Bầu cử tổng thống Hoa Kỳ – Wikipedia tiếng Việt

Để tìm hiểu thêm về cuộc bầu cử tổng thống diễn ra gần đây nhất, xem Bầu cử tổng thống Hoa Kỳ 2020

Việc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ là việc chọn lựa người làm tổng thống Hoa Kỳ trong nhiệm kỳ 4 năm, bắt đầu từ trưa Ngày Nhậm chức (20 tháng 1 năm sau cuộc bầu cử). Các cuộc bầu cử được chính quyền mỗi tiểu bang (chứ không phải do Chính phủ liên bang) tổ chức.

Bầu cử tổng thống diễn ra 4 năm một lần. Cuộc bầu cử gần đây nhất diễn ra vào ngày 3 tháng 11 năm 2020. Cuộc bầu cử sau đó sẽ diễn ra vào năm 2024. Các cuộc bầu cử diễn ra vào Ngày Bầu cử, ngày thứ ba sau ngày thứ hai của tuần tiên phong trong tháng 11 mỗi 4 năm, tuy nhiên nhiều người dân cũng hoàn toàn có thể bỏ phiếu sớm bằng những hình thức như bỏ phiếu qua thư .Bầu cử tổng thống là một quy trình gián tiếp. Theo hiến pháp, chỉ có Đại cử tri đoàn Hoa Kỳ mới có quyền bầu chọn tổng thống trực tiếp. Các thành viên trong đại cử tri đoàn cho mỗi tiểu bang được người dân tiểu bang đó chọn, và theo tục lệ bầu cho ứng viên Tổng thống giành hầu hết phiếu đại trà phổ thông ở tiểu bang của mình. Tính đến năm 2020, chỉ có 33 tiểu bang có luật lệ yên cầu đại cử tri phải bỏ phiếu tuân thủ theo hiệu quả của phiếu đại trà phổ thông, [ 1 ] do đó đã có một số ít trường hợp đại cử tri bỏ phiếu bầu khác với tác dụng phiếu bầu đại trà phổ thông của tiểu bang đó, dù những trường hợp như vậy hiếm khi xảy ra [ 2 ]. Số phiếu được đếm và ghi nhận vào đầu tháng 1 năm sau. Người nào giành được trên nửa số phiếu đại cử tri sẽ là người thắng cuộc .

Luật lệ bầu cử[sửa|sửa mã nguồn]

Trong hiến pháp Hoa Kỳ, việc bầu cử tổng thống được đề cập trong Điều II Khoản 1 và trong các tu chính án XII, XXII, và XXIII.[3] Tổng thống và phó tổng thống được Đại cử tri đoàn bầu chọn trong cùng danh sách ứng cử. Các thành viên trong đại cử tri đoàn từ mỗi tiểu bang được định theo thể thức mà cơ quan lập pháp ở đó quy định – hiện nay hầu hết là dùng kết quả phiếu phổ thông. Người nhận trên nửa số phiếu cho tổng thống (hiện nay là 270) sẽ là người thắng cử tổng thống, và người nhận trên nửa số phiếu cho phó tổng thống là người thắng cử phó tổng thống. Nếu không ai nhận trên nửa số phiếu Đại cử tri đoàn, thì Hạ viện được quyền chọn tổng thống, với phái đoàn từ mỗi tiểu bang được một phiếu, và phó tổng thống được Thượng viện chọn. Việc này rất hiếm xảy ra, nhưng đã xảy ra hai lần: Hạ viện chọn tổng thống trong năm 1825 và Thượng viện đã chọn phó tổng thống trong năm 1837.

Bầu cử diễn ra mỗi bốn năm một lần vào ngày thứ ba tính từ ngày thứ hai tiên phong trong tháng 11. Các chính quyền sở tại địa phương tổ chức triển khai cuộc bầu cử và bảo vệ hiệu quả trung thực và ngăn chận gian lận trong việc kiểm phiếu .Hiến pháp và những tu chính án không miêu tả cách mỗi tiểu bang chọn đại cử đoàn. Việc này có nghĩa là cử tri được chính quyền sở tại tiểu bang được cho phép đi bầu chứ không phải nhà nước liên bang ; do đó quyền bầu cử không phải là một quyền được hiến pháp bảo vệ. Mỗi tiểu bang có quyền cấm 1 số ít cá thể bầu cử ( trừ những trường hợp không được hiến pháp được cho phép ) .Một số tu chính án đã lan rộng ra quyền bầu cử đến một số ít nhóm người trên phạm quy toàn nước : Tu chính án thứ 19 1920 trao phụ nữ quyền bầu cử, và Tu chính án thứ 26 trao công dân 18 tuổi trở lên quyền bỏ phiếu .

