Bosna và Hercegovina đã làm ngày càng tăng sức ép ngoại giao với Quân đội Nhân dân Nam Tư ( JNA ) rút quân khỏi chủ quyền lãnh thổ của nước cộng hoà và họ đã chính thức triển khai điều này. Tuy nhiên, trên thực tiễn, những thành viên người Serb Bosna của JNA đơn thuần chỉ đổi phù hiệu, hình thành nên Quân đội Republika Srpska, và liên tục chiến đấu. Được trang bị và vũ trang từ những kho quân dụng của JNA tại Bosna, được ủng hộ bởi những người tình nguyện và nhiều lực lượng bán vũ trang từ Serbia, và nhận được sự tương hỗ lớn về trợ giúp nhân đạo, hậu cầu và kinh tế tài chính từ Cộng hoà Liên bang Nam Tư, những cuộc tiến công của Republika Srpska năm 1992 đã giúp đặt hầu hết quốc gia dưới quyền trấn áp của họ. [ 7 ]Ban đầu, những lực lượng Serb tiến công dân cư không phải người Serb ở Đông Bosna. Khi những thị xã và làng mạc đã ở trong tay họ, những lực lượng Serb, quân đội, công an, bán vũ trang, và đôi lúc, cả những người dân làng là người Serb – đều có hành vi giống nhau : những ngôi nhà và căn hộ cao cấp của người Bosna bị cướp bóc hay đốt phá một cách có mạng lưới hệ thống, thường dân Bosna bị vây hãm hay bắt giữ, và đôi lúc bị đánh hay bị giết trong quy trình này. 2.2 triệu người tị nạn đã phải dời bỏ nhà cửa sau khi cuộc chiến tranh chấm hết ( cả ba sắc tộc ). [ 18 ] Đàn ông và phụ nữ bị cách ly, nhiều người đàn ông bị giam giữ trong những trại. Phụ nữ bị giữ ở nhiều TT giam giữ nơi họ phải sống trong những điều kiện kèm theo mất vệ sinh, bị đối xử tàn ác theo nhiều cách, gồm cả việc bị cưỡng hiếp nhiều lần. Các binh lính hay công an người Serb hoàn toàn có thể tới những TT giam giữ đó, lựa chọn một hay nhiều người phụ nữ, lôi họ ra và hiếp dâm. [ 19 ]

Tháng 6 năm 1992 sự tập trung chú ý chuyển sang Novi Travnik và Gornji Vakuf nơi những nỗ lực giành thêm lãnh thổ của Hội đồng Quốc phòng Croat (HVO) gặp sự kháng cự. Ngày 18 tháng 6 năm 1992 Lực lượng phòng vệ Lãnh thổ Bosna tại Novi Travnik nhận được một tối hậu thư từ HVO gồm những yêu cầu xoá bỏ các định chế đang tồn tại của Bosna và Hercegovina, thành lập chính quyền của Cộng đồng Croatia của Herzeg-Bosna và tuyên bố trung thành với nó, hạ tầm của Lực lượng Phòng vệ Lãnh thổ phụ thuộc vào HVO và trục xuất những người tị nạn Hồi giáo, tất cả phải diễn ra trong 24 giờ. Cuộc tấn công được tung ra ngày 19 tháng 6. Trường tiểu học và bưu điện bị tấn công và phá hoại.[20] Gornji Vakuf ban đầu bị tấn công bởi người Croat ngày 20 tháng 6 năm 1992, nhưng cuộc tấn công thất bại. Thoả thuận Graz đã gây ra sự chia rẽ lớn bên trong cộng đồng Croat và tăng cường sức mạnh cho nhóm ly khai, dẫn tới sự xung đột với người Bosna. Một trong những lãnh đạo Croat đầu tiên ủng hộ liên minh, Blaž Kraljević (lãnh đạo của nhóm vũ trang HOS) bị giết hại bởi các binh sĩ HVO trong tháng 8 năm 1992, làm suy yếu mạnh nhóm ôn hoà đang hy vọng giữ liên minh Bosna Croat tiếp tục.[21] Tình hình trở nên nghiêm trọng hơn vào tháng 10 năm 1992 khi các lực lượng Croat tấn công dân cư Bosna tại Prozor. Theo bản cáo trạng Jadranko Prlić, các lực lượng HVO đã quét sạch hầu hết người Hồi giáo khỏi thị trấn Prozor và nhiều làng mạc xung quanh.[16] Cùng lúc ấy, người Croat từ các thị trấn Konjic và Bugojno bị buộc phải rời bọ nhà cửa, trong khi nhiều ngoời bị giết hại hay bị giữ trong các trại tập trung. Liên minh giữa người Croat và người Hồi giáo tan vỡ và hầu hết người Croat bị buộc phải rời bỏ các thành phố có đa số người Hồi giáo (Sarajevo, Zenica).