Quá trình bầu cử[sửa|sửa mã nguồn]

Giai đoạn khởi đầu[sửa|sửa mã nguồn]

Một chính trị gia có tham vọng trở thành tổng thống Hoa Kỳ sẽ xây dựng một uỷ ban. Uỷ ban này sẽ khám phá, thăm dò triển vọng của vị chính trị gia đó và quyên góp tiền tài để hoạt động tranh cử. Nếu như không giành được sự chăm sóc của cử tri, thì họ sẽ tự động hóa rút lui. Nếu hiệu quả khả quan thì họ sẽ ra ứng cử tổng thống .

Giai đoạn hoạt động ứng cử[sửa|sửa mã nguồn]

Đây là quy trình tiến độ những ứng viên ( thuộc cùng một đảng ) cạnh tranh đối đầu trong nội bộ đảng để được chọn là ứng viên duy nhất ra tranh chức tổng thống với đảng khác. Các ứng viên phải tiêu tốn rất nhiều tài lộc để quảng cáo, tuyên truyền, hoạt động những cử tri ủng hộ cho mình .Các ứng viên tổ chức triển khai hoạt động ở những tiểu bang để lôi kéo cử tri ủng hộ mình. Tại mỗi bang, cử tri qua cuộc bầu cử sơ bộ chọn ra đại diện thay mặt của tiểu bang đi dự đại hội đảng toàn nước .

Bầu cử sơ bộ[sửa|sửa mã nguồn]

Bầu cử sơ bộ thuộc về truyền thống lịch sử chính trị của Hoa Kỳ. Nhiều người Mỹ cho đây là công cụ dân chủ để dân cư hoàn toàn có thể gây tác động ảnh hưởng vào việc lựa chọn người chỉ huy nước. Những người đứng đầu đảng ít có tác động ảnh hưởng đến chương trình hoạt động giải trí và việc lựa chọn người ra tranh cử. Qua cuộc bầu cử sơ bộ, cử tri có được nhiều lựa chọn và hoàn toàn có thể thử năng lực người ứng cử xem có thích hợp với chức vụ tổng thống. [ 4 ]Có hai phương pháp chọn đại diện thay mặt :

• Tại một số bang cử tri họp tại trường học, nhà riêng hay một nơi nào đó để chọn đại diện, những người được chọn đã tuyên bố ủng hộ một ứng viên nào đó, để tham dự đại hội tiểu bang lựa đại biểu (còn gọi là Caucus);
• Một số bang chọn cách thức bầu cử sơ bộ (hay gọi là primary): những cử tri có đăng ký bỏ phiếu chọn đại diện trực tiếp tham dự đại hội đảng.

Trong những cuộc bầu cử sơ bộ, cử tri không chọn trực tiếp ứng viên đảng mình mà bầu những đại biểu. Những người này sẽ bầu ứng viên đảng. Đảng Dân chủ theo mạng lưới hệ thống tỷ suất, ứng viên sẽ được số đại biểu tùy theo số phiếu. Trong khi đảng Cộng hòa hầu hết theo nguyên tắc ” winner takes all ” ( người thắng cuộc sẽ được toàn bộ những đại biểu trong bang ). [ 5 ]

Để được chọn ra tranh cử tổng thống, ứng cử viên đảng Dân chủ phải có được sự ủng hộ 2383 phiếu từ 4764 đại biểu, còn đảng Cộng hòa thì phải được 1237 phiếu từ 2472 đại biểu.

Giai đoạn tổ chức triển khai đại hội đảng[sửa|sửa mã nguồn]

Đại hội đảng tổ chức triển khai vài tháng trước cuộc bầu cử tổng thống để chọn ứng viên ra tranh chức tổng thống. Thường thì trước khi diễn ra đại hội người ta đã biết ứng viên nào được tuyển chọn dựa vào những cuộc hoạt động của những ứng viên tại những tiểu bang và qua những cuộc bầu cử sơ bộ trong đảng .Ứng viên thắng lợi sẽ chọn một người cùng ra tranh chức Phó tổng thống, thường là một trong số những người thua cuộc .

Giai đoạn hoạt động tranh cử[sửa|sửa mã nguồn]

Đây là quy trình tiến độ quyết định hành động trong quy trình tranh cử tổng thống. Đây là thời gian ứng viên của hai đảng lớn ( Dân chủ và Cộng hoà ) cạnh tranh đối đầu trực tiếp với nhau .Họ phải chi những khoản tiền khổng lồ cho cuộc hoạt động. Hai ứng viên tổ chức triển khai những hoạt động giải trí quảng cáo, tuyên truyền nhằm mục đích lôi kéo sự ủng hộ. Và cử tri cũng rất chăm sóc tới những cuộc tranh luận trên truyền hình giữa hai ứng viên .Ngân sách chi tiêu trong quy trình tiến độ hoạt động tranh cử thường rất lớn do những tập đoàn lớn và công đoàn lao động không bị hạn chế trong việc cung ứng kinh tế tài chính cho những ứng viên. Tuy nhiên, những tập đoàn lớn hay công đoàn không được góp phần trực tiếp cho những chiến dịch tranh cử của ứng viên mà phải được triển khai trải qua những hoạt động giải trí quảng cáo chính trị trên những phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo đại chúng. Do đó, ngân sách đã bị đội lên rất nhiều và do ngân sách quá cao nên tầm tác động ảnh hưởng của những công đoàn và tập đoàn lớn lên cuộc bầu cử là rất lớn, thậm chí còn cựu Thẩm phán John Paul Stevens đã quan ngại rằng thực trạng này sẽ khiến sự liêm chính của những thể chế dân cử trên toàn nước Mỹ sẽ bị rình rập đe dọa. Những khoản tiền này nhiều khi đã buộc những ứng viên không hề giữ lời hứa như trước lúc trúng cử. [ 6 ]Một trong những hoạt động giải trí quan trọng của tiến trình hoạt động tranh cử là tranh luận trực tiếp trên truyền hình giữa hai ứng viên có lượng người ủng hộ cao nhất. Điều này đã giúp Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ loại đi được những đối thủ cạnh tranh từ những đảng khác, từ đó duy trì được nền chính trị lưỡng đảng cử Hoa Kỳ. Mục đích của những cuộc tranh luận là để những ứng viên bày tỏ quan điểm của mình với cử tri, ngày càng tăng sự hiểu biết của cử tri so với những ứng viên và để giữ những cử tri không bầu cho một ứng viên ở một đảng khác ( so với tranh luận trong nội bộ một đảng ). Tuy nhiên, đây cũng là dịp để những ứng viên công kích và hạ uy tín lẫn nhau. Điều này làm giảm chất lượng những cuộc tranh luận và làm những cử tri hiểu nhầm về những ứng viên. [ 7 ]Đa số những bang đã biểu lộ sự ủng hộ cho ứng viên nào. Tuy nhiên, một vài bang đến giờ chót vẫn chưa bộc lộ sự ủng hộ cho ứng viên nên được gọi là ” bang giờ chót “. Vài tuần cuối trước khi bầu cử, những ứng viên sẽ tập trung chuyên sâu hoạt động ở những bang này .

Giai đoạn triển khai bầu cử[sửa|sửa mã nguồn]

Cuộc bầu chọn tổng thống Hoa Kỳ được tổ chức triển khai vào ngày thứ Ba tiên phong của tháng 11 .Tổng số Đại Cử tri của Hoa Kỳ là 538 người. Một ứng viên muốn trở thành tổng thống phải giành được số phiếu tối thiểu là 270. Việc sử dụng Đại cử tri thay cho việc Cử tri đại trà phổ thông bầu trực tiếp tổng thống có nguyên do lịch sử vẻ vang và xã hội. Do trong quá khứ, chủ quyền lãnh thổ Hoa Kỳ quá to lớn khiến cho việc Cử tri đại trà phổ thông đi bầu trực tiếp gặp nhiều khó khăn vất vả nên Chính quyền mới sử dụng chiêu thức bầu gián tiếp trải qua Đại cử tri. Việc này sẽ giúp quy trình kiểm phiếu nhanh hơn khi số lượng phiếu được kiểm thấp hơn rất nhiều. [ 8 ]Ở hầu hết những tiểu bang ( ngoại trừ Maine và Nebraska ), về triết lý, ứng viên nào giành được đa phần tương đối phiếu đại trà phổ thông thì giành được hàng loạt phiếu đại cử tri của tiểu bang đó. Đây được gọi là nguyên tắc ” được ăn cả, ngã về không ” ( winner takes all ). Điều này khiến cho về mặt kim chỉ nan một ứng ứng viên chỉ cần giành được hết phiếu đại cử tri ở 11 bang có nhiều đại cử tri nhất là hoàn toàn có thể trúng cử ( 55 ở California, 38 ở Texas, 29 ở Thành Phố New York, 29 ở Florida, 18 ở Illinois, 20 ở Pennsylvania, 20 ở Ohio, 16 ở Michigan, 16 ở Georgia, 14 ở Bắc Carolina và 15 ở New Jersey – tổng số phiếu đại cử tri ở 11 bang này là 270 / 538 phiếu, vừa đủ để trở thành Tổng thống ) .Trong lịch sử dân tộc từng có những đại cử tri đã bỏ phiếu ngược lại so với tác dụng phiếu đại trà phổ thông của tiểu bang họ. Từ khi hình thành mạng lưới hệ thống đại cử tri đến cuộc bầu cử năm năm nay, đã Open 157 trường hợp đại cử tri bỏ phiếu khác với lá phiếu họ đã cam kết với cử tri đại trà phổ thông trước đó. [ 9 ]