Tới năm 1993, khi một cuộc xung đột vũ trang diễn ra giữa cơ quan chính phủ đa phần của người Bosna tại Sarajevo và Cộng hoà Croatia của Herzeg-Bosna, khoảng chừng 70 % quốc gia nằm dưới quyền trấn áp của Republika Srpska. Thanh lọc sắc tộc và vi phạm nhân quyền chống lại người không phải người Serb tăng trưởng trong những khu vực này. Các đội DNA đã được sử dụng để tích lũy vật chứng về những hành vi tàn tệ của những lực lượng Serbia trong những chiến dịch đó. [ 22 ] Một ví dụ đáng quan tâm nhất là cuộc thảm sát Srebrenica, bị Toà án Hình sự Quốc tế cho Nam Tư cũ coi là diệt chủng. Ước tính 200,000 Bosna đã bị giết hại bởi chính quyền sở tại Serbia. [ 23 ]Tháng 3 năm 1994, việc ký kết Hiệp định Washington giữa những chỉ huy của chính phủ nước nhà cộng hoà và Herzeg-Bosna đã dẫn tới việc xây dựng một Liên bang Bosna và Hercegovina chung giữa người Croat và người Bosna, gồm cả chủ quyền lãnh thổ của Cộng hoà Croatia của Herzeg-Bosna và chủ quyền lãnh thổ do Quân đội Cộng hoà Bosna và Hercegovina nắm giữ. Liên bang nhanh gọn chinh phục Tỉnh tự trị Tây Bosna nhỏ bé .Một chiến dịch ném bom của NATO mở màn vào tháng 8 năm 1995, chống lại Quân đội Republika Srpska, sau cuộc thảm sát Srebrenica. Tháng 12 năm 1995, việc ký kết Thoả thuận Dayton tại Dayton, Ohio bởi những tổng thống của Bosna và Hercegovina ( Alija Izetbegović ), Croatia ( Franjo Tuđman ), và Serbia ( Slobodan Milošević ) đã dẫn tới sự ngừng chiến, trong thời điểm tạm thời xây dựng cơ sở cơ bản cho nhà nước hiện tại. Số lượng nạn nhân được xác lập hiện là 97,207, và những ước tính của những cuộc nghiên cứu và điều tra gần đây cho rằng tổng số chưa tới 110,000 người bị giết hại ( thường dân và quân đội ), [ 24 ] [ 25 ] [ 26 ] và 1.8 triệu người phải rời bỏ nhà cửa. Vấn đề này đang được Uỷ ban Quốc tế về Người Mất tích xem xét .Theo nhiều phán quyết của ICTY cuộc xung đột tương quan tới Bosna và Cộng hoà Liên bang Nam Tư ( sau này là Serbia và Montenegro ) [ 27 ] as well as Croatia. [ 28 ]nhà nước Bosna đã buộc tội Serbia đồng loã trong vụ diệt chủng tại Bosna trong đại chiến tại Toà án Công lý Quốc tế ( ICJ ). Toà án Công lý Quốc tế ( ICJ ) xét xử ngày 26 tháng 2 năm 2007 xác nhận thực trạng đại chiến ở tầm mức quốc tế, dù vô hiệu nghĩa vụ và trách nhiệm trực tiếp của Serbia cho hành vi diệt chủng của những lực lượng Serb thuộc Republika Srpska. Tuy nhiên ICJ Kết luận rằng Serbia đã không ngăn chăn được việc diệt chủng do những lực lượng Serb thực thi và không trừng phạt được những kẻ đã triển khai cuộc diệt chủng, đặc biệt quan trọng là tướng Ratko Mladić, và đưa chúng ra trước công lý. [ 29 ]

Các thẩm phán phán quyết rằng tiêu chí về diệt chủng với ý nghĩa đặc biệt (dolus specialis) để tiêu diệt người Hồi giáo Bosna là đầy đủ chỉ tại Srebrenica hay Đông Bosna năm 1995.[30]

Toà kết luận rằng các tội ác diễn ra trong cuộc chiến năm 1992–1995, có thể là các tội ác chống nhân loại theo luật quốc tế, nhưng các hành động đó không, tự thân, tạo nên cuộc diệt chủng.[31] Toà còn quyết định thêm rằng, sau khi Montenegro tuyên bố độc lập tháng 5 năm 2006, Serbia là bên bị duy nhất của vụ án, nhưng “bất kỳ trách nhiệm cho các sự kiện quá khứ trước đó sẽ liên quan tới Nhà nước Serbia và Montenegro”.[32]

Bản đồ Bosna và HercegovinaBosna nằm ở phía tây Balkan, giáp biên giới với Croatia ( 932 km ) ở phía bắc và tây-nam, Serbia ( 302 km ) ở phía đông, và Montenegro ( 225 km ) ở phía đông nam. Đất nước này hầu hết là đồi núi, gồm trung Dinaric Alps. Các vùng đông bắc giáp với châu thổ Pannonian, trong khi phía nam giáp với Adriatic. Nước này chỉ có 20 kilômét ( 12 mi ) đường bờ biển, [ 5 ] quanh thị xã Neum tại Tổng Hercegovina-Neretva. Dù thành phố bị bao quanh bởi những bán đảo Croatia, theo luật của Liên hiệp quốc, Bosna có quyền đi ra đại dương. Neum có nhiều khách sạn và là một khu vực du lịch quan trọng .Cái tên nước này bắt nguồn từ hai vùng Bosna và Hercegovina, và có biên giới rất mơ hỗ giữa chúng. Bosna chiếm những vùng phía bắc với diện tích quy hoạnh khoảng chừng bốn phần năm hàng loạt chủ quyền lãnh thổ, trong khi Hercegovina chiếm phần còn lại ở phía nam quốc gia .Các thành phố lớn là thủ đô hà nội Sarajevo, Banja Luka ở vùng tây-bắc được gọi là Bosanska Krajina, Bijeljina và Tuzla ở phía hướng đông bắc, Zenica và Doboj ở vùng TT Bosna và Mostar, thủ phủ của Hercegovina .Phần phía nam Bosna có khí hậu Địa Trung Hải rất thuận tiện cho nông nghiệp. Trung Bosna là vùng nhiều đồi núi nhất của Bosna với những dãy núi Vlašić, Čvrsnica, và Prenj. Đông Bosna cũng có nhiều núi non với Trebević, Jahorina, Igman, Bjelašnica và Treskavica. Olympics mùa đông năm 1984 được tổ chức triển khai tại đây .Đông Bosna có nhiều rừng dọc theo sông Drina, và tới 50 % tổng diện tích quy hoạnh Bosna và Hercegovina là rừng. Hầu hết những khu rừng nằm ở những phần Trung, Đông và Tây của Bosna. Bắc Bosna có vùng đất nông nghiệp phì nhiêu dọc sông Sava và vùng này được canh tác rộng. Đất canh tác là một phần của Đồng bằng Parapannonian lê dài vào trong nước láng giềng Croatia và Serbia. Sông Sava và Posavina châu thổ sông là nơi có những thành phố Brčko, Bosanski Šamac, Bosanski Brod và Bosanska Gradiška .Phần tây-bắc của Bosna được gọi là Bosanska Krajina và có những thành phố Banja Luka, Prijedor, Sanski Most, Cazin, Velika Kladuša và Bihać. Vườn vương quốc Kozara nằm ở trong vùng rừng này .Có bảy con sông lớn tại Bosna và Hercegovina [ 33 ]

• Sava là sông lớn nhất nước, nhưng nó chỉ hình thành biên giới tự nhiên phía bắc với Croatia. Nó thoát nước từ 76%[33] lãnh thổ quốc gia vào sông Danube và Biển Đen.
• Una, Sana và Vrbas là các hữu phụ lưu của sông Sava. Chúng nằm ở vùng tây bắc của Bosanska Krajina.
• Sông Bosna là nguồn gốc tên gọi quốc gia, và là con sông dài nhất hoàn toàn ở bên trong nước này. Nó kéo dài suốt trung Bosna, từ nguồn gần Sarajevo tới Sava ở phía bắc.
• Drina chảy xuyên phần phía đông của Bosna, và hầu hết các phần của nó là biên giới tự nhiên với Serbia.
• Neretva là con sông lớn của Hercegovina và là con sông lớn duy nhất chảy về phía nam, đổ vào Biển Adriatic.

Về địa lý thực vật, Bosna và Hercegovina thuộc Giới Boreal và thuộc chiếm hữu chung giữa tỉnh Illyrian của Vùng Circumboreal và tỉnh Adriatic của Vùng Địa Trung Hải. Theo WWF, chủ quyền lãnh thổ Bosna và Hercegovina hoàn toàn có thể chia nhỏ tiếp thành ba vùng sinh thái xanh : những khu rừng hỗn hợp Pannonian, những khu rừng hỗn hợp Núi Dinaric và những khu rừng sớm rụng Illyrian .

nhà nước và chính trị[sửa|sửa mã nguồn]