Lẽ tự nhiên của tiến trình bầu cử và sự phức tạp của nó đã gặp một số ý kiến chỉ trích. Có nhiều người đã nêu lên những phương cách khác thay thế để bầu chọn tổng thống, ví dụ như việc dùng số lượng phiếu phổ thông chứ không phải số phiếu đại cử tri như hiện nay. Những người chỉ trích cho rằng hệ thống Đại cử tri đoàn kém dân chủ hơn một cuộc bỏ phiếu phổ thông trực tiếp và có thể bị thao túng vì những đại cử tri bất tín[10][11] Vấn đề này lại được đem ra bàn cãi sau kỳ Bầu cử Tổng thống năm 2000 khi ứng cử viên Đảng Dân chủ là Al Gore giành đa số phiếu phổ thông nhưng lại thất bại giành đa số phiếu của đại cử tri đoàn (điều này lặp lại năm 2016 với ứng viên Hillary Clinton)

Ở các tiểu bang, ứng viên nào giành được nhiều nhất phiếu đại cử tri thì giành được toàn bộ phiếu của cử tri đoàn. Đây được gọi là nguyên tắc “Được ăn cả, ngã về không” (the winner takes all). Điều này khiến cho về mặt lý thuyết, một ứng ứng cử viên chỉ cần giành được 142 phiếu đại cử tri ở 11 bang có nhiều đại cử tri nhất là đã có thể trúng cử (55 ở California, 38 ở Texas, 29 ở New York, 29 ở Florida, 18 ở Illinois, 20 ở Pennsylvania, 20 ở Ohio, 16 ở Michigan, 16 ở Georgia, 15 ở Bắc Carolina và 14 ở New Jersey – Tổng số phiếu đại cử tri ở 11 bang này là 270/538 phiếu, đủ để trở thành Tổng thống). Từ khi hình thành hệ thống đại cử tri đã xuất hiện 157 đại cử tri bỏ phiếu ngược cam kết với cử tri phổ thông trước đó (tức là bỏ phiếu cho ứng viên dành được ít phiếu phổ thông hơn), tuy rằng những lá phiếu này đều không làm ảnh hưởng tới kết quả bầu cử cuối cùng. Có 21 bang không có quy định bắt buộc Đại cử tri phải trung thành với lời cam kết.[12]

William C. Kimberling, Phó Giám đốc Văn phòng Quản lý Bầu cử cho rằng Hoa Kỳ cần duy trì hệ thống bầu cử Đại cử tri đoàn. Thứ nhất, hệ thống Cử tri đoàn góp phần củng cố sự gắn kết của đất nước bằng cách yêu cầu một ứng viên phải phân bổ sự ủng hộ của dân chúng dành cho họ để được bầu làm tổng thống. Không có cơ chế như vậy, việc lựa chọn tổng thống sẽ chỉ được quyết định ở các khu vực đông dân của đất nước, hoặc ở những vùng đô thị, trong khi các khu vực ít dân và các vùng nông thôn sẽ không có tiếng nói gì. Ông cũng cho rằng hệ thống Cử tri đoàn giúp nâng cao vị thế của các nhóm thiểu số trên toàn quốc, vì các nhóm thiểu số ở Hoa Kỳ thường tập trung ở những bang có nhiều phiếu đại cử tri nhất, họ là đối tượng đặc biệt mà các ứng cử viên không thể bỏ qua. Do đó, việc thay đổi sang hình thức bầu cử trực tiếp sẽ gây tổn hại đến lợi ích của các nhóm thiểu số vì phiếu bầu của họ sẽ bị đa số phiếu phổ thông áp đảo. Những người ủng hộ lập luận thêm rằng hệ thống Cử tri đoàn góp phần vào sự ổn định chính trị của quốc gia bằng cách khuyến khích và duy trì hệ thống hai đảng ở Hoa Kỳ.[cần dẫn nguồn]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Hỏi Đáp