Bosna và Hercegovina có nhiều Lever cơ cấu tổ chức chính trị dưới cơ cấu tổ chức cơ quan chính phủ liên bang. Cấp độ quan trọng nhất trong số đó là sự phân loại vương quốc thành hai thực thể : Cộng hòa Srpska và Liên bang Bosna và Hercegovina. Liên bang Bosna và Hercegovina chiếm hơn 51 % tổng diện tích quy hoạnh Bosna và Hercegovina, trong khi cộng hòa Srpska chiếm khoảng chừng 49 %. Các thực thể, hầu hết dựa trên chủ quyền lãnh thổ được nắm giữ bởi hai bên xích míc ở thời gian trước, đã được chính thức xây dựng theo thoả thuận hoà bình Dayton năm 1995 vì những đổi khác to lớn trong cơ cấu tổ chức sắc tộc tại Bosna và Hercegovina. Từ năm 1996 quyền lực tối cao của những thực thể so với cơ quan chính phủ liên bang đã suy giảm mạnh. Tuy thế, những thực thể vẫn có nhiều quyền lực tối cao của riêng mình. Quận Brcko ở phía bắc quốc gia được xây dựng năm 2000 với đất đai lấy từ cả hai thực thể. Nó chính thức thuộc về cả hai, nhưng không nằm dưới sự quản trị của bên nào, và hoạt động giải trí dưới một mạng lưới hệ thống cơ quan chính phủ địa phương phi tập trung chuyên sâu. Quận Brčko đã được ca tụng vì duy trì được một dân số đa sắc tộc ở mức độ thịnh vượng cao trên mức trung bình của vương quốc. [ 34 ]Cấp độ phân loại chính trị thứ ba của Bosna và Hercegovina là những tổng. Chúng chỉ riêng có tại thực thể Liên bang Bosna và Hercegovina, với tổng số mười tổng. Tất cả những tổng đều có chính phủ nước nhà riêng của mình, và nằm dưới pháp lý liên bang như một tổng thể và toàn diện. Một số tổng có dân chúng đa sắc tộc và có những điều luật đặc biệt quan trọng được vận dụng để bảo vệ sự bình đẳng của mọi sắc tộc .Cấp độ phân loại chính trị thứ tư của Bosna và Hercegovina là những đô thị. Liên bang Bosna và Hercegovina được chia thành 74 khu đô thị và cộng hòa Srpska thành 63. Các khu đô thị có chính quyền sở tại địa phương riêng của mình, và nói chung dựa trên thành phố hay khu vực quan trọng nhất của lãnh địa của mình. Như vậy, nhiều khu đô thị có truyền thống cuội nguồn và lịch sử vẻ vang lâu bền hơn với những biên giới hiện tại của họ. Tuy nhiên, 1 số ít khác chỉ mới được xây dựng sau cuộc cuộc chiến tranh gần đây sau khi những khu đô thị cũ bị chia cắt bởi Đường Biên giới Liên Thực thể. Mỗi tổng tại Liên bang Bosna và Hercegovina gồm nhiều khu đô thị, và chúng lại được chia thành những hội đồng địa phương .Bên cạnh những thực thể, tổng, khu đô thị, Bosna và Hercegovina cũng có bốn thành phố ” chính thức “. Chúng là : Banja Luka, Mostar, Sarajevo, và Đông Sarajevo. Lãnh địa và chính quyền sở tại của những thành phố Banja Luka và Mostar tương ứng với những khu đô thị cùng tên, trong khi những thành phố Sarajevo và Đông Sarajevo chính thức gồm nhiều khu đô thị. Các thành phố có chính quyền sở tại của riêng mình và có quyền lực tối cao nằm trong mức giữa quyền lực tối cao của những khu đô thị và những tổng ( hay thực thể, trong trường hợp cộng hòa Srpska ) .Như một tác dụng của Hiệp định Dayton, sự hoà bình dân sự được giám sát bởi Cao uỷ về Bosna và Hercegovina được lựa chọn bởi Hội đồng Thực thi Hoà bình. Cao uỷ có nhiều quyền lực tối cao cơ quan chính phủ và lập pháp, gồm bãi chức những quan chức lên giữ chức qua bầu cử và không qua bầu cử. Gần đây hơn, nhiều thể chế TT đã được xây dựng ( như bộ quốc phòng, bộ bảo mật an ninh, toà án nhà nước, sở thuế gián thu, .. ) trong quy trình chuyển tiếp một phần quyền tài phán từ những thực thể cho nhà nước .
Toà nhà Nghị viện Bosna sau khi được kiến thiết xây dựng lại .Đại diện cơ quan chính phủ Bosna và Hercegovina đại diện thay mặt bởi giới tinh hoa của ba nhóm chính trong nước, mỗi nhóm đều được bảo vệ một phần quyền lực tối cao .Chức Tổng thống Bosna và Hercegovina được luân phiên giữa ba thành viên ( người Bosna, người Serb, người Croat ), mỗi người giữ chức trong nhiệm kỳ tám tháng trong nhiệm kỳ bốn năm của họ. Ba thành viên của chức vụ Tổng thống được dân chúng bầu trực tiếp ( Liên bang bầu cho người Bosna / Croat, cộng hòa Srpska cho người Serb ) .

Chức Hội đồng bộ trưởng được Tổng thống chỉ định và được Hạ viện thông qua. Ông hay bà ta sau đó chịu trách nhiệm chỉ định một Bộ trưởng ngoại giao, Bộ trưởng ngoại thương, và những chức vụ khác theo nhu cầu.

Nghị viện là cơ quan lập pháp tại Bosna và Hercegovina. Nó gồm hai viện : Viện Nhân dân và Viện Đại biểu. Viện Nhân dân gồm 15 đại biểu, hai phần ba đại biểu từ Liên bang ( 5 người Croat và 5 người Bosna ) và một phần ba từ cộng hòa Srpska ( 5 người Serb ). Viện Đại biểu gồm 42 thành viên, hai phần ba được bầu từ Liên bang và một phần ba từ cộng hòa Srpska .Toà án Hiến pháp Bosna và Hercegovina là cơ quan trọng tài tối cao về những yếu tố pháp lý. Nó gồm chín thành viên : bốn thành viên được lựa chọn bởi Viện Đại biểu của Liên bang, hai bởi Quốc hội cộng hòa Srpska, và ba bởi quản trị Toà án Nhân quyền châu Âu sau khi tư vấn Tổng thống .Tuy nhiên, quyền lực tối cao chính trị cao nhất nước là Đại diện cấp Cao tại Bosna và Hercegovina, chỉ huy quan chức hành pháp cho sự hiện hữu nhân quyền quốc tế tại vương quốc. Từ năm 1995, Đại diện cao Cấp đã hoàn toàn có thể bỏ lỡ nghị viện được bầu, và từ năm 1997 đã hoàn toàn có thể vô hiệu những quan chức được bầu. Các giải pháp được Đại diện cao Cấp lựa chọn đã bị chỉ trích là phi dân chủ. [ 35 ] Sự giám sát quốc tế sẽ chấm hết khi quốc gia này không thay đổi về chính trị và dân chủ và có năng lực tự duy trì .
Tham gia Liên minh châu Âu là một trong những tiềm năng chính trị chính của Bosna và Hercegovina, họ đã khởi động quy trình không thay đổi và link vào năm 2007. Những nước tham gia vào quy trình này đã có thời cơ được trở thành thành viên của EU và một khi họ phân phối đủ những điều kiện kèm theo để trở thành thành viên của Liên minh châu Âu. Vì thế, Bosna và Hercegovina là một ứng viên có tiềm năng trở thành thành viên EU. [ 36 ] Việc thực thi Hiệp định Dayton năm 1995 đã tập trung chuyên sâu vào những nỗ lực của những người tạo lập chủ trương tại Bosna và Hercegovina, cũng như hội đồng quốc tế, về không thay đổi vùng tại những vương quốc kế tục của Nam Tư cũ. Mối quan hệ của vương quốc này so với những nước láng giềng như Croatia, Serbia và Montenegro đã đi vào không thay đổi từ khi Thoả thuận Dayton được ký kết vào năm 1995 .

Bosna là nơi cư trú của ba ” dân tộc bản địa hợp thành ” : người Bosna, người Serb và người Croat. Căng thẳng giữa ba nhóm sắc tộc này vẫn còn lớn và thường gây ra những sự sự không tương đồng chính trị. Một cuộc nghiên cứu và điều tra những nhóm đơn bội nhiếm sắc thể Y được xuất bản vào năm 2005 cho thấy ba nhóm chính của Bosna-Hercegovina, dù có một số ít độc lạ về số lượng, có cùng một phần đông của cùng kiểu nhóm gene riêng không liên quan gì đến nhau của vùng Balkan “. [ 37 ]Theo cuộc tìm hiểu dân số năm 1991, Bosna và Hercegovina có dân số 4.377.033 người. Theo sắc tộc, 1.902.956 ( 43 % ) là người Bosna, 1.366.104 ( 31 % ) người Serb, và 760.852 ( 17 % ) người Croat, với 242.682 ( 6 % ) người Nam Tư. 2 % dân số còn lại – số lượng 104.439 người – gồm nhiều sắc tộc khác. Theo tài liệu năm 2000 từ CIA World Factbook, những nhóm sắc tộc lớn nhất Bosna là người Bosna ( 48 % ), người Serb ( 37 % ) và người Croat ( 14 % ). [ 38 ] Có một sự tương quan lớn giữa truyền thống sắc tộc và tôn giáo tại Bosna và Hercegovina : Hồi giáo chiếm 45 % dân số, Chính thống giáo Serbia 36 %, Cơ đốc giáo La Mã 15 %, và những nhóm khác, gồm Do Thái và Tin lành, 4 %. [ 39 ]Những cuộc di cư lớn trong thời những cuộc cuộc chiến tranh Nam Tư vào thập niên 1990 đã gây ra sự biến hóa nhân khẩu lớn trong nước. Từ năm 1991, không một cuộc tìm hiểu dân số nào được thực thi, và những sự sự không tương đồng chính trị đã khiến việc tổ chức triển khai một cuộc tìm hiểu không hề diễn ra. Tuy vậy, một cuộc tìm hiểu dân số đã được lập kế hoạch cho năm 2011. Bởi những cuộc tìm hiểu dân số chỉ mang tính thống kê, bao hàm, và là một cách để nghiên cứu và phân tích nhân khẩu, hầu hết mọi tài liệu thời hậu chiến chỉ đơn thuần là một ước tính. Tuy nhiên, hầu hết những nguồn, ước tính dân số khoảng chừng bốn triệu người, giảm 350.000 từ năm 1991 .
Bosna đương đầu với yếu tố kép kiến thiết xây dựng lại quốc gia đã bị tàn phá bởi cuộc chiến tranh và thực thi nhữn cải cách thị trường cho nền kinh tế tài chính tập trung chuyên sâu hế hoạch hoá trước đây của họ. Một di sản của thời trước là ngành công nghiệp quân sự chiến lược với quá nhiều nhân công ; dưới thời chỉ huy cũ Josip Broz Tito, những ngành công nghiệp quân sự chiến lược được khuyến khích bên trong nhà nước cộng hoà, dẫn tới sự tăng trưởng một phần đông những nhà máy sản xuất quốc phòng Nam Tư tại đây nhưng lại ít những nhà máy sản xuất thương mại .Trong hầu hết lịch sử dân tộc Bosna, nông nghiệp dựa trên những trang trại nhỏ và kém hiệu suất cao của tư nhân ; thực phẩm thường được nhập khẩu. [ 40 ]Cuộc chiến hồi những năm 1990 đã gây ra một sự biến hóa lớn trong nền kinh tế tài chính Bosna. [ 41 ] GDP giảm 75 % và việc phá huỷ hạ tầng cũng tàn phá nền kinh tế tài chính. [ 42 ] Tuy hầu hết năng lượng sản xuất đã được Phục hồi, kinh tế tài chính Bosna vẫn đương đầu với những khó khăn vất vả to lớn. Những số lượng GDP và thu nhập trên đầu người đã tăng 10 % từ năm 2003 tới năm 2004 ; điều này và khoản nợ vương quốc đang giảm xuống của Bosna là những khuynh hướng tích cực, nhưng tỷ suất thất nghiệp cao và thâm hụt thương mại lớn vẫn là một yếu tố đáng quan ngại .Đồng tiền tệ vương quốc là Mark quy đổi ( KM ) gắn với đồng Euro, được trấn áp bởi một uỷ ban tiền tệ. Lạm phát hàng năm đang ở mức thấp nhất so với những vương quốc trong vùng với 1.9 % năm 2004. [ 43 ] Nợ quốc tế là $ 3.1 tỷ ( ước tính 2005 ) – số nợ nhỏ nhất của một nước cộng hoà thuộc Nam Tư cũ. GDP thực tăng trưởng với tỷ suất 5 % cho năm 2004 theo Ngân hàng TW Bosna của BiH và Văn phòng Thống kê của Bosna và Hercegovina .Bosna và Hercegovina có một trong những mức xếp hạng bình đẳng thu nhập cao nhất quốc tế, hạng 8 trong số 193 vương quốc. [ 44 ]Tính đến năm năm nay, GDP của Bosna và Hercegovina đạt 16.532 USD, đứng thứ 115 quốc tế và đứng thứ 37 châu Âu .Theo tài liệu của Eurostat, GDP theo nhu cầu mua sắm tương tự trên đầu người của Bosna và Hercegovina đứng ở mức 30 % trung bình của EU vào năm 2008. [ 45 ]

Số liệu chung của đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) (1999-2008):[46]

• 1999: €166 triệu
• 2000: €159 triệu
• 2001: €133 triệu
• 2002: €282 triệu
• 2003: €338 triệu
• 2004: €534 triệu
• 2005: €421 triệu
• 2006: €556 triệu
• 2007: €1.628 tỷ
• 2008: €1.083 tỷ

Từ năm 1994 đến năm 2008, € 5.3 tỷ đã được góp vốn đầu tư vào nước này. [ 47 ]

Các quốc gia đầu tư lớn nhất (1994 – 2007):[46]

Đầu tư nước ngoài theo lĩnh vực năm (1994-2007):[46]

Thị Trường viễn thông Bosna đã được tự do hoá trọn vẹn vào năm 2006. Có ba nhà sản xuất dịch vụ điện thoại thông minh trên đất liền, dù mỗi công ty hầu hết hoạt động giải trí ở một vùng riêng không liên quan gì đến nhau. Tỷ lệ truy vấn Internet đang tăng, với những dịch vụ Internet băng rộng gồm Internet cable và ADSL ngày càng đại trà phổ thông. Các dịch vụ điện thoại di động được phân phối bởi ba nhà cung ứng. Các dịch vụ tài liệu di động cũng xuất hiện, gồm EDGE và 3G vận tốc cao. [ 48 ]
Thác nước tại Jajce B&H Airlines Boeing 737 – 400Theo một ước tính của Tổ chức Du lịch Quốc tế, Bosna và Hercegovina sẽ có tỷ suất tăng trưởng du lịch cao nhất quốc tế trong quy trình tiến độ giữa năm 1995 và năm 2020. [ 49 ]Lonely Planet, khi xếp hạng những thành phố tốt nhất quốc tế, đã xếp hạng Sarajevo, thủ phủ và là nơi tổ chức triển khai Thế vận hội Mùa đông năm 1984, thứ 43, trước Dubrovnik thứ 59, Ljubljana thứ 84, Bled thứ 90, Belgrade thứ 113, và Zagreb thứ 135. [ 50 ] Du lịch tại Sarajevo đa phần chú trọng trên những mặt lịch sử vẻ vang, tôn giáo và văn hoá. Bosna cũng trở thành một khu vực trượt tuyết và du lịch sinh thái xanh ngày càng được yêu thích. Bosna và Hercegovina là một trong những vùng ở đầu cuối chưa được mày mò tại southern Alps, với nhiều khu vực tự nhiên và hoang dã chưa bị khai thác lôi cuốn những tình nhân vạn vật thiên nhiên. Trung Dinaric Alps là nơi được những người ưa du lịch mày mò thương mến, gồm cả khí hậu Địa Trung Hải và Alpine. Môn chèo bè vượt thác là thứ giống với một môn thể thao vương quốc, với ba con sông gồm hẻm sông sâu nhất ở châu Âu, sông Tara. [ 49 ]

Hấp dẫn du lịch[sửa|sửa mã nguồn]

Một số điểm lôi cuốn du lịch tại Bosna và Hercegovina :
Giáo dục phổ thông lê dài chín năm. Giáo dục đào tạo cấp hai được phân phối bởi những trường cấp hai và trường kỹ thuật và lê dài bốn năm. Mọi hình thức giáo dục cấp hai gồm một khóa dạy nghề. Học sinh tốt nghiệp từ những trường cấp hai có Matura hoàn toàn có thể ĐK vào bất kể khoa hay trường nào nếu trải qua một cuộc thi đầu vào do trường đó tổ chức triển khai. Các sinh viên tốt nghiệp khoa kỹ thuật đường nhận bằng chứng chỉ. [ 51 ]
Kiến trúc Bosna và Hercegovina phần nhiều bị tác động ảnh hưởng bởi bốn quy trình tiến độ biến hóa chính trị và xã hội lớn tạo ra sự độc lạ văn hoá và kiến trúc của dân cư. Mỗi quy trình tiến độ để lại ảnh hưởng tác động và góp thêm phần vào sự phong phú văn hoá và ngôn từ kiến trúc trong vùng .

Bosna và Hercegovina có nền văn học phong phú, với các nhà thơ như Antun Branko Šimić, Aleksa Šantić, Jovan Dučić và Mak Dizdar và các tác gia như Ivo Andrić, Meša Selimović, Branko Ćopić, Miljenko Jergović, Isak Samokovlija, Abdulah Sidran, Petar Kočić và Nedžad Ibrišimović. Nhà hát quốc gia được thành lập vào năm 1919 tại Sarajevo và giám đốc đầu tiên của nó là nhà viết kịch nổi tiếng Branislav Nušić.
Các tờ tạp chí như Novi Plamen, Most và Sarajevske biljeznice là một trong những tờ báo nổi tiếng nhất viết về các chủ đề văn hoá và văn học.

Nghệ thuật Bosna và Hercegovina luôn tăng trưởng và phong phú từ những hầm mộ đá thời trung cổ được gọi là Stećci tới những bức hoạ tại triều đình Kotromanić. Tuy nhiên, chỉ khi Áo-Hung Open hội họa nước này mới thực sự phục hưng và tăng trưởng. Những nghệ sĩ tiên phong được đào tạo và giảng dạy tại những viện hàn lâm châu Âu mở màn Open từ thế kỷ 20. Trong số đó có Gabrijel Jurkić, Petar Tiješić, Karlo Mijić, Špiro Bocarić, Petar Šain, Đoko Mazalić, Roman Petrović và Lazar Drljača. Sau này, những nghệ sĩ như Ismet Mujezinović, Vojo Dimitrijević, Ivo Šeremet, và Mica Todorović cùng những người khác khởi đầu nổi lên. Sau cuộc chiến tranh quốc tế thứ hai, những nghệ sĩ như Virgilije Nevjestić, Bekir Misirlić, Ljubo Lah, Meha Sefić, Franjo Likar, Mersad Berber, Ibrahim Ljubović, Dževad Hozo, Affan Ramić, Safet Zec, Ismar Mujezinović và Mehmed Zaimović trở nên nổi tiếng. Ars Aevi, một kho lưu trữ bảo tàng nghệ thuật và thẩm mỹ đương đại với những tác phẩm của những nghệ sĩ nổi tiếng quốc tế, đã được xây dựng ở Sarajevo .

Các bài hát truyền thống Bosnan và Herzogovinian song là ganga, rera, và từ thời Ottoman bài phổ biến nhất là sevdalinka. Nhạc pop và nhạc rock cũng có truyền thống tại đây, với những nghệ sĩ nổi tiếng nhất là Goran Bregović, Davorin Popović, Kemal Monteno, Zdravko Čolić, Edo Maajka, Dino Merlin và Tomo Miličević. Tương tự, sẽ không đầy đủ nếu không đề cập tới một số nhà soạn nhạc tài danh như Đorđe Novković, Esad Arnautalić, Kornelije Kovač, và nhiều ban nhạc pop và ban nhạc rock, ví dụ như Bijelo Dugme, Indexi, Plavi Orkestar, Zabranjeno Pušenje, là một trong những người nổi bật nhất tại Nam Tư cũ. Bosna là quê hương của nhà soạn nhạc Dušan Šestić, người viết bản quốc ca hiện nay của Bosna và Hercegovina và là cha của ca sĩ Marija Šestić, nhà soạn nhạc Sasa Losic và nghệ sĩ piano Sasha Toperich.

Là một trong số ít vương quốc phát sóng 2008 Eurovision Dance Contest, mọi người cho rằng Bosna và Hercegovina sẽ là một trong số nước tham gia vào cuộc thi tiên phong được tổ chức triển khai bên ngoài nước Anh năm 2010 .
Các nhà làm phim nổi tiếng người Serbia gồm Mirza Idrizović, Aleksandar Jevđević, Ivica Matić, Danis Tanović ( nổi tiếng về bộ phim giành Academy Award và giành giải Golden Globe No Man’s Land ), Ademir Kenović, Benjamin Filipović, Jasmin Dizdar, Pjer Žalica, Jasmila Žbanić, Dino Mustafić, Srđan Vuletić và nhiều người khác .

Sự kiện thể thao quốc tế quan trọng nhất trong lịch sử Bosna và Hercegovina là việc đăng cai tổ chức Thế vận hội Mùa đông năm 1984, diễn ra tại Sarajevo từ ngày 7 đến 19 tháng 2 năm 1984.

Bosna và Hercegovina cũng có nhiều vận động viên điền kinh. Nhiều người trong số họ nổi tiếng trong những đội tuyển vương quốc Nam Tư trước khi Bosna và Hercegovina giành độc lập .Một số vận động viên Olympics đáng chú ý quan tâm là :
Câu lạc bộ bóng ném Borac đã giành bảy chức vô địch vương quốc Nam Tư, cũng như Cúp vô địch châu Âu năm 1976 và Cúp Liên đoàn Bóng ném Quốc tế năm 1991 .Câu lạc bộ bóng rổ Bosna của Sarajevo là đội vô địch châu Âu năm 1979. Đội tuyển bóng rổ vương quốc Nam Tư, giành huy chương trong mọi giải đấu từ năm 1963 đến năm 1990, gồm những vận động viên người Bosna như Dražen Dalipagić và Mirza Delibašić. Bosna và Hercegovina thường được tham gia European Championship in Basketball. Câu lạc bộ bóng rổ nữ Jedinstvo, tại Tuzla, đã giành chức Vô địch châu Âu năm 1989 tại Florence .Câu lạc bộ karate Tuzla-Sinalco của Tuzla giành nhiều chức vô địch Nam Tư nhất, cũng như bốn lần đoạt chức vô địch châu Âu và một lần vô địch Thế giới .Đội tuyển cờ vua Bosna đã bảy lần giành chức vô địch Nam Tư, ngoài những họ bốn lành giành chức vô địch châu Âu : 1994 tại Lyon, 1999 tại Bugojno, 2000 tại Neum, và 2001 tại Kalitea. Câu lạc bộ cờ Borki Predojević ( từ Teslić ) đã hai lần giành chức vô địch châu Âu : Litohoreu ( Hy Lạp ) năm 1999, và Kalitei ( Hy Lạp ) năm 2001 .Vận động viên đấm bốc hạng trung Marjan Beneš đã giành nhiều chức vô địch vương quốc, vô địch Nam Tư và vô địch châu Âu. Năm 1978 ông giành thương hiệu quốc tế trước vận động viên Elish Obeda người Bahamas. Một vận động viên đấm bốc hạng trung khác Anton Josipović đã giành huy chương vàng Olympics tại Los Angeles, 1984. Ông cũng giành chức vô địch Nam Tư năm 1982, Vô địch vùng Balkan năm 1983, và Cúp Beograd năm 1985 .Bóng đá là môn thể thao được yêu thích nhất bại Bosna và Herzergovina. Nó Open từ năm 1903, nhưng nó chỉ trở nên nổi tiếng sau cuộc chiến tranh quốc tế thứ hai. Ở mức độ vương quốc, Sarajevo ( 1967 và 1984 ), Željezničar ( 1972 ) là hai đội bóng đã từng giành chức vô địch Nam Tư. Đội tuyển bóng đá vương quốc Nam Tư cũ có một số ít cầu thủ là người Bosna, như Josip Katalinski, Dušan Bajević, Miroslav Blažević, Ivica Osim, Safet Sušić, và Mirsad Fazlagić .Trong bóng đá, đội tuyển bóng đá vương quốc Bosna và Hercegovina thời độc lập chưa từng giành vé tham gia Giải vô địch châu Âu nhưng từng một lần tham gia Giải vô địch bóng đá quốc tế vào năm năm trước. Bóng đá Bosna từng sản sinh ra những cầu thủ năng lực như thủ môn Asmir Begovic hay tiền đạo đội trưởng Edin Dzeko. Dzeko hiện đang là tay săn bàn số một lịch sử dân tộc đội tuyển vương quốc với 50 bàn thắng. Các đội tuyển vương quốc Bosna đã cạnh tranh đối đầu để có được vận động viên xuất sắc nhất năm. Nhiều cầu thủ sinh tại Bosna và Hercegovina lựa chọn chơi cho những vương quốc khác theo xác lập sắc tộc của họ bởi được yêu cầu mức lương cao hơn từ những đội khác. Ví dụ, Mario Stanić và Mile Mitić đều sinh tại Bosna, nhưng chơi cho Croatia và Serbia. Những cầu thủ quốc tế nổi tiếng khác của Bosna và Hercegovina từng có lựa chọn tương tự như là Zoran Savić, Vladimir Radmanović, Zoran Planinić, Aleksandar Nikolić, Savo Milošević, Darijo Srna, Vedran Ćorluka .Bosna và Hercegovina là nhà vô địch quốc tế môn bóng chuyền tại Paralympics mùa hè năm 2004. Nhiều người trong số thành viên đội tuyển đã mất chân trong Chiến tranh Bosna .
Ẩm thực Bosna sử dụng nhiều gia vị, nhưng thường với số lượng vừa phải. Nhiều món nhẹ, bởi chúng được nấu với rất nhiều nước, những loại nước chấm trọn vẹn tự nhiên, với số lượng ít hơn những loại nước rau quả trong món. Các nguyên vật liệu thường thì gồm cà chua, khoai tây, hành, tỏi, hạt tiêu, dưa chuột, cà rốt, bắp cải, nấm, rau bina, zucchini, đậu khô, đậu tươi, mận, sữa, cháo đặc và kem được gọi là pavlaka. Ẩm thực Bosnan cân đối giữa những tác động ảnh hưởng phương Tây và phương Đông. Hậu quả của gần 500 năm quản lý của Ottoman, thực phẩm Bosna tương quan ngặt nghèo tới siêu thị nhà hàng Thổ Nhĩ Kỳ, Hy Lạp, và những nền ẩm thực ăn uống của Đế chế Ottoman và Địa Trung Hải. Tuy nhiên, vì những năm quản lý của Áo, có nhiều tác động ảnh hưởng từ Trung Âu. Các món thịt thường thì gồm đa phần là thịt bò và thịt cừu. Một số món đặc sản nổi tiếng địa phương là ćevapi, burek, dolma, sarma, pilaf, goulash, ajvar và hàng loạt những loại đồ ăn ngọt phương Đông. Các loại rượu ngon nhất địa phương có từ Hercegovina nơi có khí hậu thích hợp cho việc trồng nho. loza Herzegovina ( tương tự như như grappa Ý nhưng ít ngọt hơn ) rất thông dụng. Mận ( sljiva / rakija ) hay táo ( jabukovaca ( jabuka = táo ) ) được sản xuất tại Bosna. Các xí nghiệp sản xuất rượu Herzegovinia sản xuất rất nhiều rượu mạnh và phân phối cho hàng loạt những xí nghiệp sản xuất rượu của Nam Tư cũ ( rượu mạnh là cơ sở của hầu hết những loại đồ uống có cồn ) .

1. ^ Một số phương tiện đi lại truyền thông online Nước Ta sử dụng cách viết theo tên từ tiếng Anh ( Bosnia and Herzegovina ) thành ” Bosnia và Herzegovina “, và phiên âm thành ” Bô-xni-a và Héc-dê-gô-vi-na “

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Hỏi Đáp